MİLLÎ LİSAN ANLAYIŞININ ÖMER SEYFETTİN’İN HİKÂYELERİNDEKİ YANSIMALARI

Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Ali Cânip gibi devrin sanat ve fikir adamları 1911’de Selanik’te toplanarak ilmî ve edebî bir hareket olarak Türkçülük akımını başlatmışlardır. Edebiyatımızda Millî Edebiyat dönemiyle birlikte programlı bir biçimde görülmeye başlanan milliyetçilik kavramı, özellikle Ömer Seyfettin’in eserlerinde geniş yer bulmuştur. Sayısı 140’ı geçen hikâyelerinde Ömer Seyfettin, dili şuurlu bir şekilde işleyerek toplumda bir farkındalık oluşturmaya çalışmıştır. Dilin millet hayatındaki yeri ve önemi, dilin insana bağlı bir değerler bütünü olarak kendi kurallarının olduğu, Türklük bilinci ve bu bilince ulaşmada aile kurumunun işlevi gibi pek çok hususiyet Ömer Seyfettin tarafından fark edilmiştir. Yazar, günümüzde çağdaş Türk lehçeleri diye anılan Türk lehçelerinin müstakil birer dil olmadığını ve böyle bir ayrıştırmanın millet hayatında oluşturacağı bilinç kaybını da dil hakkındaki yazılarında ve hikâyelerinde önemle belirtmiştir. Bu çalışmada, söz konusu düşüncelerin yazarın dil üzerine yazdığı yazılardan hareketle birkaç hikâyesine ne derecede ve nasıl yansıdığı sorusuna cevap aranacak; hikâyelerdeki yenilikler işlevsel bir yöntem ve örnekler aracılığıyla irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Ömer Seyfettin, Yeni Lisan, Genç Kalemler

Ömer Seyfettin, Ziya Gökalp, Ali Cânip, who are artists and intellectuals of their period, come together in Salonica in 1911 and establish Turkism strands as a scientific and literary movement. Nationalism concept, which starts to be seen in a systematic manner after National Literature, has a widespread coverage especially in literary works by Ömer Seyfettin. Ömer Seyfettin, in his approximately 140 stories, tries to raise awareness in society via using language in a conscious manner. Many features such as; place and importance of language in a nation’s life, language’s own rules as a set of values connected human, consciousness of Turkishness and function of family structure to achieve the concerned consciousness are realized by Ömer Seyfettin. The authors states clearly that Turkish Dialects, which are mentioned as Modern Turkish Dialects are not a distinct language and decomposition causes loss of consciousness in nation’s life in his articles and stories about language. The question of how the concerned opinions are reflected in some of his stories will be answered based on the author’s articles on language; innovations in the stories will be examined via a functional method and examples.

Keywords:

Ömer Seyfettin, New Language, Young Pens.,

PDF

___

ANDI, M. Fatih; Ömer Seyfeddin , Şule Yayınları, İstanbul, 1999.

ARGUNŞAH, Hülya; Ömer Seyfettin Bütün Eserleri Hikâyeler 1 , Dergâh Yayınları, İstanbul, 2007a. _________, Ömer Seyfettin Bütün Eserleri Hikâyeler 2 , Dergâh Yayınları, 2. Bs., İstanbul, 2007b.

_________, Ömer Seyfettin Bütün Eserleri Hikâyeler 3 , Dergâh Yayınları, İstanbul, 1999a.

_________, Ömer Seyfettin Bütün Eserleri Hikâyeler 4 , Dergâh Yayınları, İstanbul, 1999b.

_________, Ömer Seyfettin Bütün Eserleri Makaleler 1 , Dergâh Yayınları, İstanbul, 2001a.

_________, Ömer Seyfettin Bütün Eserleri Makaleler 2 , Tercümeler, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2001b.

_________, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000 (Editör Ramazan Korkmaz), 3. bs., Ankara, 200

BAYKARA, Tuncer; Türk Kültürü , IQ Kültür-Sanat Yayıncılık, 3. Bs., İstanbul, 2007.

HUBER, Emel; Dilbilime Giriş , Multilingual Yabancı Dil Yayınları, İstanbul, 2008.

KILIÇ, Veysel; Dilin İşlevleri ve İletişim , Papatya Yayıncılık, İstanbul, 2002.

KİBAR, Osman; Türk Kültüründe Ad Verme , Akçağ Yay., İstanbul, 2005.

PARLATIR, İsmail ve Nurullah Çetin (Haz.). Genç Kalemler Dergisi , TDK Yay., Ankara, 1999.

UYGUNER, Muzaffer; Ömer Seyfettin Bütün Eserleri, Dil Konusunda Yazılar , Bilgi Yayınevi, Ankara, 1989.