VELİAHT YUSUF İZZEDDİN EFENDİ’NİN EDİRNE VE KIRKKİLİSE (KIRKLARELİ) SEYAHATLERİ (1913)

Öz Balkanlı müttefiklerin Osmanlı Devleti’ne karşı açtığı I. Balkan Harbi’nde kaybedilen Edirne ve Kırkkilise, yaklaşık dört ay sürecince Bulgarlar tarafından işgal edilmiş, bu işgalin sonlandırılması II. Balkan Harbi’yle mümkün olabilmiştir. Osmanlı Devleti 1913 yılının Temmuz ayında bu şehirleri geri alarak bölgede hâkimiyetini yeniden tesis etmeyi başarmıştır. Edirne ve civarının geri alınmasından sonra buraya, gerek bölgenin Osmanlı Devleti ve İslam dünyasının ayrılmaz bir parçası olduğunu vurgulamak, gerekse bölge ahalisine maddi ve manevi destek olmak maksadıyla pek çok seyahat düzenlenmiştir. Bu seyahatlerden bir tanesi, Veliaht Yusuf İzzeddin Efendi’nin Şehzade Ziyaeddin Efendi ile birlikte gerçekleştirdiği ziyarettir. 28 Temmuz 1913’te İstanbul’dan hareket eden ikili önce Edirne’yi, ardından Kırkkilise’yi ziyaret ederek işgal sonrası durumu yerinde gözlemlemiş, yerel ahaliyle bir araya gelmiş, askerî kuvvetleri denetlemiş, fukaraya bağışta bulunmuştur. Veliaht ve şehzadenin bu seyahati, işgalden henüz kurtarılan şehir sakinlerini oldukça memnun etmiş, halk veliahdı görmenin mutluluğunu yaşamıştır. Hanedan mensuplarının kısa süren bu ziyareti 1 Ağustos 1913’te son bulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Veliaht Yusuf İzzeddin Efendi, Şehzade Ziyaeddin Efendi, Edirne, Kırkkilise, Balkan Savaşları

PDF

___

1. Arşiv Belgeleri BOA, BEO, 4200/314930 BOA, BEO, 4200/314936 BOA, BEO, 4200/314965 BOA, BEO, 4200/314967 BOA, BEO, 4202/315090 BOA, BEO, 4202/315105 BOA, BEO, 4202/315140 BOA, DH. MTV., 24/87

2. Süreli Yayınlar

Müdâfaa-i Milliyye Cemiyyeti Mecmûası Servet-i Fünun Tanin Tasvir-i Efkâr Tercüman-ı Hakikat

3. Araştırma Eserleri, Tezler, Makaleler

AKYILDIZ, Ali, “Yûsuf İzzeddin Efendi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), Cilt 44, İstanbul 2013, ss. 13-16.

ALP, İlker, “Balkan Savaşları Esnasındaki Bulgar Mezaliminin Türkler ve Gayrimüslim Azınlıklar Tarafından Tel’ini”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı 26, Nisan 1987, s. 44-53.

__________, Belge ve Fotoğraflarla Bulgar Mezâlimi (1878-1989), Trakya Üniversitesi Yayınları, Ankara 1990.

AVCI, Halil Ersin, “İngiliz Gizli Belgelerine Göre Edirne’nin Kaybı ve Geri Alınışı (1912-1913)”, Uluslararası Edirne’nin Fethinin 650. Yılı Sempozyumu, (ed.) İ. Sezgin-C. Fedakâr-H. Demiroğlu, Edirne 2012, ss. 375-383.

ÇAĞAN, Nazmi, “Balkan Harbinde Edirne (1912-1913)”, Edirne (Edirne’nin 600. Fethi Yıldönümü Armağan Kitabı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1993, ss. 197-213. DEMİREL, Fatmagül, “Sultan Mehmed Reşad’ın Edirne Seyahati (28 Ekim-3 Kasım 1910)”, Uluslararası Edirne’nin Fethinin 650. Yılı Sempozyumu, (ed.) İ. Sezgin-C. Fedakâr-H. Demiroğlu, Edirne 2012, ss. 341-348.

DEMİRUTKU, Erhan, “Balkan Harbi’nde Şükrü Paşa ve Edirne Müdafaası”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Cilt I, Sayı 7, Temmuz 1987, ss. 2-9.

DÖLEN, Emre, “Darülfünun Öğrencilerinin Balkan Savaşı Eylemleri ve Edirne Seyahati”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Cilt 6, Sayı 1, 2004, ss. 65-73.

HAYTA, Necdet -Togay Seçkin BİRBUDAK, Balkan Savaşları’nda Edirne, Genelkurmay Basımevi, Ankara 2010.

KARATEKE, Hakan T., Padişahım Çok Yaşa! Osmanlı Devletinin Son Yüz Yılında Merasimler, (yay. haz.) Ayşen Anadol, Kitap Yayınevi, İstanbul 2004.

KIRPIK, Cevdet, “Şehzade Yusuf İzzeddin Efendi’nin Avrupa Seyahatleri”, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu, Cilt 3, Ankara 2014, s. 77-110.

KÖSTÜKLÜ, Nuri, “Türk Arşiv Belgelerine Göre Balkan Savaşı Sırasında Bulgarlar’ın Edirne Vilayetinde Yaptıkları Mezalim ve Yerli Rum Halkın Tepkisi”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı 1, Bahar 2005, ss. 115-128.

MACAR, Oya D., “Balkan Savaşları’nda Kuşatma Altındaki Edirne’nin Karşı Karşıya Kaldığı Sağlık Sorunları ve Sağlık Yardımı Sırasında Ortaya Çıkan Güçlükler”, Uluslararası Edirne’nin Fethinin 650. Yılı Sempozyumu, (ed.) İ. Sezgin-C. Fedakâr-H. Demiroğlu, Edirne 2012, ss. 423-434.

ÖRENÇ, Ali Fuat, “İngiliz Belgeleri’nde Balkan Harbi Edirne Kuşatması 1912-1913”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt II, Sayı 4, Temmuz 2012, ss. 17-79.

ÖZÇELİK, Selahittin, Donanma-yı Osmanî Muavenet-i Milliye Cemiyeti, TTK Basımevi, Ankara 2000.

ÖZGER, Yunus, “Sultan V. Mehmed Reşad’ın Edirne Seyahati”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Sayı 22, Bahar 2017, ss. 135-162. SELVİ, Haluk, “Sultan V. Mehmed Reşad’ın İzmit Seyahati (27-28 Ekim 1909)”, Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu-II, Cilt 2, (ed.) H. Selvi-M. B. Çelik-A. Yeşildal, Kocaeli 2016, ss. 925-934.

SİMAVİ, Lütfi, Son Osmanlı Sarayında Gördüklerim Sultan Mehmed Reşad Hanın ve Halifenin Sarayında Gördüklerim, (gün. Türkçesi) Sami Kara-Nurer Uğurlu, Örgün Yayınevi, İstanbul 2004.

TÜRKGELDİ, Ali Fuat, Görüp İşittiklerim, TTK Basımevi, Ankara 2010.

UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, “Veliaht Yusuf İzzettin Efendinin İntiharı”, Resimli Tarih Mecmuası, Sayı 54, Haziran 1954, ss. 3150-3154.

ÜNLÜ, Hasan, Veliahd Yusuf İzzeddin Efendi (1857-1916), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Filiz Karaca, İstanbul 2019.

YILDIRIM, Tahsin, Veliaht Yusuf İzzeddin Efendi Öldürüldü Mü? İntihar Mı Etti?, Çatı Yayıncılık, İstanbul 2006.

YİĞİT, Ahmet, “Edirne Muhasarası (1912-1913)”, Edirne Müdâfii Mehmed Şükrü Paşa, (haz.) M. Sabri Koz, Zaman Kitap, İstanbul 2008, ss. 74-181.

ZAMACI, Ayşe, Müdâfaa-i Milliye Cemiyeti ve Faaliyetleri, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. İlker Alp, Edirne 2015.