FİİLE BENZEYEN HARFLER VE KUR’ÂN-I KERÎM’DEKİ KULLANIMI

Arapça’da kelime; isim, fiil ve harf olmak üzere üçe ayrılmaktadır. İsimler ve fiiller tek başına anlamları olan kelimeler, edatlar ise tek başlarına anlamları olmayan kelimelerdir. İsim ve fiille birlikte bir anlam örgüsü oluştururlar. Arapça’da harf ile edat anlam ve görev bakımından aynı sayılmaktadırlar. Bu makalede klasik ve modern nahiv kaynaklarında adları fiile benzeyen harfler olan ve Kur’ân-ı Kerîm’de geçen, sayılarının altı olduğunda ittifak edilen İnne, Enne, Keenne, Lâkinne, Leyte ve Lealle alınmıştır. Bu harfler nevâsih olan edatlardan sayılmaktadır. Cümlede gramer bakımından değişikliğe sebep olmaktadırlar. Fiile benzemeleri ise; fetha üzere mebnî olmaları, isimlerin önüne gelmeleri, kendisine mansub ve nun-u vikâye bitişebilmesi, üç ya da dört harfli olmaları gibi özellikleri sebebiyledir.Kur’ân-ı Kerîm’in ilâhî mesajının daha özlü ifade biçimi ve doğru kelimelerle anlatılmasının güzel bir örneği olan bu harflerin çok sayıda olduğunu tespit ettik.

Anahtar Kelimeler:

Arapça kelimeler, isimler, fiiller, harfler

PARTICLES THAT RESEMBLE VERBS AND THEIR USAGE IN QURAN

In Arabic language, words are categorized as nouns, verbs, and particles. Nouns and verbs have meanings by themselves; however, prepositions do not have meaning only by themselves. Nouns and verbs can stand for meaning patterns. In Arabic language, particles and prepositions are considered the same in terms of their meanings and functions. In this study, we have examined the six particles on which there is consensus in classical and modern syntax sources that they resemble verbs and exist in Quran: Inna, Anna, Kaana, Lakinne, Leyte, Lealle. These particles are considered to be part of newasih prepositions. They cause grammatical changes in the sentence. Their resemblance to verbs is due to their being mabni over fatha, coming before nouns, for their being joinable to mansub and nun-u wikayah prepositions, for having three or four letters. We have found that these particles are numerous and they are fine examples of the concise statements of the divine message of Quran.

Keywords:

Word noun, verb, particle, Quran,

PDF

___

ʽAbbâs, Hasan,(2008), en-Nahvu’l-Vâfî,Dâr’ul- Maʽârif, Kâhire.ʽAbiyde, Fetiyha, (2001), Lêkinne fi’l Kur’ân’il-Kerîm Dirâsât Terkîbiyye ve Delâliyye, Cezâyir Üniv. Dil Edebiyat Fakültesi Arap Dili Edebiyatı Bölümü, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Cezâyir.Çelen, Mehmet, (2006),Arapça’da Edatlar Lûgat ve Filolojik İnceleme, Kalem Yay., İstanbul.el-Aşkar, Muhammed Süleyman, (1995), Muʽcem ʽUlûmu’l-Lüğa, Müessesetür-Risâle, Beyrut.el-Enbârî, Ebul Bereket, (2002), el-İnsâf fî Mesêil-il Hilâf Beyn’el-Basriyyîn ve’l-Kûfiyyîn, (thk., Dr. Cevdet Muhammed Mebrûk),Mektebet’ül- Hanci, Kâhire.el-Ensârî, İbni Hişam, (2000), Muğni’l-Lebîyb ʽan Kütüb’ül-Eʽârîyb, (thk. el-Hatîb, ʽAbdullatîf Muhammed,es-Silsilet’üt-Türâsiyye), Kuveyt.el-Ğalâyinî, Mustafa b. Muhammed Selim, (2005), Câmiuʽd-Durûsi’l-ʽArabiyye, D'ar'ül-Kütüb'ül-İlmiyye, Beyrut, II/214.el-Hac, Muhammed Minâ, (2009), en-Nevâsih el-Harfiyye fî’s-Sülüsül-Evvel min Sahîh el- Buhârî, Câmiʽa Ümmü Derman İslâmiyye Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü, (Basılmamış Yüksek Lisas Tezi), Sûdan.el-Hamedânî, Bahâuddin Abdullah b. Akîyl el-ʽAkîyl, (1980), Şerhu İbnu ʽAkîyl, (thk. Muhammed Muhyiddin Abdullah), Dâr’ut’Türâs, Kâhire, XX/345.el-İsfehânî, Ebu’l Kâsım el-Hüseyn b. Muhammed el-Maʽrûf bir-Râgib, (tsz.), el-Müfredât fî Ğarîbil Kur’an, (thk. Muhammed Seyyid Keylânî), Dâr’ul-Mâʽrife, Beyrut.el-Murâdî, el Hüseyn İbn. Kâsım, (1992), el-Cinnid-Dânî fî Hurûf’il-Meʽânî, (thk. Muhammed Nedim Fâdıl ve Fahreddîn Kabâve), el-Kütüb’ül-ʽİlmiyye, Beyrut.el-Müberred, Ebu’l- ʽAbbas Muhammed b. Yezid, (1994), el-Müktedâb,(thk.Muhammed Abdulhaluk Aziyme), Lecnetü İhyâ et-Türâs el-İslâmiy, Kâhire.er-Râcihî,Abduh, (2004), et-Tatbîkun-Nahvî,Dârun-Nahdâ el-ʽArabiyye,Beyrut.er-Râzî, Muhammed b. Ebî Bekr b. Abd’ül-Kâdir, (tsz.), Muhtârus-Sıhah, Dâr’ul-Kitâb’ul-ʽArabiyye, Beyrut.er-Rummânî, el-İmâm Eb’ul-Hasan Ali b. ʽÎsâ, (2005),Meʽân’il-Hurûf,(thk. eş-Şeyh ʽİrfân b. Selîm el ʽAşâ Hassûne), el-Mektebet’ül-ʽAsriyye, Şam.es-Sabbân, Ali Muhammed, (tsz.), Haşiyetü’s-Sabbân ʽalâ Şerhi’l-Eşmûnî ʽâlâ Elfiyeti İbni Mâlik, (thk. Tâhâ AbdurraûfSaîd), Mektebetü’t-Tevfîkiyye, Kâhire.es-Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman İbni Ebî Bekr, (1987) el-Eşbah ve’n-Nezâir fi’n-Nahv,(thk. Gâzî Muhtâr Tuleymât), Mecmaʽ el-Lüğat’ül-ʽArabiyye, Şam, II/4.es-Suyûti, Celaleddin Abdurrahman İbni Ebî Bekr, (1992) Hem’ul Hevêmiʽ fî Şerhi Cemʽul-Cevêmiʽ,(thk. ʽAbd’ül-Âl Sêlim Mükrem), Müessesetü’r-Risâle, Kuveyt, II/3.es-Suyûtî, Celâleddin Abdurrahman İbni Ebî Bekr, (tsz.) el-İtkân fî ʽUlûm’l-Kur’an, (thk. Merkez’il-Dirâset’il-Kur’âniyye), Mecmʽa el-Melik Fahd lit-Tıbêʽa el-Mushaf’uş-Şerîf, Medîne.eş-Şerif, Muhammed Hasan, (1996), Hurûf’ul-Meʽânî fil Kur’ân’il- Kerîm, Müessesetür-Risâle,Beyrût.et-Tellâk, Yahya Halil Atiye, (2006), en-Nevâsih ve Eserühê’t-Terkîbiyyü ve’d-Delêliyyü, Mu’te Üniv. Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü, (Basılmamış Yüksek LisansTezi), Karak.el-Verrâk, Ebu’l Hasan Muhammed b. Abdullah, (1999),ʽİlel’in-Nahv, (thk. Mahmûd Cêsim Muhammed ed-Derviş Mektebet’ür-Rüşd, Riyad.ez-Zebîdî, el-Hüseynî, Muhammed b. Muhammed Abdirrezzâk (1986), Tâc’ul-ʽArûs min Cevahiri’l Kâmûs, (tahk. Dr. Abdülfettâh el-Hulû), Hükûmet’ül- Kuveyt,Kuveyt.ez-Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahman b. İshâk, (1984), Kitâb’ul-Cümel fi’n-Nahv, (thk. el-Hamed ʽAli Tevfîyk, Müessesetü’r-Risâle), Beyrut.ez-Zemahşerî, (2001), Şerhu’l-Mufassal, (thk., el-Mûsulî Muvaffık ed-din eb’il-Bekâ Yaʽîş b. Ali), Dâr’ül- Kütüb’ül- ʽİlmiyye, Beyrut.ez-Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdullah, (2008), el-Burhân fî ʽUlûm’ul-Kur’ân, (thk. Muhammed b. Ebu’l-Fazl İbrâhim), Dâr’ut-Tûrâs, Kâhire.Fevzân, Abdullah (1999),Şerhu Elfiye İbn Mâlik,Dâr’ul-Müslim, Riyad, I/241.İbn Akîyl, Abdullah b. Abdurrahman el-Elfîye b. Mâlik, el-Hemedânî el-Mısrîy, (1980), Şerh-u İbn-i Akîyl ʽAlê Elfiye b. Mâlik,(thk. Muhammed Muhyiddîyn Abdulhamîyd), Dâru’t-Turâs, Kâhire.İbn Fâris, el-İmam ʽAllâme Ebil Hüseyn Ahmed, (1998), es-Sâhibiyye fî Fıkhulluğa, Dâr’ul- Kütüb’ül- ʽİlmiyye, Beyrut.İbn Manzûr, Ebu’l Fazl Muhammed,(2010), Lisân’ül-ʽArab, Dâr Sâdır, Beyrût.İbn Yaʽîş, İbn Ali el-Mûsulî, (tsz),Şerhul Mufassal, İdâre Tıbâʽa el-Menziliyye,Mısır,I/102.Matracî, Mahmûd, (2000), fin-Nahvi ve’t-Tatbîkâtihe, Dâr’un-Nahdâ el-ʽArabiyye, Beyrut. Mutçalı, Serdar, (1995),Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık Yay., İstanbul.Selman, Ali Câsim, (2003), Mevsûʽat-u Meʽânil -Hurûf’il-ʽArabiyye, Dâr’u Usâme, Ammân. Sibeveyh, (1984), el-Kitâb, (thk. Abdüsselâm Muhammed Hârun), Mektebet’ül-hanci, Kâhire.Ulugöl, Fethi, (2013), Arap Dilinde Harfler, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi)Useymiyn, Muhamed. b. Salih, Şerhu Êcurrûmiyye, (2005),Dâr’ur-Rüşd, Riyad.Yolcu, Mehmet, (2012), Kur’an-ı Kerim’de “Lealle “لعلَّ” Sözcüğünün Anlamlandırılması, İ.Ü.İ.F. Dergisi, Güz 3(2), Malatya, ss. 85-112.