Müstear İsmin Ardındaki Giz: Türk Edebiyatında Râbia Hâtun Olayı

Müstear isim, çağdaş Türk edebiyatında eski edebiyatta kullanılan kişinin kendi ismi yerine geçen mahlastan farklı olarak yazar ve şairlerin gerçek kimliklerini muhtelif sebepler sunarak gizleme isteklerinden ortaya çıkmış bir kavramdır. Müstear isimler bir belirsizlik taşımalarından dolayı batılılaşma devri Türk edebiyatında yoğunluk kazanan edebî münakaşalara sebep olmuştur. Evveli 1930'lu yıllara dayanan fakat ilk olarak 1948 yılında Aile dergisinde yayımlanan Râbia Hâtun imzalı şiirler de bu tarzda bir edebî münakaşayı doğurmuştur. Râbia Hâtun'un kimliği ve şiirlerin eskiliği üzerine öne sürülen iddialara aynı devirde bir Türk edebiyatı tarihi yazan Nihad Sâmi Banarlı itiraz etmiştir. Nihad Sâmi Banarlı gazete ve dergi yazılarında şiirlerin eski olmadığını edebiyat bilgisini kullanarak ortaya koymaya çalışmıştır. Nihad Sâmi Banarlı'nın bu uğraşına karşı başta İsmail Hami Danişmend olmak üzere Aile dergisi efradı cevap niteliği taşıyan yazılar kaleme almıştır. Bu yazıda Râbia Hâtun müstear ismiyle yayımlanan şiirler üzerine İsmail Hami Danişmend ve Nihad Sâmi Banarlı arasında çıkan edebî münakaşa anlatılmaya ve bu münakaşa sonucunda ortaya çıkan Râbia Hâtun'un gerçek kimliği delillendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Müstear isim, Edebî münakaşa, Râbia Hâtun, Şiir, Nihad Sâmi Banarlı, İsmail Hami Danişmend

The Mystery behind Pseudonym: Râbia Hâtun Case In Turkish Literature

In contemporary Turkish literature, pseudonym emerged as a concept arose out of the need of writers and poets to hide their real identities rather than revealing their own name for various reasons in the earlier times of literature. As pseudonyms have uncertainty, they caused intense literary debates in Turkish literature in the Westernization period. The poems signed by Râbia Hâtun, which dated back to 1930s, but first published in 1948 in the magazine named Aile, also led to this kind of literary argument. Nihad Sâmi Banarlı, who wrote Turkish literature history at the same era, denied the asserted claims on the deficiency of Râbia Hâtun's identity and poetry. In the newspapers and magazines, Nihad Sâmi Banarlı tried to reveal that poetry was not obsolete by using his literary knowledge. Against Nihad Sâmi Banarlı's fight, especially İsmail Hami Danişmend and people from Aile magazine wrote some articles as answers. In this study, the literary controversy between İsmail Hami Danişmend and Nihad Sâmi Banarlı, based on poems published by pseudonym "Râbia Hâtun", was tried to be explained and the real identity of Râbia Hâtun was tried to be proved.

Keywords:

Pseudonym, Literary controversy, Râbia Hâtun, Poem, Nihad Sâmi Banarlı, İsmail Hami Danişmend,

PDF

___

Ayaşlı, Münevver. (2009). Haminne'nin Suret Aynası. İstanbul: Timaş Yayınları. Banarlı, Nihad Sâmi. (21 Haziran 1948a). "Rabia Hâtun Efsanesi". Hürriyet Gazetesi. İstanbul: 2. Banarlı, Nihad Sâmi. (14 Temmuz 1948b). "Acaip 'Bir San'at Hâdisesi' ". Hürriyet Gazetesi. İstanbul: 2. Banarlı, Nihad Sâmi. (20 Temmuz 1948c). "Hadisenin İçyüzü". Hürriyet Gazetesi. İstanbul: 2 Banarlı, Nihad Sâmi. (28 Temmuz 1948d). “Bir Mektup ve Zarûrî Bir Cevap”. Hürriyet Gazetesi. İstanbul: 2 Batur, Enis. (2000). Rabia Hâtun: Tuhaf Bir Kıyamet, Kırkbir Şiir. İstanbul: YKY. Beyatlı, Yahya Kemal. (1977) Mektuplar ve Makaleler. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları. Bürün, Vecdi. (1978). Peyami Safa ile 25 Yıl. İstanbul: Yağmur Yayınevi. Danişmend, İsmâil Hâmi. (17 Eylül 1948). “Râbia Hâtun Dedikodusu -1”, Akşam Gazetesi. İstanbul: 3. Danişmend, İsmâil Hâmi. (1961). Râbia Hâtun Şiirleri. İstanbul: Bâbıâli Yayınevi. Deliorman, Altan. (2004). Işıklı Hayatlar Nihad Sâmi Banarlı- Ekrem Hakkı Ayverdi- Sâmiha Ayverdi. İstanbu: Kubbealtı Neşriyâtı. Devellioğlu, Ferit. (2012). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları. Erk, Hasan Basri. (1947). Erzurumlu Alimler (Birinci Fasikül). İstanbul: Işık Matbaası. Kale, Süleyman. (1949). “Râbia Hâtun Meselesi”, Aylık Ansiklopedi. İstanbul: İskit Yayını. 1640-1641 Kale, Süleyman. (2000). "Rabia Hâtun Meselesi", Rabia Hâtun: Tuhaf Bir Kıyamet, Kırkbir Şiir (hzl. Enis Batur). İstanbul: YKY. 115-120. Karataş, Turan. (2014). “Müstear”. Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İzmir: Sütun Yayınları. 418-419 Kasım, Mehmet. (1 Eylül 1984). “Edebiyatımızda ‘Râbia Hâtun Muamması’”, Milliyet Sanat. İstanbul: 28-30. Kasım, Mehmet. (2000). " Edebiyatımızda 'Rabia Hâtun Muamması' ". Rabia Hâtun: Tuhaf Bir Kıyamet, Kırkbir Şiir (hzl. Enis Batur). İstanbul: YKY. 121-130. Kocakaplan, İsa. (1991). "Edebiyatımızda Râbia Hâtun Skandalı". Türk Edebiyatı. İstanbul. Sayı 216, s 41-47. Komisyon, Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: TDK Yayınları. Köprülü, Fuad. (8 Kasım 1948). "Rabia Hâtun Masalı", Vatan Gazetesi. İstanbul: 2. Okay, M. Orhan. (2006). "Müstear İsim" . İslam Ansiklopedisi, c.32. Özgül, M. Kayahan. (2008). Seke Seke Ben Geldim Sekmeler I. Ankara: Hece Yayınları. Pekin, Nermin Suner. (2007). Nihad Sâmi Banarlı: Hayatı, Şahsiyeti ve Eserler. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti Yayınları. Rado, Şevket. (17 Temmuz 1948). "B. İsmail Hami Danişmend İddialara Cevap Veriyor". Akşam Gazetesi. İstanbul: 2. Rado, Şevket. (2000). "Rabia Hâtun Efsanesi", Rabia Hâtun: Tuhaf Bir Kıyamet, Kırkbir Şiir (hzl. Enis Batur). İstanbul: YKY. 47-52. Tarancı, Cahit Sıtkı. (2017). Otuz Beş Yaş. İstanbul: Can Yayınları.