Kentsel Gelişimin Peyzaja Etkisinin Değerlendirilmesi, Bartın Kenti Örneği

Günümüzde, hızlı nüfus artışına bağlı düzensiz kentleşme nedeniyle, doğal alanlar dünya çapında baskı altındadır. Söz konusu baskılar, genel olarak yeni tarım ve yerleşim alanlarına duyulan ihtiyaç ile ortaya çıkmaktadır. Tarım ve yerleşim alanlarının plansız genişlemesi ise doğal alanların tahribi, peyzajın hızlı değişimi, habitatların parçalanması ve kopan ekolojik süreçler sonucunda türlerin yok olması gibi sorunlara öncülük etmektedir. Bu araştırmada, Bartın kenti belediye ve mücavir alanı sınırları içinde, peyzaj değişimini, peyzajın bileşenlerinin peyzajın bağlantısına katkılarını ve habitat parçalanmalarını değerlendirerek, sürdürülebilir peyzaj planlamasına ve kentsel gelişime katkı sağlayacak öneriler geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, çalışma kapsamında konu ve araştırma alanı için bir literatür taraması yapılmış, peyzaj değişimi, bileşenleri ve bağlanabilirliği konusunda CBS tabanlı analizler yapılmış, bulgular sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmiş ve son olarak gelecekteki arazi kullanımı ve planlaması için öneriler verilmiştir. Buna göre çalışmada, Bartın kenti ve çevresindeki doğal alanların büyük ölçüde tahrip olduğu, habitatların parçalandığı, nehir kenarındaki yeşil koridorun daraltıldığı ve kesintiye uğradığı, zarar görmüş habitatların ve doğal bitki örtüsüne ait kalıntıların kentleşme baskısı altında olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın sonunda, doğal ve yarı doğal habitat parçalarının korunmasının, ekolojik süreçlerin sürekliliği açısından önemli olduğu belirtilmiştir. Sürdürülebilir kentsel gelişme açısından ekolojik süreçlerin devamlılığı da gereklidir. Sonuçta, sürdürülebilir kentsel gelişimin çok kriterli analizlere dayanan ve doğaya saygılı mekânsal planlama ile mümkün olabileceği vurgulanmıştır.

Evaluation of the Impact of Urban Development on Landscape, Case of Bartın City

Today, in connection with rapid population growth, natural areas are under pressure worldwide due to irregular urban developments. These pressures arise mostly from the need for new farming and residential areas. Unplanned expansion of agriculture and settlement areas leads to problems such as destruction of natural areas, rapid change of landscapes, fragmentation of habitats, and destruction of species as a result of interrupted ecological processes.. In this study, it is aimed to develop suggestions that will contribute to sustainable landscape planning by evaluating the landscape change, the effects of landscape components on the connection of the landscape and habitat fragmentation within the boundaries of the municipality and the development area of Bartın city. For this purpose, in the scope of the study, a literature review was conducted for the subject and research field, GIS based analyzes for landscape change, components and connectivity were carried out, the findings were evaluated in terms of sustainability and finally suggestions were given for the future land uses and planning. According to this, it was determined that the natural areas in Bartın City and its surroundings were largely destroyed, habitats were fragmented, the green corridor on the river side was narrowed and interrupted, and the ruined habitats and natural remains of natural plant cover were under pressure of urbanization. At the end of the study, it was stated that preservation of natural and semi-natural habitat fragments was important for the continuity of ecological processes. The continuity of ecological processes in terms of sustainable urban development is also necessary. In conclusion, it was emphasized that sustainable urban development was possible through thespatial planning based on multi-criteria analyzes and respectful to nature.

___

  • Bennett AF, Saunders DA (2010). Habitat Fragmentation and Landscape Change. Oxford Press.
  • Çelikyay S (2005). Arazi kullanımlarının ekolojik eşik analizi ile belirlenmesi: Bartın örneğinde bir deneme. Doktora Tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye
  • Esbah H (2001). Using Landscape Structure Indices to Understand the Possible Impacts of Landscape Change: Case of the Mountain Preserves in the City Of Phoenix, Arizona, PhD Dissertation, Arizona State University, AZ ,USA.
  • ESRI (2018). ArcGIS Resource Center. USA. https://resources.arcgis.com/en/help/. Erişim tarihi: 05.11.2018
  • Fahrig L (2003). Effects of Habitat Fragmentation on Biodiversity. Annual Review of Ecology, and Systematics, Vol. 34:487-515.
  • Forman RTT (1995). Land Mosaics: The Ecology of Landscapes and Regions, Cambridge University Press, The UK.
  • Lindenmayer DB, Fischer J (2006). Habitat Fragmentation and Landscape Change (An Ecological and Conservation Synthesis). Island Press, Washington, Dc.
  • Nayim BN (2011). Bartın Peyzajında Alan Kulanım Uyuşmazlıklarının Belirlenmesi: Lucıs Modeli. Doktora Tezi. İstanbul Teknik, Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Nayim BN, Uzun F (2018). Peyzajın Bağlantılılığına Katkı Sağlayan Ekosistemler: Bartın Kenti Örneği. ENAR 2018 Uluslararası Mühendislik ve Mimarlık Kongresi - International Engineering and Architecture Conference, 14-16 Kasım 2018, Alanya, Turkey.
  • Oğurlu İ (2001). Yaban Hayatı Ekolojisi. SDÜ Yayın No:19, SDÜ Basımevi, Isparta, Türkiye 296 s.
  • Pulliam HR, Johnson BR (2002). Ecology’s New Paradigm: What Does It Offer Designers And
  • Planners? Ecology and Design. Frameworks for learning. Edited by Bart R. Johnson and Kristina Hill. Island Press. Washinton, Covelo, London, UK.
  • Soulé ME (1991). Land use planning and wildlife maintenance guidelines for conserving wildlife in an urban landscape, American PlanningAssociation, Chicago, USA
  • Uzun SP, Uzun A, Terzioğlu S (2011). Orman Ekosistemlerinde Habitat Parçalanmaları ve Biyolojik Çeşitlilik Üzerine Etkileri, I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş.
  • Yörüklü N (2009). Peyzaj Mimarlığı Meslek Disiplini İçinde Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Yeri ve Önemi, TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 02-06 Kasım 2009, İzmir, Türkiye.
  • Işık K, Kurt Y (2005). Habitat Fragmentasyonu ve Biyoçeşitliliğe Etkileri. Türk Ormancılığında, Uluslararası Süreçte Acilen Eyleme Dönüştürülmesi Gereken Konular, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları Sempozyumu, 22-24 Aralık 2005, Antalya, Türkiye.
  • McIntyre S, Hobbs R (1999). A framework for conceptualizing human effects on landscapes and its relevance to management and research models. Conservation Biology, 13, 1282-1292.