Rengin ZEMBAT, Hilal İlknur TUNÇELİ, Ezgi AKŞİN YAVUZ, Zeynep KILIÇ

Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Kontrol Odağı ve Karar Verme Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının kontrol odağı ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. İlişkisel tarama modelindeki araştırmanın çalışma grubu 2015-2016 eğitim öğretim yılı bahar döneminde Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi ve Maltepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 120 dördüncü sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak Kontrol Odağı Ölçeği ve Melbourne Karar Verme Stilleri Ölçeği I-II kullanılmıştır. Bulgular incelendiğinde öğretmen adaylarının Kontrol Odağı Ölçeği’nden ve alt boyutlarından elde ettikleri puanların cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği; ancak “Kadercilik” alt boyutundan elde ettikleri puanların yaş değişkenine göre daha genç olan ve öğrenim gördükleri üniversite değişkenine göre Marmara Üniversitesi’nde öğrenim gören öğretmen adayları lehine anlamlı düzeyde farklılaştığı bulunmuştur. Melbourne Karar Verme Ölçeği I-II yoluyla elde edilen verilerin analizi sonucunda öğretmen adaylarının cinsiyet değişkenine göre Karar Vermede Özsaygı ve Panik Karar Verme Stilleri alt boyutlarından elde ettikleri puanların kadın öğretmen adayları lehine anlamlı olarak farklılaştığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

karar verme stilleri, Denetim odağı, öğretmen adayı

Analyze of the Relation Between Focus of Control and Decision-Making Styles of Pre-School Prospective Teachers

The aim of the research is to examine the relation between focus of control and decision-making styles of prospective teachers. Research group of relational screening model consists of 120 4th grade students who had education in spring term of academic year of 2015-2016 in Marmara University and Maltepe University. As the data gathering tool, Focus of Control Scale and Melbourne Decision-Making Questionary Scale I-II are used. It is found that the scores which prospective teachers gathered from Focus of Control Scale “predestinarianism” sub-dimension do differ significantly on behalf of younger prospective teachers by age factor. As the result of analyzing the findings gathered by Melbourne Decision-Making Questionary Scale I-II, it is found that the scores that prospective teachers gathered from sub-dimensions of Self Esteem in Decision Making and Panic Decision Making Styles do differ significantly on behalf of female prospective teachers by gender factor.

Keywords:

decision making style, focus of control, prospective teacher,

PDF

___

Alver, B. (2004). Psikolojik danışma ve rehberlik eğitimi alan öğrencilerin empatik beceri ve karar verme stratejilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 10, 185-205. http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunikkefd/article/view/1021003960 (Erişim: 16.03.2016).
Avşaroğlu, S. (2007). Üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme ve stresle başa çıkma stillerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi. Konya.
Baiocco, R., Laghi, F. ve D’Alessio, M. (2009). Decision-making style among adolescents: relationship with sensation seeking and locus of control. Journal of Adolescence. 32(2009), 963-976. http://www.sciencedirect.com/ (Erişim: 18.03.2016).
Balkıs, M. (2007). Öğretmen adaylarının davranışlarını erteleme eğiliminin karar verme stilleri ile ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 21 (1). http://pauegitimdergi.pau.edu.tr/ (Erişim: 28.05.2016).
Başal, H.A., Çelebi, M ve Malak, H. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarında denetim odağı ve insani değerler ilişkisi. International Journal of Human Sciences, 13(1), 198-208. https://www.j-humansciences.com/. (Erişim: 13.03.2016).
Başol, G. ve Türkoğlu, E. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının düşünme stilleri ile kontrol odağı durumları arasındaki ilişki. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 732-757. https://www.j-humansciences.com/. (Erişim: 13.03.2016).
Buluş, M. (2011). Öğretmen adaylarında bireysel farklılıklar perspektifinden amaç yönelimleri, denetim odağı ve akademik başarı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2011;11(2):529-546. http://www.edam.com.tr/kuyeb/. (Erişim: 19.03.2016).
Çelik, H. (1995). Üniversite öğrencilerinin denetim odağının üniversite tercih sıralamasına ve başarısında etkisi. Yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
Çoban, A. E. ve Hamamcı Z. (2006). Kontrol odakları farklı olan ergenlerin karar stratejileri açısından incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi. 14(2), 393-402. http://www.kefdergi.com/pdf/14_2/393-402.pdf. (Erişim: 25.05.2016).
Çolakkadıoğlu, O., Cenkseven Önder, F., Avcı, R. (2011). Ergenlerde kontrol odağını yordamada karar verme ve problem çözmenin rolü. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 317-330. http://sbeski.cu.edu.tr/. (Erişim: 25.05.2016).
Dağ, İ. (1991). Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği(RİDKOÖ)’nin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Psikoloji Dergisi, 7(26), 10 - 16. http://www.ihsandag.gen.tr/index_dosyalar/Dag1991Rotter.pdf (Erişim: 12.03.2016).
Dağ, İ. (2002). Kontrol Odağı Ölçeği (KOÖ): Ölçek geliştirme, güvenirlik ve geçerlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 77-90. http://www.ihsandag.gen.tr/index_dosyalar/ (Erişim: 12.03.2016).
Dağal, A., Bayındır, D. (2016). The investigation of the level of self-directed learning readiness according to the locus of control and personality traits of preschool teacher candidates. International Electronic Journal of Elementary Education, 2016, 8(3), 391-402. http://www.iejee.com/index/makale/252/ (Erişim tarihi: 22.05.2016).
Deniz, M.E., (2004). Investigation of the relation between decision making self- esteem, decision making style and problem solving skills of university students. Eurasian Journal of Educational Research. Vol: 15. 23-35. http://www.ejer.com.tr/. (Erişim 12.03.2016).
Deniz, M. ve Avşaroğlu, S. (2014). Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka yeteneklerinin karar vermede özsaygı ve karar verme stillerini açıklama düzeyinin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 16(1), 121-138. http://eefdergi.erzincan.edu.tr/article/view/5000012267. (Erişim: 18.04.2016).
Dumitriu,C., Timofti, L.,C., Nechicta, E., ve Dumitriu, G. (2014). The Influence of the Locus of Control and Decision-making Capacity upon the Leadership Style. Procedia Social and Behavioral Sciences. 141( 2014 ) 494 – 499. http://www.sciencedirect.com. (Erişim: 15.03.2016).
D’Zurilla, T.J. & Nezu, A. (1982). Social problem solving in adults, (Ed: P. C. Kendall) Advances in Cognitive Behavioral Research and Therapy. Vol. 1, p. 201-274. New York: Academic Press.
Erbaş, N. (2009). Lise son sınıf öğrencilerinde denetim (kontrol) odağı inancının risk alma davranışına etkisi. Yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sakarya.
Galotti, M.K., Cıner,E., Altenbaumer, E.H., Greets, J.H., Rupp,A., Woulfe, J. (2006). Decision making styles in a real life decision choosing a college major. Personality and Individual Differences. Vol, 41, 629-639. http://www.sciencedirect.com/ (Erişim: 28.05.2016).
Güçray, S. (2001). Ergenlerde karar verme davranışının öz-saygı ve problem çözme becerileri algısı ile ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 8(8), 106-121. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/cusosbil/article/view/5000000926. (Erişim: 28.03.2016).
Kaplan, S. E. Reneau, J. H. & Whitecotton, S. (2001). The effects of predictive ability information, locus of control, and decision maker involvement and decision aid reliance. Journal of Behavioral Decision Making, 14, 35–50. http://onlinelibrary.wiley.com. (Erişim: 15.03.2016).
Karasar, N. (2012).Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
Kaval, K. (2001). 12 yaş çocuklarında denetim odağını etkileyen bazı değişkenlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
Kumar, C. A. (2016). Emotional ıntelligence – a factor ınfluencing the nature of locus of control of student teachers – an analytical study. The International Journal of Indian Psychology, Volume 3, Issue 2, (No. 4). 77-86. http://oaji.net/articles/2016. (Erişim: 25.04.2016).
Kumar, V. ve Maral, P. (2015). Involment in decision making process: role of non-working and working women. Journal of Psychosocial Research. 10(1), 73-82. http://eds.b.ebscohost.com/. (Erişim: 25.04.2016).
Kuzgun, Y. (2004). Meslek Rehberliği ve Danışmanlığına Giriş. (2.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı: Kuramlar, Uygulamalar. Nobel Dağıtım Ankara.
Mann, L., Burnett, P., Radford, M., ve Ford, S. (1997). The Melbourne Decision Making Questionnaire: An ınstrument for measuring patterns for coping with decisional conflict. journal of behavioral decision making, Vol. 10. 1-19. http://onlinelibrary.wiley.com/. (Erişim: 28.05.2016).
Mann, L., Harmoni, R. & Power, C. (1989). Adolescent decision-making: The development of competence. Journal of Adolescence, 12, 265-278. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2687339. (Erişim: 28.05.2016).
Nas, S. (2010). Karar verme stillerine bilimsel yaklaşımlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi. 2(2), 43-65. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/deudfd/. (Erişim: 17.03.2016).
Öztürk, N., Kutlu, M. ve Atlı, A. (2011). Anne-baba tutumlarının ergenlerin karar verme stratejileri üzerindeki etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(2), 45-64. http://efdergi.inonu.edu.tr/article/view/5000004154. (Erişim: 24.05.2016).
Phares, E. J. (1957) Expectancy changes in skill and chance situations. Journal of Abnormal and Social Psychology. 54, 339-342. http://psycnet.apa.org/psycinfo/1959-05641-001. (Erişim: 02.03.2016).
Rashid, I. (2016). Locus of control and ıts relationship with other constructs: a systematic review of literature. International Journal of Multifaceted and Multilingual Studies. 3 (2). 1-6. http://ijmms.in/sites/ijms/index.php/. (Erişim: 17.04.2016).
Rotter, J. B. (1954). Social learning and clinical psychology. Englewood Cliffs. NJ: Prentice-Hall.
Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs, 80, 1–28 (Whole No. 609). http://www.soc.iastate.edu/sapp/soc512rotter.pdf. (Erişim: 14.03.2016).
Sarıçam, H., Duran, A., & Çardak, M. (2012). The examination of pre-school teacher candidates’ academic locus of control levels. Mevlana International Journal of Education (MIJE), 2(2), 67-74. http://mije.mevlana.edu.tr/archieve. (Erişim: 23.04.2016).
Serin, B. N., Serin, O., & Şahin, S. F . (2010). Factor affecting the locus of control of the university students. Procedia Social and Behavioral Sciences. 2, 449-452. http://www.sciencedirect.com/. (Erişim: 12.03.2016).
Serin, N, Serin, O. ve Şahin, S.F. (2009). Factors affecting the learnin g and studying strategies, and locus of control of the trainee teachers. Procedia Social and Behaviora Sciences 1 1127 -1136. http://www.sciencedirect.com/. (Erişim: 12.03.2016).
Sohail, T. (2013). Decision making style of women university teachers. J.R.S.P. 50(2), 190-206. http://pu.edu.pk/ (Erişim: 24.05.2016).
Sternberg, R.J., Williams, W.M. (2002). Educational psychology, USA: Allyn and Bacon.
Taşdelen, A. (2002). Öğretmen adaylarının farklı psiko sosyal değişkenlere göre karar verme stilleri. Doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
Taşgit, M. S. (2012). Üniversite öğrencilerinin benlik saygısı ve karar verme düzeylerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Tatlılıoğlu, K. (2010). Farklı öz-anlayış düzeyine sahip üniversite öğrencilerinin karar vermede özsaygı, karar verme stilleri ve kişilik özelliklerinin değerlendirilmesi, Doktora tezi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Titrek, O., Konak, H. ve Titrek, A. (2013). Öğretmen adaylarının özbilinç düzeyi ile özsaygı ve karar verme stilleri arasındaki ilişki. VI. Ulusal Lisansüstü Eğitim Sempozyumu Bildiriler Kitabı II – Eğitim Bilimleri ve Öğretmenlik Alan Eğitimi (S. 76-84). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
Ulaş, A. H., Epçaçan, C., Epçaçan, C. Ve Koçak, B. (2015). Öğretmen adaylarının karar vermede özsaygı düzeyi ve karar verme stillerinin incelenmesi. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 10(3). 1031-1052. http://www.turkishstudies.net/ (Erişim: 21.04.2016).