XVI. ve XVII. Yüzyılda İstanbul Kadınının Ziynet Eşyası

Osmanlı toplumunda kadınların menkul veya gayrimenkul özel mülkiyetlerinin olduğu bilinmektedir. Mahkeme sicillerinde kadınların özel mülklerine ait tescil, tereke, rehin, vasiyet gibi kayıtlara rastlamak mümkündür. Söz konusu bu davalar sonucunda kadınların mal varlıkları tespit edilmektedir. Bu manada yüzün üzerinde mahkeme kaydı incelenmiştir. Elde edilen veriler tablo halinde ekte sunulmuştur. XVI. ve XVII. yüzyılda İstanbul’da yaşayan kadında ziynet eşyası olarak altın, gümüş, elmas, yakut, zümrüt ve benzeri kıymetli taşlarla bezenmiş bilezik, küpe, sorguç, yüzük, kemer, kuşak, enselik, halhal gibi birçok takı kullanılmaktadır. Söz konusu bu takıların veya kadının terekesinden çıkan kıymetli taşların bir kısmının ağırlıkları ve değeri belirtilirken, birçoğunun değeri kaydedilmemiştir. Değeri belirtilen ziynet eşyasının terekenin toplam değeri üzerinden yüzdesi tespite çalışılmıştır. Bu çalışma ile özgür Osmanlı kadınının, mal varlığı içindeki ziynet eşyası tespite çalışılmıştır.

Istanbul Women’s Jewelry in XVI. and XVII. Century

It is seen that women in the Ottoman society have private ownership of movable property or real estate. In court registers, it is possible to find records of women's private property such as registration, estate, pledge, testament. As the result of these cases the assets of women are determined. Regarding this issue, more than hundred court registration have been examined. The obtained data are presented in table form. It is seen that the woman who lives in Istanbul in the XVI.th and XVII.th century used much jewelry such as bracelet, earring, crest, ring, belt, belt, halal which are decorated with precious stones such as gold, silver and diamond, rubies, emeralds and similar precious stones. The mentioned jewelry or some of the precious stones that came out of women's heritage had been given weight and value but many of them hadn’t been recorded. In this study, the percentage of value recorded jewels had been done by regarding the total amount of inherited jewelry. In this study, the free Ottoman women's jewelry in their own property was tried to be identified.

___

BOA, TS. MA. d / 2214, s.1a-2b; BOA, TS. MA. d / 2271, s. 1a-2a. BOA, TS. MA. d / 7704, s.1a-2a; Yayınlanmış Arşiv Belgeleri İstanbul Kadı Sicilleri, c. 2, Üsküdar Mahkemesi 2 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 3, Üsküdar Mahkemesi 5 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 4, Üsküdar Mahkemesi 9 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 5, Üsküdar Mahkemesi 14 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 7, Üsküdar Mahkemesi 26 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 9, Üsküdar Mahkemesi 56 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 10, Üsküdar Mahkemesi 84 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 11 Balat Mahkemesi 2 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 13, İstanbul Mahkemesi 3 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.14, Rumeli Sadareti Mahkemesi 56 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.15, Rumeli Sadareti Mahkemesi 80 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.16, İstanbul Mahkemesi 12 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.17, İstanbul Mahkemesi 3 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.18, İstanbul Mahkemesi 18 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 19, Bâb Mahkemesi 46 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 20, Bâb Mahkemesi 54 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.23, Hasköy Mahkemesi 5 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.24, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 19 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 25, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 37 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 28, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 74 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c. 29, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 82 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.31, Eyub Mahkemesi (Havâss-ı Refîa) 90 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.33, Galata Mahkemesi 7 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.34, Galata Mahkemesi 15 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.35, Galata Mahkemesi 20 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.36, Galata Mahkemesi 32 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.37, Galata Mahkemesi 37 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.38, Galata Mahkemesi 46 Numaralı Sicil. İstanbul Kadı Sicilleri, c.39, Galata Mahkemesi 65 Numaralı Sicil. Araştırma Eserleri ÇALIŞ, Ercan, Diyarbakır Müzesinde Bulunan Etnografik Madeni Takılar, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Van 2016. İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1300-1600, çev. Halil Berktay, c.I, İstanbul 2000. İREPOĞLU, Gül, “Osmanlı İmparatorluğunun Görkemi Osmanlı Mücevheri”, Çağlar Boyunca Takı ve Mücevher, sy.17, İstanbul 2000. KALLEK, Cengiz, “Miskal”, DİA, c.30, İstanbul 2005. KOÇU, Reşad Ekrem, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Ankara 1967. KUŞOĞLU, Mehmet Zeki, Resimli Ansiklopedik Kuyumculuk ve Maden Terimleri Sözlüğü, İstanbul 2006. KÜPELİ, Özer, “IV. Murad’ın Torunu Fatma Hanım Sultan’ın Muhallefatı”, Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, sy.II/2, s. 163-175, İzmir 2016. SEVENGİL, Refik Ahmed, İstanbul Nasıl Eğleniyordu, basım yeri ve tarihi yırtılmış. Şemseddin Sâmi, Kamûs-ı Türkî, İstanbul 2015.