NÂBÎ’NİN İKİ GAZELİNDE KALB’DEN ANLAMA GİDEN YOL

Klasik Türk edebiyatı kuralları, estetik unsurları, muhtevası ve kültürel zenginlikleri ile İslam medeniyet dairesinin zemininde oluşarak altı asırlık bir süreçte gelişmesini sürdürmüştür. Bu edebiyata mensup sanatkârlar, içinde yer aldıkları medeniyetin ortak üslubunu benimserken şahsi olma başarısını da gösterebilmişlerdir. Bu itibarla; sanatçının melekesi, aldığı eğitim, yetiştiği çevre, içinde yer aldığı sosyo-kültürel ortam, toplumsal statü vb. faktörler onun şahsi üslubunun oluşmasında önemli olmaktadır. Araştırmacılar tarafından hikemî şiirin öncüsü/önemli bir temsilcisi kabul edilen Nâbî’nin sanat anlayışının oluşmasında da yukarıda ifade ettiğimiz hususların etkili olduğu bir gerçektir. Nâbî’nin şiirlerinin muhtevasına ve onun üslubuna, yaşadığı yüzyılın sorunlarının; sosyal, kültürel, siyasal, ekonomik ve ahlakî çözülmelerin damgasını vurduğunu söyleyebiliriz. Nitekim Nâbî’yi farklı kılan da çağının sıkıntılarını şiir diliyle ifade etmesidir. O, işlediği konular ve bu konuları işleyiş biçimi ile klasik Türk şiirine yeni bir soluk getirmiş, çağının sanatkârları ve kendisinden sonra gelenler için örnek alınan bir şair olmuş- tur. Bu çalışmada Nâbî’nin, “bozundısıdur” redifli iki gazeli, gazellerin her beytinde anlam ile bütünleşen kalb sanatı bağlamında incelenip değerlendirilmiştir. Çalışmada adı geçen gazellerin seçilmesinin sebebi bu gazellerin Nâbî’nin sanat anlayışını ve üslubunu birçok yönüyle yansıtması dolayısıyladır. Osmanlının gerileme döneminde yaşayan Nâbî, gazelleri için seçtiği “bozındısıdur” redifiyle kalb sanatını birleştirerek hüner vadisini parıltılı hikmet incileri ile bezemiştir

Anahtar Kelimeler:

Nâbî, hüner, kalb, sanatı, hikmet

The rules of classical Turkish literature, aesthetic elements, contents and cultural riches, on the basis of the Islamic civilization over a period of six centuries continued its development.While artists belonging to this literature were adopting a common style of civilization where they are located in, they were also able to show the distinction of being personally.In this respect, the training, environment, socio-cultural environment that the artists took place in and social rank of artists’ are important in the formation of personal style. Nabi, who is agreed as the pioneer of eracular poetry and adopted an important representative of this poetry by the researchers, was influenced issues mentioned above in the formation of the concepts of his art.We can say that, the problems experienced in the century, social, cultural, political, economic and moral disintegrations hit the mark of Nabi’s contents of poems and his style.Indeed, what makes Nabi different is that the problems of the era was expressed by Nabi in the language of poetry.He, the subjects dealth with these issues and mode of operation of these subjects, brought a new breath to classical Turkish poetry and became a sample poet for craftsmen of his era and also for those who come after him. In this study, Nabi’s two lyric that has “ bozundısıdur”’ rhyme, was evaluated in the context of ‘’ art of kalb ‘’. The reason for choosing the mentioned lyric in this study is because these lyrics reflect the understanding of art and style of Nabi’s in many aspects.Nabi, living in the Ottoman Empire during the downturn, by choosing ‘’ bozundısıdur‘’ rhyme for his lyrics and integrating them with ‘’art of kalb’’, showed his skill in this trick valley.

Keywords:

Nabi, Skill, Art of Kalb, Mystery,

PDF

___

BİLKAN, Ali Fuat. Nâbî Hikmet-Şair-Tarih, Ankara: Akçağ Yayınları, 1998.

BİLKAN, Ali Fuat. “ Nâbî’nin Gazellerinde Görme Biçimleri ”, Osmanlı Şiiri’ne Modern Yaklaşımlar, s. 43-56, İstanbul: L&M, İstanbul 2006.

BİLKAN, Ali Fuat. Nâbî Hayatı Sanatı Eserleri, Ankara: Akçağ Yayınları, 2010.

BİLKAN, Ali Fuat. Nâbî Divanı I-II, Ankara: Akçağ Yayınları, 2011.

Büyük Türk Klasikleri; Ötüken Yay., C 2, İstanbul 2004.

COŞKUN, Menderes. Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar, İstanbul: dergâh yayınları, 2007.

DEGER, Mete Bülend, “Nâbî’nin Türkçe Divanı’nda Hiciv”, The Journal of Academic Social Science Studies JASS, Volume 5 Issue 1, p. 75-96, February 2012.

DEVELLİOĞLU, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 25. Baskı, Ankara: Aydın Kitabevi, 200 http://www.izafet.com/genel-kultur/19646-karincalar.html, Erişim Tarihi 23.01.2013. http://www.tdk.gov.tr, Erişim Tarihi 25.01.2013.

İPEKTEN, Haluk. Nâilî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları, 1990.

İSEN, Mustafa, Cemal KURNAZ. Şeyhî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları, 1990.

İSEN, Mustafa. “ Divan Edebiyatında Geleneğe Direnenler I Nâbî ”, Ötelerden Bir Ses, s. 244-250, Ankara: Akçağ Yayınları, 1997.

KAPLAN, Mahmut. Hayriyye-i Nâbî, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi, 2008.

KARAHAN, Abdülkadir. Nâbî, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayını, 1987.

KARAHAN, Abdülkadir “Nâbî’nin Sanatı ve Şahsiyeti”, Şair Nâbî, s. 85-109, (Editör Ali Fuat Bilkan), Ankara: Kültür Bakanlığı, 2012.

KOCAKAPLAN, İsa. Açıklamalı Edebî Sanatlar, İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 2005. KORTANTAMER, Tunca. “ Nâbî’nin Osmanlı İmparatorluğunu Eleştirisi”, Tarih İncelemeleri Dergisi II, İzmir, 1984, s. 83-116, Şair Nâbî, (Editör Ali Fuat Bilkan), s. 109-143, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, (2012).

KURNAZ, Cemal. “ Nâbî’de Belge-sel Redifler ”, s.63-68, (Editör Ali Bakkal), Şanlıurfa: Şair Nâbî Sempozyumu 13-15 Kasım 2009.

KÜLEKÇİ, Numan. Açıklamalar ve Örneklerle Edebî Sanatlar, Ankara: Akçağ Yayınları, 1999.

MENGİ, Mine. Divan Şiirinde Hikemî Tarzın Büyük Temsilcisi Nâbî, 2. Baskı, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1991.

MENGİ, Mine. Divan Şiiri Yazıları, Ankara: Akçağ Yayını, 2000.

MENGİ, Mine. “Nâbî’nin Şiirlerinde Urfa, İstanbul, Halep” Millî Folklor, 2012, Yıl 24, Sayı 95, s. 45-5

MUALLİM NACİ. Osmanlı Şairleri, haz. (Cemal Kurnaz), İstanbul: MEB Yayınları, 1995.

ONAY, Ahmet Talât. Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü, (haz. Cemal Kurnaz), Ankara: Akçağ Yayınları, 2007.

PALA, İskender. Şahane Gazeller 3 Nâbî Nedim Şeyh Gâlib, İstanbul: Kapı Yayınları, 2010.

SARAÇ, M. A. Yekta. Klâsik Edebiyat Bilgisi Belâgat, İstanbul: Gökkubbe, 2006.

ŞAFAK, Yakup. “Sürurî’ninBahrü’l-Ma’ârif’i ve Enîsü’l-Uşşâk ile Mukayesesi”, Basılmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi SBE Erzurum, 1991.

ŞENTÜRK Ahmet Atillâ ve KARTAL, Ahmet. Eski Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: dergâh Yayınları, 2011.

TÂHİR-ÜL MEVLEVÎ. Edebiyat Lügati, İstanbul: Enderun Kitabevi, 1973.

TARLAN, Ali Nihat. Necatî Beg Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları, 1992.

ULUDAĞ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları, 1995.

YILMAZ, Mehmet. Edebiyatımızda İslami Kaynaklı Sözler (Ansiklopedik Sözlük), İstanbul: Enderun Kitabevi, 1992.

Yeni Tarama Sözlüğü, (Düzenleyen Cem Dilçin), Ankara: TDK Yayınları, 1983.

ZAVOTÇU, Gencay. Dîvân Şiirinden Gazeller I, Dehhânî-Nesîmî-Şeyhî-Zâtî, Kocaeli, Umuttepe Kitabevi, 2012.