KIRGIZ TÜRKLERİNDE EVLİLİK VE BUNA BAĞLI İNANIŞLAR / Marriage and Relevant Believes In Kyrgyz Turks

ÖZDiğer Türk boylarında olduğu gibi Kırgızlardada aile, evlenme ile başlar. Kırgızlar“aile küçük devlet” düşüncesine bağlıolarak, soyun devamı ve akrabalık ilişkileriningüçlenmesi için çocuklarını evlendirirler.Türk kültürünün bütünlüğü, Kırgız ailekurumunda da ön plana çıkar. Evlenmebiçimlerini, Kırgızların hayat şartları, gelenekleri,örf ve adetleri belirler. Bu makaledeKırgızlarda başlık parası başta olmaküzere, evlenme türleri, gelenek ve görenekler,çeşitli ritüeller ve bunlara bağlı arkaikunsurlar ile evliliğe dayalı akrabalık adlarınayer verilmiştir.Anahtar Sözcükler: Kırgızlar, aile, evlilik,başlık parası, gelenek.ABSTRACTAs in other Turkish tribes, the familystarts with marriage in the Kyrgyz. Relatedto the view that family is the small state,the Kyrgyz make their children marry forpermanence of lineage and strengtheningrelative ties. Coherence of Turkish culturebecomes prominent also in Kyrgyz family.Life conditions, traditions and customs ofthe Kyrgyz determine their marriage forms.In this article, marriage types, particularlybride price, traditions and customs, variousrituals, related archaic elements and kindrednames based on marriage are included.Key Words: The Kyrgyz, family, marriage,bride price, tradition.

As in other Turkish tribes, the family starts with marriage in the Kyrgyz. Related to the view that family is the small state, the Kyrgyz make their children marry for permanence of lineage and strengthening relative ties. Coherence of Turkish culture becomes prominent also in Kyrgyz family. Life conditions, traditions and customs of the Kyrgyz determine their marriage forms. In this article, marriage types, particularly bride price, traditions and customs, various rituals, related archaic elements and kindred names based on marriage are included.

___

ABDULDAEV, E, İSAEV, D. Kırgız Tilinin Tüşündürmö Sözdügü, Frunze: Mektep Yayınları, 1969.

ABRAMZON, S. M. “Kirgizı i İh Etnogenetiçeskie i İstoriko – Kulturnıe Svyazı. Leningrad: Nauka Yayınları, 1971.

ABRAMZON, S. M. Kırgızdardın cana Kırgızstandın Etnografyalık Tarıhıy Bulaktarı , Bişkek: Fond – Soros Yayınları, 1999.

AKMATALİEV, A. Kırgızdın Köönörbös Döölöttörü I. Bişkek: Şam Yayınları, 2000.

AKMATALİEV, A. Kırgızdın Köönörbös Döölöttörü, II. Bişkek: Şam Yayınları, 2011.

AKMATALİEV, A. Baba Saltı, Ene Adebi. Bişkek: Şam Yayınları, 1993.

AKMATALİEV, A. Kırgız Folkloru ve Tarihi Kahramanlar, Ankara: AKM Yayınları, 2001.

ALIMBEKOV, A. Kırgız Etnopedogogikası , C. I. Bişkek: Kırgızstan Yayınları, 1996.

BALAMAN, A. R. Evlilik Akrabalık Türleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.

BİÇURİN, N. Sobraniye Svedeniy o Narodah, Obitavşih i Sredney Azii v DrevniyeVremena, Leningrad: Moskva AN SSSR Yayınları, 1950.

BORATAV, P. N. 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınları, 1994. * TAED 49

CUSUPOV, K. Kırgızdar. Bişkek: Kırgızstan Yayınları, 1991.

El ADABİYATI Serisi, C. 29, Bişkek: Şam Yayınları, 2003.

El ADABİYATI Serisi, C. 3, Bişkek: Şam Yayınları, 1997.

ERGİN, M. Dede Korkut Kitabı, C. I. Ankara: TDK Yayınları, 1964.

İBRAGİMOV, M. Kırgız Makal – Ilakap, Uçkul Sözdörü. Karabalta: Salam Yayınları, 2005. İNAN, A. Tarihte ve Bugün Şamanizm, Makaleler ve Araştırmalar, Ankara: TDK Yayınları, 1972.

KASIMBEKOV. T. Sıngan Kılıç, Bişkek: Kırgızstan Yayınları, 1998.

KIRGIZ ADABİYATININ TARIHI, C I. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.

KIRGIZ ADABİYATININ TARIHI, C. II. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.

KIRGIZ ADABİYATININ TARIHI, C. III. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.

MANAS Kitep. Frunze: Kırgızstan Yayınları, 1984.

NACİYE. Y. Manas Destanı ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller. Ankara: TDK Yayınları, 1995.

ÖGEL, B.Türk Mitolojisi. C. II. Ankara, TTK Yayınalrı, 1995, s. 316.

ÖRNEK, S.V. Türk Halk Bilimi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.

POLAT, K. Beşikten Mezara Kırgız Türkeri’nde Gelenek ve İnanışlar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.

RADLOFF, W. Proben , c. V. Sankt – Peterburg,1885.

SEMETEY. I. Kitep. Bişkek: Şam Yayınları, 1995.

SEMETEY. II. Kitep. Bişkek: Şam Yayınları, 1995.

SEMETEY. III. Kitep. Bişkek: Şam Yayınları, 1995.

TABIŞALİYEVA, A. Otrajeniye vo Vremeni. Bişkek: Kırgızstan Yayınlar,1998.

TURKMENSKO – RUSSKİY SLOVAR. Moskva: Sovetskaya Ensklopediya Yayınları, 1968.