Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireylere Sosyal Beceri Öğretiminde Bilgisayar Destekli Öğretim Uygulamalarının Gözden Geçirilmesi

Öz Öz: Bu çalışma, 2005-2015 yılları arasında, bilimsel dayanaklı bir uygulama olan Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ) ile Otizim Spektrum Bozukluğu (OSB) olan çocuklara sosyal beceri öğretmeyi hedefleyen araştırmaların analiz edilmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi veri tabanı üzerinden EBSCO-Host, ERİC, PsycINFO, Academic Search Complete ve Google elektronik veri tabanları üzerinden taranarak ulaşılabilen 13 araştırmayı kapsamaktadır. Ulaşılan çalışmalar, OSB’si olan, 5-12, 12-17 ve 17 yaş ve üstü aralığındaki 401 katılımcı ile yürütülmüştür. Araştırmaların OSB’li bireylere sosyal beceri öğretiminde BDÖ’nün etkililiğini belirlemek amacıyla uygulamalar yapmış oldukları görülmektedir. Araştırmaların bazılarında aynı yazılım programları kullanılırken bazılarında ise farklı türde yazılım programlarının kullanıldığı belirlenmiştir. Araştırmalarda; “Mind Reading”, “Collobrative Virtual Learning Environment (CVLE) – 3D Emphaty System”, “FaceSay™”, “Juniour Detective Training Program”, “MS Powerpoint ve Adobe Photoshop 5.0”, “Let!s Face It”, “The Educational Software” ve “Virtual Reality Social Cognition Training” yazılım programları kullanılmıştır. Yapılan tüm uygulamaların, araştırmalarda hedeflenen sosyal becerileri edindirmede etkili oldukları bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

bilgisayar destekli öğretim, otizm spektrum bozukluğu, asperger sendromu, sosyal beceri, sosyal beceri öğretimi

PDF

___

Alkan, C. (1998). Eğitim teknolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (dsm-v): amerikan psikiyatri birliği, dsm 5 tanı ölçütleri başvuru el kitabı. E. Köroğlu (Çev.). Ankara: Boylam Psikiyatri Enstitüsü Hekimler Yayın Birliği.
Avcıoğlu, H. (2012). Zihinsel yetersizliği olan çocuklara sosyal beceri kazandırmada işbirliğine dayalı öğrenme ve drama yöntemlerinin etkililiği. Eğitim ve Bilim, 37(163).
Bayram, S. (2006). Bilgisayar destekli özel eğitim. 2. İstanbul Otizm Eğitimi Günleri.
Beaumont, R., & Sofronoff, K. (2008). A Multi-component social skills intervention for children with asperger syndrome: the junior detective training program. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(7), 743-753.
Boucher, J., Mayes, A., & Bigham, S. (2008). Memory, language and intellectual ability in lowfunctioning autism. //FS2/CUP/3-PAGINATION/BBM/2- PROOFS/3B2/9780521862882C14.3D.
Boucher, J., Bigham, S., Mayes, A., & Muskett, T. (2008). Recognition and language in low functioning autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 38(7), 1259-1269.
Cheng, Y., Chiang, H. C., Ye, J., & Cheng, L. H. (2010). Enhancing empathy instruction using a collaborative virtual learning environment for children with autistic spectrum conditions. Computers & Education, 55(4), 1449-1458.
Cheng, Y., & Ye, J. (2010). Exploring the social competence of students with autism spectrum conditions in a collaborative virtual learning environment-the pilot study. Computers & Education, 54(4), 1068-1077.
Demirel, Ö., Seferoğlu, S.S. ve Yağcı, E. (2003). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (4. Basım). Ankara: Pegem Yayıncılık
Doğan, T. (2003). Öğretmen ve eğitim yöneticilerine rehber. Ankara: Seçkin Yayıncılık
Doğan, İ. ve Akdemir, Ö. (2015). Özel eğitimde bilgisayar destekli öğretim: üç durum çalışması. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science. Cilt/Volume 5, Sayı/Number 2, Sayfa/Pages 165-177
Faja, S., Aylward, E., Bernier, R., & Dawson, G. (2007). Becoming a face expert: a computerized face-training program for high-functioning ındividuals with autism spectrum disorders. Developmental Neuropsychology, 33(1), 1-24.
Günal, A. ve Bumin, G. (2007). Otistik çocuklarda motor performansın incelenmesi. Fizyoterapi Rehabilitasyon. 18(3):179-186
Golan, O., & Baron-Cohen, S. (2006). Systemizing empathy: Teaching adults with asperger syndrome or high-functioning autism to recognize complex emotions using ınteractive multimedia. Development and Psychopathology,18(02), 591-617.
Halis, İ. (2001). Öğretim Teknolojileri ve materyal geliştirme. Konya: Mikro Yayınları
Hetzroni, O. E., & Tannous, J. (2004). Effects of a computer-based ıntervention program on the communicative functions of children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 34(2), 95-113.
Hopkins, I. M., Gower, M. W., Perez, T. A., Smith, D. S., Amthor, F. R., Wimsatt, F. C., & Biasini, F. J. (2011). Avatar assistant: Improving social skills in students with an asd through a computer-based ıntervention. Journal of Autism and Developmental Disorders, 41(11), 1543-1555.
Kandalaft, M. R., Didehbani, N., Krawczyk, D. C., Allen, T. T., & Chapman, S. B. (2013). Virtual reality social cognition training for young adults with high-functioning autism. Journal of Autism and Developmental Disorders, 43(1), 34-44.
Karasu, N. (2009). Otizmden etkilenmiş bireylerde sosyal ve iletişim becerilerini arttıran yöntemlerin delile dayalı yöntem olarak belirlenmesi: Bir meta-analiz örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3).
Kırcaali-İftar, G. (2007). Otizm spektrum bozukluğu. İstanbul: Daktylos Yayınları
Lacava, P. G., Golan, O., Baron-Cohen, S., & Myles, B. S. (2007). Using assistive technology to teach emotion recognition to students with asperger syndrome a pilot study. Remedial and Special Education, 28(3), 174-181.
Lacava, P. G., Rankin, A., Mahlios, E., Cook, K., & Simpson, R. L. (2010). A Single case design evaluation of a software and tutor ıntervention addressing emotion recognition and social ınteraction in four boys with ASD. Autism: The International Journal of Research and Practice, 14(3), 161-178.
Lozano Martínez, J., Ballesta Pagán, J., & Alcaraz García, S. (2011). Software for teaching emotions to students with Autism Spectrum Disorder. Scientific Journal of Media Litreracy. Comunicar, 36. XVIII
Luiselli, J. K. (2014). Children and Youth with Autism Spectrum Disorder (ASD): Recent Advances and Innovations in Assessment, Education, and Intervention. Oxford University Press, USA.
MEB. (2013). Çocuk gelişimi ve eğitimi. Psiko-Motor Gelişim. Ankara
National Autism Center (2009). National standarts report In S.M. Wilczynski (Eds.). Parsons, S., & Mitchell, P. (2002). The potential of virtual reality in social skills training for people with autistic spectrum disorders. Journal of Intellectual Disability Research, 46(5), 430-443.
Piek, J.P., & Dyck, M.J. (2004). Sensory motor deficits in children with developmental coordination disorder, attention defisit hyperactivity disorder and autistic disorder. Human Mov Sci. 23:475-488.
Rice, L. M., Wall, C. A., Fogel, A., & Shic, F. (2015). Computer-assisted face processing ınstruction ımproves emotion recognition, mentalizing, and social skills in students with ASD. Journal of autism and developmental disorders, 1-11.
Simpson, A., Langone, J., & Ayres, K. M. (2004). Embedded video and computer based ınstruction to ımprove social skills for students with autism. Education and Training in Developmental Disabilities, 240-252.
Sucuoğlu, B., Diken, İ.H., Demir, Ş., Ünlü, E. ve Şen, A. (2010). Özel eğitim terimler sözlüğü. Ankara: Maya Akademi Tanaka, J. W., Wolf, J. M., Klaiman, C., Koenig, K., Cockburn, J., Herlihy, L., Brown, C., Stahl, S., Kaiser, M.D., & Schultz, R. T. (2010). Using computerized games to teach face recognition skills to children with Autism Spectrum Disorder: The Let's Face It! program. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 51(8), 944-952.
Tekin-Ersan, D. (2015). Problem çözme eğitiminin otizm spektrum bozukluğu olan çocuk annelerinin problem çözme becerileri ve bazı psikolojik değişkenler üzerindeki etkisi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayımlanmamış Doktora Tezi.
Thomeer, M. L., Smith, R. A., Lopata, C., Volker, M. A., Lipinski, A. M., Rodgers, J. D., McDonald, C.A., & Lee, G. K. (2015). Randomized controlled trial of Mind Reading and in vivo rehearsal for high-functioning children with ASD. Journal of autism and developmental disorders, 1-13.
Toper-Korkmaz, Ö. (2012). Basmakalıp (stereotipik) davranışların azaltılmasında yeni bir strateji: tepkiyi yarıda kesme ve yönlendirme. Özel Eğitim Dergisi, 13(1).
Vuran, S. ve Sönmez, M. (2008). Sosyal geçerlik kavramı ve Türkiye'de özel eğitim alanında yürütülen lisansüstü tezlerde sosyal geçerliğin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, 9(1), 55-65.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.