Mayramgül DIYKANBAYEVA, Mayramgül DİYKANBAYEVA

KIRGIZ TÜRKLERİNDE ERKEK ÇOCUĞUN ÖNEMİ VE EDEBİ ESERLERE YANSIMASI

Öz Kırgız Türkleri, Orta Asya’da yaşayan Türk boylarından biridir ve Müslüman bir toplumdur. Türk dili ve tarihine ait kaynaklarda verilen bilgiler, Kırgız Türklerinin en eski Türk boylarından biri olduğunu göstermektedir. Kırgız Türkleri, çok eskiden beri soyun devamı için ‚aile küçük memlekettir‛ diyerek aile hayatına çok önem vermişler ve soyun devamı için ne gerekiyorsa yapmışlardır. Baba ocağının tütmesinde erkek çocuğun gerekli olduğunu vurgulamış ve ona kız çocuğuna göre daha fazla değer vermişlerdir. Çocuğu olmayan, özellikle erkek çocuğu olmayan aileler kutsal mezarları, pınarları ziyaret etmiş, Allah’tan medet ummuş, ölen ata-babaların ruhlarına Kuran - ı Kerimden süreler okumuş ve böylece arzularının gerçekle- şeceğine inanmışlardır. Kırgızlar arasındaki bu inançlar günümüzde de canlı bir şekilde sürdü- rülmektedir. Bu çalışmada Kırgız Türklerinin aile hayatından kısaca söz edilmiş, soyun devamında erkek çocuğun gerekliliğinin ve öneminin nedenleri anlatılmıştır. Ayrıca Türk boylarının kahramanlık destanlarından örnekler verilmiş ve atasözleri ile desteklenmiştir. Ayrıca bu çalışmada Kırgız Türkleri ile diğer Türk boylarının çocuk algısı ve erkek çocuklarına verilen önem açısından bazı ortak noktalara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kırgız Türkleri, erkek çocuk, doğum, aile, baba ocağı

PDF

___

AKMATALİEV, Abdıldacan. Coodorbeşim. Bişkek: Şam Yayınları,1997.

-------------, BaldargaArnalgan Salt cana IrımCırımdar. Bişkek: Şam Yayınları, 1998.

-------------, Kırgız Folkloru cana Tarıhıy Kahramanlar. Ankara: AKM Yayınları, 2001.

-------------, Kırgız AdabiyatınınTarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.

BAYDEMİR, Hüseyin. Rüstem Han Destanı. Erzurum: Yüksek Lisans Tezi, 1998.

-------------, Özbekistan’da Ölüm Adetleri. TurkishStudies, 2010.

BERNŞTAM, Aleksanr Natanoviç. Kırgızdardın cana KırgızstandınTarıhı cana Arheologiyası Bo- yunça Tandalma Emgekter. Bişkek: Uçkun Yayınlar,1997.

CAKIPBEKOV, Aşım. Tengri Manas. Bişkek: Kırgızistan Yayınları, 1995.

CUSUPOV, Keneş. Kırgızdar. Bişkek: Kırgızistan Yayınlar, 2004.

ERGİN, Muharrem. Dede Korkut Kitabı. Ankara: TDK Yayınlar,1964.

ERDEM, Mustafa. Kırgız Türkleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.

ERDENTUĞ, Nermin. Sosyal Adet ve Gelenekler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1977.

İNAN, Abdulkadir. Tarihte ve Bugün Şamanizm. TDK Yayınları, 1972.

KEBEKOVA, Batma. Kırgız AdabiyatınınTarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.

KIDIRBAEVA, Raisa. Kırgız Edebiyatının Tarıhı. Bişkek: Şam Yayınları, 2004.

‚Manas‛, 1.Kitap. Frunze: Kırgızistan Yayınları, 1984.

‚Manas‛, 2. Kitep. Frunze: Kırgızistan Yayınları, 1985.

MİRZAYEV, Töre. Özbek Halk Makalleri. Taşkent: Şark Yayınları, 2005.

MUKASOV, Muratalı. Cenicok (Ötö) KököUulu. Bişkek: Şam Yayınları, 2002.

OROZBEKOVA, Çolpon. Kırgız AdabiyatınınTarıhı. c.I, Bişkek: Şam Yayınları, 2004.

ÖGEL, Bahaeddin. Türk Mitolojisi. Ankara: TTK Yayınları, 1993.

POLAT, Kemal. Beşikten Mezara Kırgız Türklerinde Gelenek ve İnanışlar. Ankara: Türkiye Diya- net Vakfı Yayınevi, 2008.

RASONY, Laszlo. Tarihte Türkler. Ankara: TKAE Yayınlar, 1971.

ROUX, Jean Paul. Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2005.

SARAÇOĞLU, Erdoğan. Kıbrısta Doğum İle İlgili Gelenek – Görenek ve İnançlar. III. Milletlera- rası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, c. IV, Ankara: Başbakanlık Yayınları, 1987.

ŞAMBAEV, Sırgabek. Kirgizsko – RusskiePoslovistsı, Pogovorki i İzreçeniya. Frunze: Mektep Yayınları, 1979.

ŞIMŞEK, Esma. Ölümsüzlük İlacı Elma. TurkishStudies, 2008.

TÜRKMEN, Fikret. Manas Destanı ve Anadolu’daki Bazı Adet ve İnanmalar. Ankara: TDK Yayın- ları, 1995.

YILDIZ, Naciye. Manas Destanı (W. Radloff) ve Kırgız Kültürü İle İlgili Tespit ve Tahliller. Anka- ra: TDK Yayınları, 1995.

-------------, Türk Destanlarında ‚Çocuksuzluk‛. Milli Folklor, 82 (Yaz / 2009): 76 -88