208121

CENEVRE’DE BİR JÖN TÜRK MİZAH GAZETESİ: TOKMAK

Osmanlı modernleşmesinin öncü unsurları arasında yer alan; sanat, edebiyat ve siyasal düşünce akımlarının gelişmesinde etkili olan gazete, II. Abdülhamit dönemindeki siyasal gelişmelerle birlikte dikkat çekici bir işlev üstlenir. Meşrutiyet yanlılarının gazete aracılığıyla Osmanlı yönetimine karşı mücadelelerini sürdürdüğü bu yıllarda, II. Abdülhamit de muhalif gazetelere karşı çeşitli tedbirler alır. Osmanlı sultanı, bu yöndeki yaptırımlarından birini de mizah basınını yurt içinde yasaklamasıyla gerçekleştirir. Bunun üzerine mizah basını yurt dışına yönelir ve II. Abdülhamit’e karşı son derece sert bir muhalefete girişir. Cenevre’de Jön Türklerin radikal kanadının yayınlarından biri olan Tokmak gazetesi de Osmanlı hükûmeti ile Jön Türkler arasındaki mücadeleyi yansıtan ve mizah gazeteciliğinin etkili bir muhalefet aracına dönüştüğünü gösteren bir örnektir.

Anahtar Kelimeler:

Humor Newspaper, Geneva, Young Turks, Abdülhamit II, Tokmak

political movements of thought remains one of the precursor of the Ottoman modernization, assumes an attractive function with the political developments in Abdülhamit II Age. Abdülhamit II also takes different measures against the dissident newspapers when constitutional monarchy followers maintain their campaign towards to the Ottoman administration by newspapers in these years. Ottoman sultan realizes one of these measures by restricting humor press in domestic. In response, humor press tends towards to foreign and undertakes an extreme opposition to Abdülhamit II. Tokmak newspaper which is one of the publications of Young Turks radical followers’ is an outstanding example humor journalism how it can turn into an efficient opposition tool by reflecting the struggle between Young Turks and Ottoman administration

PDF

___

Akşin, S. (2014). Jön Türkler ve ittihat ve terakki. Ankara: İmge Kitabevi.

Altın, H. (2014). II. meşrutiyet devri osmanlı mizah basını. Ankara: Grafiker Yayınları.

Armağan, M. (2006). Tanzimat’tan sonra mizah ve hiciv, Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 327-343.

Bilgegil, K. (1970). Ziyâ paşa üzerinde bir araştırma. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi.

Bilgegil, K. (1976). Yakın çağ Türk kültür ve edebiyatı üzerinde araştırmalar ı yeni Osmanlılar. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.

Budak, A. (2014). Osmanlı modernleşmesi gazetecilik ve edebiyat. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.

Göçmen, M. (1995). İsviçre’de jöntürk basını ve Türk siyasal hayatına etkileri. İstanbul: Kitabevi.

Hanioğlu, Ş. (1989). Bir siyasal örgüt olarak osmanlı ittihad ve terakki cemiyeti ve jön Türklük (1889–1902). İstanbul: İletişim Yayınları.

Kieser, H. L. (2008), Türklüğe ihtida 1870–1939 İsviçre’sinde yeni Türkiye’nin öncüleri. İstanbul: İletişim Yayınları.

Koloğlu, O. (2005). Türkiye karikatür tarihi. İstanbul: Bileşim Yayınevi.

Kuran, A. B. (2000). İnkılap tarihimiz ve jön Türkler. İstanbul: Kaynak Yayınları.

Mardin, Ş. (2002). Jön Türkerin siyasî fikirleri 1895–1908. İletişim Yayınları: İstanbul.

Şapolyo, E. B. (1971). Türk gazetecilik tarihi ve her yönü ile basın. Ankara: Güven Matbaası.

Tanpınar, A. H. (2006). XIX. Asır Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: YKY.

Tunaya, T. Z. (2011). Türkiye’de siyasal partiler, ikinci meşrutiyet dönemi. İstanbul: İletişim yayınları.

Ulusoy N. B. (2013). Osmanlı’da muhalif basının doğuşu. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.