IRAK VE BELH COĞRAFYA EKOLLERİ VE İLK TEMSİLCİLERİ: İBN HURDAZBİH, YA’KUBÎ VE İSTAHRÎ

Öz Bu çalışmada Belh coğrafya ekolünün ilk ismi olan İstahrî’nin coğrafî metodolojisi tespite çalışılacak, aynı zamanda bu metodoloji, Irak’ta ortaya çıkan tasvirî coğrafya ekolünün iki ünlü ismi Ya’kubî ve İbn Hurdazbih’in metodolojileri ile karşılaştırılacaktır. Çalışma esnasında ortaya çıkacak tespitler, yazarların eserlerindeki bilgilerle karşılaştırılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Irak coğrafya ekolü, Belh coğrafya ekolü, Ya’kubî, İstahrî, İbn Hurdazbih

PDF

___

ABDULLAH, Abdulkadir Mahmud, Masâdıru Tarihu’l-Cezîreti’l-Arab, Riyad 1979

AĞARI, Murat, İslâm Coğrafyacılığı ve Müslüman Coğrafyacılar, İstanbul, Kitabevi yay. 2002

AHMED, S. Maqbul, “Coğrafya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 1997, VIII, 51

ARENDONK, C. V., “İbn Hurdazbih”, Milli Eğitim Bakanlığı İslâm Ansiklopedisi (İA), Eskişehir 1997, V, II, 755

BROCKLELMANN, Carl, Tarihu’l-Edebi’l-Arabi, ter: Halim Neccar, Kahire 1977

ÇAMYAR, Selahattin, Yakubi ve Tarihçiliği, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1998

GÜNALTAY, M. Şemsettin, İslâm Tarihinin Kaynakları, Tarih ve Müverrihler, haz: Y. Kanar, İstanbul 1991

HADJ-SADAK, M., “İbn Khurradadbih”, The Encyclopedia of İslâm(EI), New Edıtıon, Leiden 1954, III, 839

HAMİD, Abdurrahman, A’lamu’l-Cuğrafiyyin el-Arab(ve Muktefatu minAsarihim), Dımeşk 1995

HINZ, Walter, İslâm’da Ölçü Sistemleri, çev: A. Sevim, İstanbul 1990

HİTTİ, Philip, Siyasal ve Kültürel İslâm Tarihi, çev: S. Tuğ, İstanbul 1980

İbn Havkal, Ebi’l-Kasım, Kitabu Sureti’l-Arz, neşr: F. Sezgin, Leiden 1938(Frankfurt 1992)

İbn Hurdazbih, Kitabu’l-Memâlik ve’l-Mesâlik, tah: F. Sezgin, Leiden 1889 (Frankfurt 1992)

İbn Nedim, Kitab el-Fihrist fi Ahbari’l-Ulemai’l-Musannifin mine’l-Kudema ve’l-Muhaddisin ve Esmai’l-Kütübihim, neşr: R. Teceddüd, Tahran 1971

İbn Rüsteh, Kitabu’l-A’laku’n-Nefise, tas: Ebi Ali Ahmed b. Ömer, tah: F. Sezgin, Leiden 1891(Frankfurt 1992)

İbnü’l-Fakih, Ebi Bekr Ahmed b. Muhammed el-Hemedani, Muhtasar Kitabu’l-Buldan, neşr: M. J. de Goeje, Leiden 1885(Frankfurt 1992)

İstahrî, Ebi İshak İbrahim Muhammed el-Farisi el-Kerhi, Kitabu Memaliku’l- Mesalik(ve huve muavvelun ala Kitabu Suveru’l-Ekalim li’ş-Şeyh Ebi Zeyd Ahmed B. Sehl el-Belhî), tah: M. J. de Goeje, Leiden 1870(F. Sezgin, Frankfurt 1992)

Kudâme b. Cafer, Ebû Ferec, Kitabu'l-Harac, neşr: De Goeje, Beyrut, ts. (İbn Hurdazbih'in el-Mesâlik ve'l-Memâlik'inin hamişinde)

Mes’udî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, Mürûcu’z-Zeheb ve Me’âdinü’l- Cevher, tah: Kasım eş-Şemma’i er-Rufai, Beyrut 1989

Mes’udî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali, et-Tenbih ve’l-İşraf, neşr: M.J. de Goeje, Beyrut 1981

MİQUEL, André, “İbn Hawqal”, EI, IV, 222

Katip Çelebi (Hacı Halife), Mustafa b. Abdullah, Keşfe’z-Zünun, MEB yay., İstanbul 1945

KRİCHOVSKY, İgnati Ulianovıch, Tarihu’l-Edebi’l-Coğrafi’l-Arabi, Arap. çev: Selahaddin Osman Haşim, Kahire 1963, I, 155

MUTÇALI, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul 1995

ŞEŞEN, Ramazan, İslâm Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Ankara 1985

YA’KUBÎ, Ahmed b. Ebî Yakub İbn Vadıh el-Katib, Tarihu Yakubî, Beyrut 1992

__________________________, Kitabu’l-Buldan, Leiden, Brill, 2. bsk., 1892(İbn Rüsteh’in A’lâku’n-Nefîse’sinin ardında)

ZİRİKLİ, Hayrettin, Kamusu’l-A’lâm, Kahire 1954-59