ALÂEDDÎN ALİ ÇELEBİ’NİN MÜNÂZARA TÜRÜNDE BİR ESERİ: DÂSİTÂN-I TÛTÎ VÜ KARGA-İ ‘ALÂEDDÎN

Tarihi bilinmemekle beraber, hayvanların konuşması ve biz insanlarla düşüncelerini paylaşmalarını hayal etme konusu çok eskilere dayanmaktadır. Bazı hayvanlara mitsel anlamlar yüklenmiştir ve her bir hayvanın insan hayatındaki önemi bu mitsel inanışların yönlendirmesiyle, kültürel hayatta yerini almıştır. Kimi zaman hayvanlar, dînî konuların anlatılması ve kavranılması için birer sembol olarak kullanılmıştır. Bu gerçeğin arkasındaki felsefî, sosyolojik ve psikolojik gerçeklerin irdelenmesi başka bir çalışmanın konusu olup bu makalede iki hayvan arasında geçen felsefî bir hikâye konu edilmiştir. Dünya üzerinde yaşamış olan bütün milletlerin anlatılarında bu tarz hikâyeleri görmek mümkündür. Türk edebiyatında da bu konuda çokça eser yazıldığı bilinmektedir. Hayvanların bu şekilde hikâyelerde karikatürize edilmesinin felsefi, sosyolojik ve psikolojik arka planlarından ziyade bu makalede bu hayvanların temsil ettiği semboller ve bunun hikâyede anlatılmak istenen konu açısından taşıdığı anlamlar irdelenmiştir. Makalemizde önce münazara türünün ne olduğuna değinilmiştir. Eserin sahibi, şair Filibeli Alâeddîn’in hayatı, edebi şahsiyeti ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. Mesnevînin nüshası, şekil özellikleri ve içeriğinden bahsedilmiştir. Daha sonra transkribe metin sunulmuştur. Eserin tasavvufî açıdan taşıdığı manalar analiz edilerek taşıdığı değer ortaya konulmuştur.

Although the date is unknown, the speech of animals, and we imagine them to share their thoughts with human subjects is based on very old. Some animals were loaded mythic meanings and each animal's importance in human life under the guidance of these mythical beliefs, took place in cultural life. Sometimes animals are used as a symbol to describe and comprehend the subject of religious. The philosophy behind this fact, examining the sociological and psychological facts is the subject of another study, was the subject of a philosophical story between two animals in this article. It has been mentioned before in our article what kind of munazara. It has been mentioned the manuscript copy of mathnawi, conformational features and content. The owner of the mathnawi, were informed about the life of poets Filibeli Alaeddin, his literary figures and his works. After that, the transcribed text was presented.Through analyzing the mystical meaning of terms has been demonstrated the value of the work

___

Akün, Ö. F. (1950). Vasi alisi. İslam Ansiklopedisi, C 1, Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.

Akün, Ö. F. (1989). Alâeddîn Ali Çelebi. DİA, C 2, Ankara: TDV Yayınları.

Akün, Ö. F. (2004). Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Kapı Yayınları. Beyânî. (2008).

Tezkiretü’ş-Şu’arâ. (haz. Aysun Sungurhan Eyduran).

htpp://ekitap.kulturturizm.gov.tr/,

http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10733,metinpdf.pdf?0, [erişim tarihi: 22.08.2014].

Bursalı Mehmed Tahir Bey (1972). Osmanlı Müellifleri, 2. Cilt, Haz. A.Fikri Yavuz, İsmail Özen, İstanbul: Meral Yayınevi.

Bülbül, T. (2009). Hümâyûn-nâme (İnceleme-Tenkitli Metin), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.

Bülbül, T. (2014), “Alâaddîn Ali Çelebi”, Türk Edebiyatı İsimleri Sözlüğü Web Sitesi, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=2305, [erişim tarihi: 22.08.2014].

Canım, R. (2000). Latîfî, Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzemâ (İnceleme-Metin), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.

Gölpınarlı, A. (1938). Kaygusuz Vizeli Alaeddin Hayatı ve Şiirleri, İstanbul: Remzi Kitaphanesi.

Güzel, A. (2004). Kaygusuz Abdal, 2. Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.

Hümayunname / Beydeba (1293/1867). Tercüme: Alaeddin Ali b Ali Çelebi, İstanbul: Şevki Bey Matbaası.

Kayabaşı, B. (1997). Kaf-zade Fa’izi’in Zübdetü’l-Eş’ar’ı, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Malatya.

Kılıç, F. (1994). Âşık Çelebi Meşâ’irü’ş-Şu’arâ (İnceleme-Tenkitli Metin), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.

Kınalızâde Hasan Çelebi (2009). Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Haz. Aysun Sungurhan Eyduran, Kültür Bakanlığı Web Sitesi, e-kitap, Metin B, Ankara, [erişim tarihi: 22.08.2014].

Kitab-ı Hümayunnâme. / Beydeba (1251/1825). çev. Alaeddin Ali, Bulak: Bulak Matbaası.

Köksal, M. F. (2006). “Münâzara-Türk Edebiyatı”, DİA, Cilt: 31, Ankara: TDV Yayınları.

Levend, Â. S. (1978). Divan Edebiyatı, 2.Baskı, İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Münâzara. (2004). Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedik Sözlüğü, Cilt: 4, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları (TDE).

Uludağ, S. (2005). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. 2. Baskı, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.