KÖROĞLU DESTANI’NIN TÜRKMEN VARYANTINDA KAFKAS COĞRAFYASI

Köroğlu Destanı’nın Türk Dünyasında ve komşu halklarda çeşitli anlatımları mevcuttur. Bunlarda biri de zengin içeriğiyle Türkmen varyantıdır. Destanın Türkmen varyantında yer alan çeşitli kollarda Köroğlu ve yiğitleri Türkmenistan’ın dört bir tarafına seferler düzenler. Sefere çıkılan yerlerin başında Kafkas coğrafyası gelir. Köroğlu ve yiğitleri Gürcistan’a, Azerbaycan’a ve Revan’a gider. Buralarda savaşırlar ve zaferler kazanırlar. Çoğunlukla İran üzerinden çıkılan seferlerde Tebriz ve İsfahan’a da uğranılır. Köroğlu çoğunlukla Kafkas coğrafyasından Gürcistan’a sefere çıkar. Destanın “Kırk Binler, “Bezirgân” ve “Köroğlu Bey ile Davut Serdar” adlı kollarında Köroğlu’nun Gürcistan’a yaptığı seferler anlatılır. Gürcistan’dan kız alması ve kendi yönetimine bağlı bir devlet kurmasından söz edilir. Diğer kollarda da uzun ya da kısa çeşitli Kafkas ülke ve şehirlerine yer verilir.Bu makalede Köroğlu destanının Türkmen varyantındaki kollarda bulunan Gürcistan, Azerbaycan ve Revan başta olmak üzere Kafkasya’nın yurtları ve şehirleri hakkında verilen bilgilerden hareketle Köroğlu’nun bölgeyle olan ilişkileri değerlendirilecektir. Ayrıca destanda yer alan Kafkas bölgesindeki yurt ve şehirlerin tasvirleri ve bölge halklarının özellikleri ve folkloruyla ilgili materyaller de incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Köroğlu, Türkmen, Kafkas.

There are various expositions of Köroğlu Epic in Turkish World and neighboring nations. One of them is Turkmen version with its rich content. In different parts of Turkmen version of the epic Köroğlu and his stout men launch expeditions on all sides of Turkmenistan. The main place of expedition is Caucasian geography. Köroğlu and his men go to Georgia, Azerbaijan and Revan. They have battles here and win victories. In the expeditions of Iran they generally stop by Tebriz and Isfahan. Köroğlu mostly goes to expedition to Georgia from Caucasian Geography. In the parts of epic called “Kırk Binler”, “Bezirgan” and “Köroğlu Beg and Davut Serdar” Köroglu’s expeditions to Georgia are narrated. His marrying with a wife from Georgia and founding a state dependent on his own governance are mentioned. In other parts various Caucasian countries and cities are mentioned shortly or in detail. In this paper moving from the information given about the countries and cities of Caucasia that are in the parts of Turkmen version of Köroğlu Epic; Georgia, Azerbaijan and Revan being the primary ones, the relationship of Köroğlu with the region will be studied. Moreover narration of countries and cities in Caucasian region and materials about the characteristics and folklore of local community that take place in the epic will be examined too.

Keywords:

Köroğlu, Turkmen, Caucasian.,

PDF

___

Alımova, M. vd. (2012). Göroglı. Aşgabat: Türkmen Dövlet Neşiryat Gullugı.

Annasehedov, S. vd. (1958). Göroglı. Aşgabat: Türkmen Dövlet Neşiryatı.

Aşırov, N. (1958). “Göroglı Eposı Dogrusında”. Göroglı, Aşgabat: Türkmen Dövlet Neşiryatı, s. 3Bayat, F. (2009). Türk Destancılık Tarihi Bağlamında Köroğlu Destanı Türk Dünyasının Köroğlu Fenomonolojisi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.

Berdzenişvili, N. ve Canaşia S. (1997). Gürcüstan Tarihi. (çev. Hayri Hayrioğlu), İstanbul: Sorun Yayınları.

Boratav, P. N. (1984). Köro ğlu Destanı. İstanbul: Adam Yayınları.

Ceylan, A. (2008). Doğu Anadolu Araştırmaları Erzurum – Erzincan - Kars (1998-2008). Erzurum: Güneş Vakfı Yayınları.

Çlaidze, L. G. (1994). Köroğlu Gürcistan’da. (çev. H. A. Necefoğlu, H. İdrisi), Erzurum: Taş Medrese Yayınları.

Devellioğlu, F. (1998). Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lugat (15. Baskı). Ankara: Aydın Kitabevi.

Ekici, M. (2004). Türk Dünyasında Köroğlu. Ankara: Akçağ Yayınları.

Garrıyev, B. A. vd. (1990). Göroglı. Aşgabat: Türkmenistan Neşiryatı.

Gökçimen, A. (2007). Ata Govşudov’un Romanları Üzerine Oluşumsal Yapısalcı Bir İnceleme. Y ayımlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Ünv. Sosyal Bilimler Ens.

Heredotos. (1983). Heredot Tarihi (Haz. Azra Erhat), İstanbul: Remzi Kitabevi.

İdrisi, H. (1992). Köroğlu Destanının Azeri Rivayeti Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma. Y ayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Ünv. Sosyal Bilimler Ens. Kiçigulov, P. (1978). Göroglı Hakında Söhbet. Aşgabat: Türkmenistan Neşiryatı.

Öztelli, C. (1971). Karacaoğlan Hayatı Sanatı Şiirleri (7. Baskı). İstanbul: Varlık Yayınları. Sümer, F. (1999). Oğuzlar (Türkmenler), Tarihleri, Boy Teşkilatı, Destanları (5. Baskı). İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.

Tüysüz. Ş. C. (2009). “Selçukluların Transkafkasya’ya Yönelik İlk Akınları”. II. Uluslararası Kafkasya Tarihi Sempozyumu (1517 Ekim 2008). Kars: Eser Ofset Matbaacılık.