KÜLTÜR COĞRAFYASI AÇISINDAN BİR İNCELEME: TORTUM, ÇILDIR VE TÖDÜRGE (DEMİRYURT) GÖLLERİ / A Study With Respect To Cultural Geography: The Tortum, Çıldır And Tödürge (Demiryurt) Lakes

Öz ÖZETİnsanoğlu eski çağlardan beri yaşadığı çevreyi anlama çabası içerisinde olmuştur. Bu nedenle daima çevresindeki varlıkları anlamlı kılmaya çalışmıştır. İnsanlar dağların, ovaların, göllerin, taşların, bitkilerin vb. oluşumlarını ya da varlıklarını kendilerince açıklayabilmek için, çeşitli efsaneler anlatmışlar ve bunların birer kültür mirası olarak gelecek kuşaklara ulaşmasını sağlamışlardır.Bu çalışmada Anadolu efsanelerinde Türk insanının bazı gölleri (Tortum, Çıldır ve Tödürge ) algılayış biçimi, kültür coğrafyası açısından incelenmeye çalışılmıştır.Anahtar kelimeler: Efsane, mekan, coğrafya, kültür, göl. ABSTRACTMan has tried to understand the characteristics of the place where he lives, throughout the ages. Therefore, he has made efforts to make what he sees around meaningful. People have told legendary tales in order to explain the formation and existence of mountains, plains, lakes, stones, vegetables etc. and made it available for the future generations to make use of them as cultural heritage.In this study, the way the Turkish people have perceived the lakes called Tortum, Çıldır and Tödürge in Anatolian legends is examined.Key Words: Legend, place, geography, cultur, lake.

Anahtar Kelimeler:

Efsane, mekan, coğrafya, kültür, göl

PDF

___

ACAR A., 1975, Tortum ve Çevresinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Üzerine Bir Araştırma, Atatürk Üniversitesi, Yayın No: 30, Erzurum.

ATALAY, İ., 1978, “Çıldır Gölü ve Çevresinin Jeomorfolojisi”, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 7, Ankara.

________, 1992, Türkiye Coğrafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova-İzmir.

ATİKER, M., 1993, “Yukarı Kızılırmak Boyundaki Jips-Karst Gölleri ve Kızılırmak Kanyonu”, Bilim ve Teknik Dergisi, Ağustos, Ankara.

ÇOBANOĞLU, Ö., 2003, Türk Halk Kültüründe Memoratlar ve Halk İnançları, Akçağ Yayınları, Ankara

DOĞANAY, H., 1994, “Tortum Çağlayanı ve Turistik Potansiyeli”, Türkiye Kalkınma Bankası Turizm Yıllığı, Ankara

Efsanelerimiz, 1990, Haz.: Prof. Dr. Cahit Kavcar, Öğr. Gör. Mehmet Yardımcı, İnönü Üniversitesi Efsane Derleme Yarışması, Yayınevi Belirtilmemiş, Malatya

ERGUN, M., 1997, Türk Dünyası Efsanelerinde Değişme Motifi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara

ERİNÇ, S., 1953, Doğu Anadolu Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 772, İstanbul.

FUNK and WAGNALLS, 1950, Standart Dictionary of Folklore Myhtology an Legends, (Editör: Maria Leach), Funk and Wagnalls Co.

HOŞGÖREN, Y., 1994, “Türkiye’nin Gölleri”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 29, İstanbul.

İNANDIK, H., 1965, Türkiye Gölleri (Morfolojik ve Hidrolojik Özellikler), Baha Matbaası, İstanbul.

KOÇMAN, A., 1979, Yukarı Kura Nehri Havzasının Fiziksel Coğrafyası, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.

KODAY Z., 2001, “Çıldır Gölünde Balıkçılık”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 37, İstanbul.

LAHN, E., 1944, “Tortum Gölü ve Tortum Şelalesi”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı:V-VII, Ankara.

LAHN, E., 1948, Türkiye Göllerinin Jeolojisi ve Jeomorfolojisi Hakkında Bir Etüd, MTA Enstitüsü Yayınları, Seri B, No: 12, Ankara.

SAKAOĞLU, S., 1980, Anadolu-Türk Efsanelerinde Taş Kesilme Motifi ve Bu Efsanelerin Tip Katalogu, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara

SEYİDOĞLU, B., 2005, Erzurum Efsaneleri, Erzurum Kitaplığı, İstanbul

TÜMERTEKİN,E.,1994, Beşeri Coğrafyaya Giriş, İstanbul Üniversitesi Yay. No: 3819, Fakülte Yay. No: 2464, İstanbul.

TÜMERTEKİN,E.-ÖZGÜÇ,N.,1998, Beşeri Coğrafya, İnsan.Kültür.Mekan, Çantay Kitabevi, İstanbul

YAZICI H., ŞAHİN F., 1999, “Demiryurt (Tödürge-Sivas) Sulak Alanı ve Yakın Çevresinde Coğrafi Gözlemler”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 34, İstanbul

YILMAZ, O., 1991, Tortum Çayı Havzasının Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum