Kültürel Peyzaj Değerlerinin Kentsel Tasarımda Kullanımı: Lapseki (Çanakkale) İlçesi Örneği

Marmara ve Ege bölgesinde yer alan, Lapseki (Lampsakos) milattan önceki dönemlerden itibaren yerleşime sahne olmuş ve stratejik bir konuma sahiptir. Çalışmanın amacı tarihi nitelikli yerleşim yeri olan Lapseki’nin sahip olduğu kültürel peyzaj değerlerin; tarihi ve arkeolojik kaynaklar, yerel mimari, yöresel yaşam şekli, alan kullanımı, folklor ve tarımsal faaliyetlerinin envanterinin çıkarılması ve gelişimi açısından öneminin belirlenmesidir. Çalışmanın yöntemi, Lapseki ilçesine tarihi süreçte değer katan ve kimlik kazandıran kültürel değerlerin belirlemesine dayanmaktadır. İlk aşamada literatür araştırması yapılmış, daha sonra, bu değerlerin kentsel tasarımda kullanımı açısından güçlü yönler, fırsatlar, zayıf yönler ve tehditler (GZTF) analizi yapılmıştır. İlçenin kültürel kaynaklar açısından miras niteliğinde değerlere sahip olduğu belirlenmiştir. Ancak bunlar kente kimlik katamamaktadır. Bölgenin kaynaklarının resmi kurumlar tarafından geleceğe yönelik yapılacak çalışmalarda korunarak kullanımı Lapseki’nin kimlik kazanmasını sağlayacaktır. Lapseki merkezi ile ilgili yapılan değerlendirmeler ve çalışmalar sonucunda, sosyal yaşamın çok sınırlı olduğu, kent merkezinde otopark ve altyapı çözümlemelerinin yetersizliği belirlenmiştir. Çalışma sonucunda Lapseki’nin kültürel peyzaj haritası ile turizm rotası oluşturulmuş, sorunlar belirlenerek öneriler getirilmiş ve kent meydanına bir örnek tasarım yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çanakkale, Lapseki, Kentsel Tasarım, Kültürel Peyzaj

The Usage of Cultural Landscape Values In Urban Design: The Case Of Lapseki District (Canakkale)

Lapseki (Lampsakos), located between Marmara and Aegean regions, have historical background dates back to before Common Era and is a settlement of strategic importance with its location. The aim of this article is to determine Cultural Landscape Values of Lapseki that historical places; historical and archaeological resources, domestic architecture, regional modes of living, space usage, folklore and taking inventory of agricultural activity; and the importance of settlementin terms of development. The method of work is based on the determination of the cultural values that add value and identity to the Lapseki district in the historical period. Literature research was done in the first stage, then SWOT analysis (Strength, Weakness, Opportunity, Threat) was carried out in terms of the use of these values in urban design. It has been determined that the city has inherited values in terms of cultural resources. However, they do not have an identity in the city. The protected usage of these resources by public enterprises will provide to create identity of Lapseki district. Also as a result of elevations and studies related to Lapseki, some problems have been determined such as inadequacy of social activities, parking space and infrastructure. As a result of the study, tourism route with Lapseki's cultural landscape map was established, problems were identified and recommendations were made and a sample.

Keywords:

Çanakkale Lapseki, Landscape architecture, Urban design, Cultural landscape,

PDF

___

Ada E (2014). İstanbul Adaları Peyzajında Kültürel Dinamiklerin Etkisiyle Oluşan Değişimlerin Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Türkiye.
Anonim (2016a). Çanakkale İli 2015 Yılı İl Çevre Durum Raporu. T.C. Çanakkale Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Çanakkale. http://www.csb.gov.tr/db/ced/editordosya/Canakkale2015.pdf
Anonim (2016b). Lapseki İlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2015 yılı Çalışma ve Brifing Raporu.
Anonim (2016c). Çanakkale İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü 2015 yılı Çalışma ve Brifing Raporu.
Arslan N (2007). Antik çağda Lampsakos/Lapseki. Lapseki Değerleri Sempozyumu, 23-24 Haziran 2007; Çanakkale. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası: 167-174.
Arslan N, Bakan C (2012). Lampsakos/Lapseki ve Çan 2010 yılı yüzey araştırma sonuçları. 29. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 23-28 Mayıs 2011; Malatya. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 153/2, Ankara: 453-467.
Atabeyoğlu Ö, Bulut Y (2013). Ordu kenti kentsel peyzaj karakter analizi. Akademik Ziraat Dergisi, 2(1): 1-12. ISSN: 2147-6403, http://azd.odu.edu.tr, (Erişim: 11.01.2018).
Baba A, Deniz O, Şanlıyüksel D (2007). Kocabaşlar jeotermal alanı (Lapseki-Çanakkale) ve çevresinin hidrojeokimyasal ve izotopik incelenmesi. Lapseki Değerleri Sempozyumu, 23-24 Haziran 2007;
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası, Çanakkale: 146-155.
Baştemur C (2013). Mimar Sinan Rotasının Doğal ve Kültürel Peyzaj İzleri, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Türkiye.
Çelebi E (1970). Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 8.Kitap, Çeviren: Zuhuri Danışman, Zuhuri Danışman Yayınevi, İstanbul: 158-159.
Çelik D, Yazgan M E (2007). Kentsel peyzaj tasarımı kapsamında tarihi çevre korumaya yönelik yasa ve yönetmeliklerin irdelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 9 (11): 2.
Demircioğlu H (1953). Roma Tarihi I, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara: 411-412.
Dong D Z (2009). Study on sustainable landscape design of abandoned quarries an example: Zhushan
Ecological Park in Xuzhou. Procedia Earth and Planetary Science, (1): 1107-1113.
Ekinci H, Yığını Y (2007). Lapseki ilçesi arazi kaynaklarının sürdürülebilir tarım bakımından değerlendirilmesi. Lapseki Değerleri Sempozyumu, (23-24 Haziran 2007); Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası, Çanakkale: 16-21.
Erduran Nemutlu F, Uzun O, Çetinkaya G, Dilek F, Açıksöz S (2012). Determination of the cultural landscape values of lake Suğla in Turkey. International Journal of Food, Agriculture &Environment – JFAE, 10 (2): 949-955.
Göktürk MT (2002). Anadolu’da her sikke bir şehir-Anadolu’da Sikke Basan Şehirler Üzerine Alfabetik Bir İnceleme. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2001 Yıllığı Sayı: XVI, Anadolu Medeniyetleri Müzesini Koruma ve Yaşatma Derneği Yayın No: II-16, Ankara: 109-182.
Hasol D (2005). Ansiklopedik Mimarlarlık Sözlüğü (9.Baskı). Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul. 260-261, 446-447.
Karaaslan Ç (2010). Tarihi Kentlerde Kimliksizleşme Sorunu ve Bir Çözüm Yolu Olarak Kentsel Canlandırma Projeleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Türkiye.
Koca N (2004). Lapseki İlçesi’ndeki köy yerleşmeleri. Eastern Geographical Review, (Doğu Coğrafya Dergisi), (9) 12: 143-167. file:///C:/Users/PC/Downloads/6209-24602-1-PB.pdf, (Erişim: 10.1.2018.
Mitchell D (2003). California Living, California Dying: Dead Labor and the Political Economy of Landscape. In K. Anderson, M. Domosh, S. Pile, & N. Thrift (Eds.), Handbook of Cultural Geography, London: 233-248. http://dx.doi.org/10.4135/9781848608252.n16
Mutlu B (2012). Mimarlık Tarihi Ders Notları, 3.baskı, Özdil Basımevi, İstanbul: 9-11.
OIszewski A, Pudlowski ZJ (2001). Urban design trainingc: leading by design. UNESCO International Centre for Engineering Education, 5(1): 65-76.
Özdemir H (2007). Tarihi Çevrelerde Kentsel Peyzaj Tasarım İlkelerinin Belirlenmesi, İstanbul-Zeyrek Örneğinde Bir İrdeleme, Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Türkiye.
Öztürk S, Bozdoğan E. (2014). Determination of The Perceived Quality of Urban Life in New and Traditional Housing Textures, Fresenius Environmental Bulletin, Vol. 23 – No 10, 2415-2421.
Schurch TW (1999). Reconsidering urban design: thoughts about its definition and status as a field or profession. Journal of Urban Design, (4),1.
Strabon (1993). Antik Anadolu Coğrafyası (Kitap: XII-XIII-XVI) (3.Baskı). Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul: 83-84.
Takaoğlu T (2007). Antik Lampsakos’lu bilgin ve düşünürler. Lapseki Değerleri Sempozyumu, 23-24 Haziran 2007; Çanakkale. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Matbaası: 204-212.
Tan S, Gür E, Ekinci N (2008). Ekonomik, kültürel ve sosyal değerlerle Lapseki. Lapseki Değerleri Sempozyumu, 27-28 Ağustos 2008; Boğaz Matbaası, Çanakkale: 23-32.
TÜİK (2016). Genel nüfus sayımları ve istatistikleri. http://www.TÜİK.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1027. (Erişim: 14 Eylül 2016).
Türk NY (2006). Bütünleşik Kent Planlama ve Tasarımına Yönelik Bir Yöntem, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Türkiye.
Umar B (1983). Troas. Akbank Yayınları, İstanbul: 15-40.
URL 1. (2006). Enderakay’dan Lapseki eski fotoğrafları. http://wowturkey.com/forum/viewtopic.php?t=15571&start=5 (Erişim: 2.1.2018).
URL 2. (2011). Çanakkale Kent Portalı. İlçelerimiz/Çanakkale/Lapseki/Tarihçesi Lapseki Tarihi. http://canakkale.mekan360.com/iys_ilcelerimiz,sehirID=17,ilceID=209,kriter39=40-ilcelerimiz-canakkale-lapseki.html. (Erişim 28.12.2017).
URL 3. Lapseki ve Pegasus, http://blog.milliyet.com.tr/lapseki-ve-pegasus/Blog/?BlogNo=374930, (Erişim: 28 Aralık 2016).
URL 4. Lapseki Şehitliği, http://www.canakkalesehitlik.net/lapseki-sehitligi.html, (Erişim: 28 Ekim2016).
Yaşar Y, Düzgüneş E (2013). Peyzaj tasarımına sürdürülebilirlik kavramının entegrasyonu: Bir stüdyo çalışması. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 3 (7): 31-43.