ÖZETBu araştırma ile Doğu Anadolunun Erzurum, Kars, Ağrı,Muş, Bitlis, Erzincan ve Gümüşhane illerinden kültUr altındabulunan tarla, çayır ve mer'a olarak hıZlanılan 50 adet yüzeytoprak örneğinin, bitkiye potasyum sağlama güçleri yulaf bit~kisi kullanılarak sera ve laboratuvar çalışmalarıyla araştırıl.mıştır.Toprakların toplam potasyumlarıyla, bitkiler için faydalıolduğu kabul edilen değişebilir ve normal nitrik asitleserbest hale geçen potasyum formları arasında önemli pozitifilişkiler bulunmuştur.Toprakların organik madde ve kil miktarları ile katyondeğişim kapasitelerinin, toprak potasyumunun bitkiye yarartıformlara dönüşmesine ve bitkiler tarafından kolayllklaalınmasına etkilerinin pozitif, kireç miktannın iSB negatifolduğu görülmüştür.Bitkiler, deneme topraklarının i1'inde sadece değişebilir,39'unda da değişebilir ve değişemiyen formdaki potasyumdanyararlanmışlardır. Bitkilerin topro.'ktan aldıkları potasyumla,toprakların değişebilir} normal nitrik asitle serbest hale geçebilir ve normal nitrik asitle ekstrakte edilebilir potasyumformları arasındaki ilişkiler hem toprakların tamamına,hemde 39 toprağa göre araştırılmış, bulunan korelasyonkatsayılarının tamamının önemli ve pozitif oldukları görülmüştür.Bu durumda ,her üç potasyum formuda toprakların'bitkiye potasyum sağlama güçlerini tesbitte birer ölçü olabilir.Ancak, deneme topraklarının tamammda en yüksek korelasyonkat sayısının değişebilir potasyuma (r=0.759), 39topraktada normal nitrik asitle serbest hale. geçen (r= 0.934)potasyuma aittir. Bu sonuçlarda toprakların bit kiye potasyumsağlama güçlerini tesbitte, kısa süreler için değişebilir potasyumun,uzun süreler içinde nonnal nitrik asitle serbest halegeçen potasyumun iyi birer ölçü olarak alınabileceklerini göstermektedir.UNE RECHERCHE SUR LA CAPACİTE DE POURVOIR AUX BESOİNEDES PLANTES EN POTASSE DES ECHANTİLLONSDE SOLS DE DİFFERENTS LİEU DE L'ANATOLİE DE L'ESTCe travai1 de' recherehes futeffectue au laboratoire et a lasene sur une cinquantaire d'echantillonsde sols da l'AnatoHe deYEst. En ce qui concerne le travailde laboratoireı on y a fait desanalyses physiques et chimiquesdes echantillons de sol. Quand autravail de serre, on a seme de1'avoine, en arrosant avec unesolution sans potasse la duree decet essai.Nous avans trouve des relationspositives entre la teneuro totale enpotassium des sols et les forme~de potassiun.ıechangeable pouvantetre liberees par l'acide nitriquenormaL.Les resultats de l'essai nousont montre que le contenu en matü~re organique, la quantite d'argileet la capacite d',echange des cati·ons, ont. tous une influence positivesur l'echange de la potasseet sur l'absorbtion de La potassepar les plantes; par contre celledu chaux' est negative.On sait . que theoriqment lesplantes utilisent de prime aborddu potassium en forme echange-able. Si le potassium en formeechangeable ne peut pas pourvoiraux besoins des plantesı ces dernieress'adressent aüx autres formesde potassium. La potassium en formeechangeable a pourvu auxbesoins en potassium des plantesseulement dans 11 echantillonsde sol, alors que dans 39 echantillonsde sol ce sont le potassiumen forme. echangeable ou non echangeablequi a pourvu aux besoinsen potassium des plantes.Dans ce tr'avail on a essaye derechereher les relations statistiquesentre la quantite de potassiumabsorbee du sol par les planteset les formes' de potassium.echangeable, les formes de potassiumpouvant etre liben~es el lesformes de potassium etre extracteespar I'acide Inltrique normaL.Les travaux de corelation ont eteeffectues a la fois sur tous lesechantillons et ~UI les 39 echantillonsqui pourvaient au potassiumen forme echangeable auxplantes. Tom Ies coefficients decorrelation que nous avons trouveesfurent positifs et importans.Dans ce cas-la, les trois formes de.potassium peuvent etre un eriterepour mesurer Ies capacites dessols de pouvoir aux besains de!>plantes. 'Cependant le coefficientde correlation le plus importamappartient au potassium echangeablepour les echantillons de.·potassium total et au potassiumpouvant etre liberee par I'acide'nitrique normal pour les 39 echantillons.Ces resulta.ts nous montrentqu'en mesurant İes capacitesde pourvoir des sols aux besom, des plantes en potasse, le potassiumechangea:ble pour les dureescourtes et le potassium pouvantetre liberee .par I'acide nitriquenormal pour les durees longues.peuvent etre des criteres valables.