320124

Balkan Şairi Muhammed Hulusî Usturumcavî ve Divançesi

Muhammed Hulusî Usturumcavî 18. yüzyılda Balkan coğrafyasında yetişen şeyh şairlerdendir. Çalışmanın amacı; hayatı hakkında kısıtlı bilgiye sahip olduğumuz, Balkan coğrafyasında yetişen Osmanlı Edebiyatı şairlerinden Muhammed Hulusî Usturumcavî’yi ve Divançesini ilim dünyasına tanıtmak, Divançenin tam metnini ortaya koymaktır. Çalışmanın bir amacı da 18. yüzyılda Balkanlarda tasavvuf edebiyatı veya tarihî Rumeli Türkçesi araştırıcılarına Divançe metni ile birlikte dil malzemesi sağlamaktır. Bu çalışmada şairin bilinen üç eserinden Divançesi ele alınacaktır. Çalışmada öncelikle şairin hayatı hakkında kaynaklarda ve Divançede bulunan bilgilere yer verilecek, eserleri tanıtılacaktır. Daha sonra şairin divançesinin bilinen eksik YK nüshasından başka diğer iki tam nüshasının tanıtımı yapılacak, nüshalar arası farklar belirtilecek ve eksik nüshada yer almayan 20 adet şiir transkripsiyonlu olarak verilecektir. Böylelikle divançenin eksiksiz bir biçimde ortaya konulması sağlanacaktır. Daha sonra ise divançe, şekil ve muhteva yönünden incelenecektir. Sonuç bölümünde; şairin www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com adlı sitede Hulusi Efendi maddesinde divançenin Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi (YK) nüshasından bahsedilmediği tespit edildi. Çalışmada eksik YK nüshasında, mürettep Hüdayi Efendi (H) nüshası ve Milli Kütüphane (M) nüshasında yer alan 20 adet şiirin bulunmadığı görüldü. Bununla birlikte eksik YK nüshasında, mürettep H ve M nüshalarında bulunmayan 17 şiirin varlığı tespit edildi. Böylece şairin toplamda 106 adet şiiri gün yüzüne çıkarıldı

Anahtar Kelimeler:

Muhammed Hulusî, Balkan şairi, tasavvuf

Balkan Poet Muhammed Hulûsî Usturumcavî and His Divanche

Muhammed Hulûsî Usturumcavî is one of the sheikh poets who grew up in Balkan region in 18th century. Muhammed Hulûsî Usturumcavî is one of İsmail Hakkı Bursevî’s khalifs. Muhammed Hulûsî Usturumcavî and his Divanche are important both in the 18th century reflecting the mystical world on the land of Rumelia and being a work written in a historical period of Western Rumelia Turkish. The aim of the study is to introduce Muhammed Hulûsî Usturumcavî and his Divanche the world of science and to reveal the full text of Ottoman Divan poet, one of the Ottoman literature poets who grew up in Balkans geography. In this study Divanche of three well- known works of poet will be disscussed. In this study, firstly the information about the poet’s life will be included in the sources and Divanche and his works will be introduced. Then the other two full copies of the poet’s Divanche known missing YK copies will be introduced, the differences between the copies will be indicated and the Divan will be examined in terms of form and content. At the end of study, 20 poems not included in the missing copies will be given as transcription. Thus, it will be ensured that the Divanche is presented in a complete manner. In the study, it was seen that 20 poems which included in the full copy of Hudayi Efendi and Milli Kütüphane was not found in YK copies. And it was seen 17 poems which not included in the full copy of H and M, in YK copies. Thus, total 106 poems of the poet were unearthed.

Keywords:

Muhammed Hulûsî Balkan poets, Divanche, mysticism,

PDF

___

Cebecioğlu, Edhem (2005). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, Anka Yayınları, 3. Basım, İstanbul.
Devellioğlu, Ferit (2004). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara.
Dilçin, Cem (1983). Yeni Tarama Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara.
Gülsevin, Gürer (2017). Yaşayan Türkiye Türkçesi Ağızlarının Tarihi Dönemlerini Belirleyebilmek İçin Bir Yöntem Denemesi Örneği XVII. Yüzyıl Batı Rumeli Türkçesi Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Kanar, Mehmet (2010). Farsça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul.
Kara Mustafa (2016). Balkanlarda Tasavvuf Edebiyatına Genel Bir Bakış, Türkistan’dan Balkanlara Balkanlarda İslam, c. 2, s. 135- 155, Tika Yayınları, Ankara.
Kurnaz, Cemal ve M. Tatçı (haz.) (2001) Tuhfe-i Nailî, Mustafa Nail Tuman Divan şairleri muhtasar biyografileri I-II, Bizim Büro Yayınları, Ankara.
Küçükarıkan, Nurgül (2006). Muhammed Hulusi’nin Divançesi (Metin-İnceleme-Sözlük), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek lisans tezi, Kayseri.
Mehmed Tahir (1333-42). Osmanlı Müellifleri, c. I-III, Matbaa-i Amire. I/66, İstanbul.
Muhammed Hulusi, Divançe, Hüdayi Efendi nüshası, arşiv no: Hüdayi (Selim Ağa Ktb.) 1243.
Muhammed Hulusi, Divançe, Milli Kütüphane nüshası, arşiv no: 06 M Yz Fb 473.
Muhammed Hulusi, Divançe, Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi nüshası, arşiv no: 751/5.
Onay, Ahmet T. (1996) (haz. Cemal Kurnaz). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
Türkçe Sözlük I-II (1998). TDK Yayınları, Ankara.
Saraç, Yekta (2015). Klasik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü-Kafiye, Gökkubbe, İstanbul.
İnternet kaynakları
http://www.ehlisunnetbuyukleri.com/Osmanli-Tarihi-Ansiklopedisi/Detay/BELGRAD/116
http://kuranikerim.com/kutubi-sitte/1950.html
http://www.kuranikerim.com/mdiyanet
http://www.yazmalar.gov.tr
Hulusi maddesi, (haz.) İsmail Hakkı Aksoyak, erişim http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1157
İsmail Hakkı Bursevi maddesi, haz. Ali Namlı, Murat Yurtsever, Yusuf Şevki Yavuz, Cağfer Karadaş, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 23, s. 108-110 https://islamansiklopedisi.org.tr/ismail-hakki-bursevi Erişim tarihi 31.05.2019
Kenz-i Mahfi maddesi, haz. İbrahim Hakkı Aydın, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 25, s. 258 Erişim https://islamansiklopedisi.org.tr/kenz-i-mahfi
Lenterani maddesi, haz. İskender Pala, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopesidi, c. 27, s. 138 Erişim https://islamansiklopedisi.org.tr/len-terani
Mehmet Tahir (1329). “Teracim: Hulusi Efendi”, Ceride-i Sufiyye, c. III, sa. 85, s. 388, İstanbul. Erişim http://isamveri.org/pdfosm/D03195/D03195_85/D03195_85_TAHIRM.pdf
Usturumca maddesi, haz. Machiel Kiel, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 42, s. 191-193 https://islamansiklopedisi.org.tr/ustrumca
Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kuran Dili c.9, Umut Basımevi s.205 https://archive.org/stream/HakDiniKuranDili1-10_201707/Elmalili-HakDiniKuranDili-9#mode/2up/search/tasavvuf