Fatma KÖYBAŞI, Kadir BEYCİOĞLU, Celal Teyyar UĞURLU, Niyazi ÖZER

Müdürlerin Okul Liderliği Davranışları: Öğretimsel Destek, İlişki ve Açıklık Düzeyleri

Okul müdürlerinin öğretimsel davranış, iletişim ve açıklık düzeylerinin betimlenmesi bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Bu araştırmada, veri toplama tekniği olarak nicel ve nitel yöntemlerin bir arada yer aldığı karma yöntem kullanılmıştır. Çalışma, nicel verilerin elde edilmesinden sonra, nitel verilerle desteklenmiştir. Araştırmanın nicel boyuttaki çalışma grubu, 2014-2015 eğitim yılı Sivas ili merkez ilçe sınırlarında bulunan ilkokul ve ortaokullarda çalışan toplam 410 öğretmenden oluşmaktadır. Öğretmenlerin okul liderliğine ilişkin görüşlerini ortaya koymak amacıyla okul liderliği ölçeği kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Araştırmanın nitel boyutundaki çalışma grubu nicel verilerin toplandığı okullardan 5 ilköğretim okulunda çalışan 15 öğretmenden oluşmaktadır. Nitel verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Ölçekte yer alan üç boyuta paralel oluşturulan analizlerde, her boyuta ilişkin görüşler olumlu olumsuz temalara ayrılmıştır ve bu temalar altında okul müdürlerinin liderlik davranışlarına ilişkin görüşler kodlanmıştır. Okul liderliğine ilişkin öğretmen görüşlerinin branş, kıdem, okuldaki öğretmen sayısı, mezun olunan fakülte değişkenine göre farklılaştığı fakat cinsiyet değişkenine göre farklılaşmadığı ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda okul yöneticilerinin okul liderliği boyutlarından en çok öğretimsel, sonra iletişim ve en son açıklık boyutuna yönelik uygulamaların ağırlık kazandığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

iletişim, liderlik, Açıklık, öğretimsel davranış, okul liderliği

Principals’ School Leadership Behaviours: Levels of Instructional Support, Relationship and Openness

The purpose of this study is to determine the levels of educational behaviour, communication and openness that school principals have. In this study, a mixed method, in which quantitative and qualitative methods are combined, is used as data collection technique. The study was supported by qualitative data after quantitative data were obtained. The quantitative data were collected from a total of 410 teachers working in primary and secondary schools located in the centre of Sivas province in 2014-2015 education year. The school leadership scale, which was adapted by Uğurlu, Beycioğlu, and Özer (2011), was used in the study in order to reveal the opinions of the teachers about the school leadership. To analyze data, t test and one-way analysis of variance were performed. The qualitative data were collected from 15 teachers working in 5 elementary schools from which quantitative data were collected. In the analysis parallel to the three dimensions included in the scale, the views for each dimension were divided into positive negative themes, and the teachers’ opinions on the leadership behaviors of school principals were coded based on these themes. Content analysis method was used to analyze the qualitative data. Teacher opinions about school leadership differ according to branch, seniority, the number of teachers at school, graduate faculty variables but not according to gender variable. In line with the teachers' views, the fact is that school principals take cognizance of educational dimension mostly, then communication dimension and lastly openness dimension.

Keywords:

Educational behavior, leadership, openness, relationship, school leadership,

PDF

___

Ağaoglu, E.,Altınkurt, Y., Yılmaz, K., & Karaköse, T. (2012). Opinions of school administrators and teachers about proficiency of school administrators (in Kütahya). Eğitim ve Bilim, 37(164), 159-175.
Aksoy, E.,& Işık, H. (2008). İlköğretim okul müdürlerinin öğretim liderliği rolleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 235-249.
Aslanargun, E., Bozkurt, S., & Düzce, A. T. L. (2012). Okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştığı sorunlar (Problems that principals face in school administration). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2), 349-368.
Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem A.
Balyer, A. (2013). Okul müdürlerinin öğretimin kalitesi üzerindeki etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19 (4), 181-214.
Bambale, A.J. (2014). RelationshipbetweenservantleadershipandorganizationalCitizenshipbehaviors:Review of literature and future research directions. Journal of Marketing and Management, 5 (1), 1-16.
Başaran, İ. E. (1992). Yönetimde insan ilişkileri. Ankara: Kadıoğlu.
Beycioğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin bir değerlendirme. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Blank, R.K. (1987). The role of principal as leader: Analysis of variation in leadership of urban high schools. Journal of Educational Research, 8 (2), 69-79.
Buluç, B. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki1. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(57), 5-34.
Can, N. (2009). Öğretmenlerin sınıfta ve okulda liderlik davranışları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 385 -399. Erişim Adresi: http://sbe.gantep.edu.tr
Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
Çağlar, A., Yakut, Ö., ve Karadağ, E. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan kişilik özellikleri ve liderlik davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 6 (1), 61 – 80.
Cohen, L.,Manion, L. ve Morrison, K. (2005). Research methods in education. (5.Ed.). London: RoutledgeFalmer.
Creswell, J.W.,Plano Clark, V.L, Gutmann, M. ve Hanson, W.(2003). Advanced mixed methods research designs, In A. Tashakkori & C. Teddlie (Eds.), Handbook of mixed methods in social & behavioral research (pp. 209-240). Thousand Oaks, CA:Sage
Çelik, V. (2000). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A.
Çelik, V. (2001). Geleceğin okul liderleri. 2000 Yılında Türk Milli Eğitim Örgütü ve Yönetimi Ulusal Sempozyumu. Ankara: Başkent Öğretmenevi.
Doğan, S. (2010). Öğretmen ve yönetici görüşlerine göre ilköğretim okulu yöneticilerinin liderlik stilleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,11 (3), 101-123.
English, F. W. (2003). The post modern challenge to the theory and practice of educational administration. Springfield: Charles C Thomas Publisher.
Eren, E. (2010). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. (12. Basım), İstanbul: Beta Basım
Gregersen, S., Vincent-Höper, S. ve Nienhaus, A. (2014). Health–relevant leadership behaviour: A comparison of leadership constructs. Zeitschriftfür Personal for Schung,28(1-2), 117-138.
Günbayı, İ., Dağlı, E. ve Kalkan, F. (2013). İlköğretim okulu müdürlerinin destekleyici davranışları ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19 (4), 575-602.
Gürüz, D.,& Gürel, E. (2006). Yönetim ve organizasyon: Bireyden örgüte, fikirden eyleme. Ankara: Nobel Yayın
Fullan, M. (2007).The New Meaning of Educational Change..New York: Teachers College Press.
Harsham, C.L.,Harsham, E.F. (2008) The gordian knot of ethics: understanding leadership effectiveness and ethical behavior .Journal of Business Ethics, 78, 175–192.
Hoch, J.E. (2013). Shared leadership and innovation: The role of vertical leadership and employee integrity. J BusPsychol, 28, 159–174.
Horn-Hasley, K. (2007).An examination of school culture and student engagement in a test-focused age of accountability. (Unpublished doctoral dissertation). Texas University: Texas.
Kabadayı, R. (1982). Okul Yöneticilerinin Liderlik Davranışları ve Öğretmenlerin Güdülenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Keskes, I. (2014). Relationship between leadership styles and dimensions of employee organizational commitment: A critical review and discussion of future directions. Intangible capital, 10(1), 26-51.
Kış, A. (2013). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşlerine yönelik bir meta-analiz (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Kış, A.,& Konan, N. (2014). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarını gösterme düzeylerine ilişkin öğretmen görüşlerinin cinsiyetlerine göre meta analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6), 1-17.
King, D. (2002). Beyond instructional leadership-The changing shape of leadership. http://www.ascd.org/publications/educationalleadership/may02/vol59/num08/The-Changing-Shape-of-Leadership.aspx Erişim: 28/08/2014
Koçöz, R. (2004). Aydınlarımız, toplumsal çelişkilerimiz ve duyarlılıklarımız. Çağın Polisi Dergisi, 34
Lunenberg, F.C. ve Ornstein, A.C. (2013). Eğitim yönetimi. (Çev.Ed.G.Arastaman), Ankara: Nobel.
Mcinerney, P. (2003).Moving into dangerous territory? Educational leadership in a devolving education system. International Journal of Leadership in Education, 6, 57 – 72.
Niesche, R. (2013). Foucault, counter-conduct and school leadership as a form of political subjectivity. Journal of Educational Administration and History, 45 (2), 144-158.
Leithwood, K. ve Sun, J.(2012). The natüre and effects of transformational school leadership: A meta-analytic review of (Unpublished research). Educational Administration Quarterly,48 (3) 387-423.
Liu, P.(2013). A Transformational School Leadership Model in Chinese Urban Upper Secondary Schools. ISEA, 41 (3), 73-94.
Polat, M. ve Arabacı, İ.B. (2014). Eğitimde açık liderlik ve sosyal ağlar. Zeitschriftfür die Welt der Türken Journal of World of Turks, 6 (1), 257-275.
Raja, A.S. ve Palanichamy, P. (2011). Leadership styles of school principals-an examination at Maduraidistrict. Global ManagemantReview,5 (4), 48-54.
Retallick, J. ve Fink, D. (2002). Framing leadership: Contributions and impediments to educational change. International Journal of Leadership in Education, 5, 91-104.
Recepoğlu, E. ve Özdemir, S. (2013). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile okul örgütsel sağlığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi,19 (4), 629-664.
Silverman, D. (2006). Interpreting qualitative data (3rd Ed.). London: Sage
Singh, K. ve Billingsley, B.S. (2001). Professional support and its effect on teachers’ commitment. Journal of Educational Research, 91, 229-239.
Southworth, G. (2002). Instructional leadership in schools: Reflections and empirical evidence. School Leadership& Management, 22(1), 73-91.
Strike, K. A., Haller, E. J., &Soltis, J. F. (2005). The ethics of school administration. New York:TeachersCollegePress.
Şahin, S. (2010). Okul kültürünün bazı değişkenler açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 9 (2), 561-575.
Şahin, S. (2011). Öğretimsel liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişki.(İzmir ili örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,11 (4), 1909-1928.
Şentürk, C. Ve Sağnak, M. (2012). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik davranışları ile okul iklimi arasındaki ilişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (1), 29-47.
Şişman, M. (2011). Eğitimde mükemmellik arayışı, etkili okullar. Ankara: Pegem.
Erdoğan, Ö. ve Tanrıöğren, Z. M. (2014). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin mesleki kabul alanları arasındaki ilişkiler. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi,15, 41-50.
Tahaoğlu, F.,& Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58), 274-298.
Thomas K. W. ve Velthouse B. A. (1990). Cognitive elements of empowerment: An interpretive model of intrinsic task motivation. The Academy of Management Review, 15, 666-681.
Turan, S.,&Ebiçlioğlu, N. (2002). Okul müdürlerinin liderlik özelliklerinin cinsiyet açısından değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 31, 444-458.
Uğurlu, C.T. (2009). İlköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel bağlılık düzeylerine yöneticilerinin etik liderlik ve örgütsel adalet davranışlarının etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Uğurlu, C. T., Beycioğlu, K. ve Özer, N. (2011). Okul müdürlerin eğitim-öğretim etkinliklerine yönelik liderlik davranışları, 6. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, 16-17 Nisan, KKTC: Eğitim Yöneticileri ve Eğitim Deneticileri Derneği.
Veiseh, S.,Mohammadi, E., Pirzadiana, M. ve Sharafi, V.(2014). The relation between transformational leadership and organizational culture (Case study: Medical school of Ilam). Journal of Business Studies Quarterly, 5 (3),112-124.
Yalçınkaya, M. (2000). Okul öncesi eğitim kurumlarında örgüt iklimi ve iş doyumu kuram ve uygulama. İzmir: Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
Yıldırım, A. ve Simsek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yılmaz, K.,&Altınkurt, Y. (2012). Relationship between the leadership behaviors, organizational justice and organizational trust. Çukurova University. Faculty of Education Journal, 41(1), 12-24.