Bölgesel Kalkınma Politikalarının Etkinliği: Türkiye Alt Bölgeler Bazında Bir Uygulama

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşunda itibaren bölgesel gelişmişlik sorunu hükümetlerin öncelikli gündeminde yer almış ve bu problemi gidermek için dengeli bölgesel kalkınmayı hedefleyen politikalar takip edilmiştir. Özellikle 1960’larda planlı döneme geçiş ile bölgeler arasında dengeli bir gelişmenin sağlanmasını hedefleyen politikalar yoğunluk kazanmıştır. Bu doğrultuda çalışmanın amacı Türkiye’de uygulanan bölgesel kalkınma politikalarının bölgesel istihdama etkilerini belirlemektir. Çalışma 2007-2012 dönemine ait verilere dayanarak Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) Düzey-1’e göre 12 alt bölgeyi kapsamaktadır. Bu bölgelere yönelik bölgesel kalkınma politika araçlarının etkinliği Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi kullanılarak tahmin edilmektedir. Çalışmada kullanılan girdiler söz konusu bölgelere yapılan toplam kamu yatırımları ve sabit yatırımlara göre yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımıdır. Çıktı değişkenleri ise bölgelerin sanayi, tarım ve hizmet sektörlerine ait istihdam verilerinden oluşmaktadır. Çalışmanın sonuçları etkinlik ölçümlerinin bölgeler ve yıllar arasında eşitsizliğini yansıtmaktadır. Bununla birlikte Batı bölgelerinin Doğu bölgelerine göre daha yüksek etkinlik değerlerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Türkiye geneline ait sonuçlarına bakıldığında ise, etkinsizliğin neden olduğu istihdam açıklığının büyük ölçüde tarım sektöründeki istihdam yetersizliğinden kaynaklandığını görülmektedir.

Since the establishment of Republic of Turkey, regional development has taken place in the privileged issue of all governments. Especially after beginning of the planned period in the 1960s, the policies aiming to ensure balanced development between regions have been increased. This study aims to determine the effectiveness on regional employment of regional development policies in Turkey. The study has included 12 regions according to NUTS-1 based on data for 2007-2012 periods. The effectiveness of regional development policies in these regions has been estimated by using Data Envelopment Analysis (DEA) method. Inputs in the DEA analysis include total public investment and breakdown of investment incentive certificates according to fixed investments (general investments). Outputs are regional employment data on agriculture, industry and service sector. According to results, efficiency measurement has displayed inequality among regions and years. However, the West Regions has generally been found to have higher efficiency. The results of Turkey have showed that the employment gap causing inefficiencies has been largely derived from employment in agriculture sector.

___

  • Arslan, G Elmas ve Demirel, B. (2010). “Türkiye’de Bölgesel Politikaların Gelişimi ve Bölgesel Dengeler”. Ankara Sanayi Odası Yayın Organı, Mart-Nisan.
  • Bakırcı, F. (2006). Üretimde Etkinlik ve Verimlilik Ölçümü, Veri Zarflama Analizi, Teori ve Uygulama. İstanbul: Atlas Yayınları.
  • Biesebroeck, J. Van. (2007). “Robustness of Productivity Estimates”. The Journal of Industrial Economics, No:3, 0022-1821, p. 529-569.
  • Charnes, A., Cooper, W. W., Lewin, A., Seiford, L. M. (1994). Data Envelopment Analysis: Theory, Methodology and Application. Kluwer Academic Publishers, Boston/Dordrecht/London.
  • Dinçer, B., Özarslan, M. ve Kavasoğlu, T. (2003). İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması. DPT, Yayın No DPT 2671, www. kalkinma.gov.tr/DocObjects/Download/8143/2003-05.pdf, 02.02.2013.
  • Dinler, Z. (2010). Cumhuriyetimizin Kuruluşundan Günümüze İzlenen Bölgesel Kalkınma Politikaları ve Kalkınma Ajanslar; Türkiye’de Bölgesel Kalkınmanın Yeni Örgütleri Kalkınma Ajansları. Bursa: Ekin Kitabevi.
  • DPT. (2006). Dokuzuncu Kalkınma Planı, http:// ekutup.dpt.gov.tr/plan/plan9.pdf, 12.04.2013.
  • DPT. (2003). Ön Ulusal Kalkınma Planı (2004-2006) T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Ankara, (http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/o-ukp.pdf). Erişim Tarihi: 10.08.2009
  • Ekonomi Bakanlığı. Yatırım Teşvik Belgelerinin Sektörel ve Bölgesel Dağılımı www. ekonomi.gov.tr/upload/EFC17E36-D8D3-8566.../T_02.xls, 20.01.2014.
  • Erkan, H. (2008). “Entegre Sistemler Bağlamında Türkiye’nin Ekonomik Dönüşüm Süreçleri ve Geleceğe Yönelik Gelişimi”. 2. Ulusal İktisat Kongresi- Türkiye’nin İktisadi Dönüşüm Süreci, İzmir, ss. 1-22.
  • Golany, B. and Roll, Y. (1989). “An Aplication Procedure For DEA”. International Journal of Management Science, 17 (3), 237-250 .
  • Hansson, W. (2007). “The Links Between Management’s Critical Success Factors and Farm Level Economic Performance on Dairy Farms in Sweden”. Food Economics, Acta Agriculturae Scandinavica Section C, 4(2), p. 77-88.
  • Kalkınma Bakanlığı, Kamu Yatırımlarının İllere Göre Dağılımı, http://www.kalkinma. gov.tr/Pages/KamuYatirimlarininIllereGoreDagilimi.aspx, 15.01.2014.
  • Karacaer, Ş. (1998). “Antalya Yöresindeki 4 ve 5 Yıldızlı Otellerde Toplam Etkinlik Ölçümü: Bir Veri Zarflama Analizi Uygulaması”. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Haziran.
  • Kargı, N. (2009). “Bölgesel Kalkınma Yaklaşımlarındaki Gelişmeler ve AB Perspektifi Altında Türkiye’nin Bölgesel Politika Analizi”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, yıl:2, cilt:1, sayı:3, ss. 19-40
  • Kayalıdere, K. ve Kargın, S. (2004). “Çimento ve Tekstil Sektöründe Etkinlik Çalışması ve Veri Zarflama Analizi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), ss. 196-219.
  • Keskin, H. ve Sungur, O. (2010). “Bölgesel Politika Ekseninde Yaşanan Dönüşüm: Türkiye’de Kalkınma Planlarında Bölgesel Politikaların Değişimi”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:21, ss. 271-293.
  • Kontodimopoulos, N., Moschovakis, G., Aletras, H. V. and Niakas, D. (2007). “The Effect of Environmental Factors on Technical and Scale Efficiency of Primary Health Care Providers in Greece”. Cost Effectiveness and Resource Allocation, BioMed Central Publishes.
  • Mok, V., Yeung, G., Han, Z., and Li, Z. (2007). “Leverage, Technical Efficiency and Profitability: An Application of DEA to Foreign-Invested Toy Manufactoring Firms in China”. Journal of Contemporary China, 16 (51), 259-274.
  • Özarslan, M. ve Akpınar, R. (2005). “Türkiye’de Bölgesel Gelişme Politikaları”. I. Doğu Anadolu Sempozyumu, Bölgesel Kalkınmada Yeni Ufuklar, Elazığ, ss. 236-252.
  • Pereira, P. (2006). “Economies of Scale in Blood Banking: A Study Based on Data Envelopment Analysis”. Vox Sanguinis, 90(4), 308-315.
  • Ramanathan, R. (2003). An Introduction to Data Envelopment Analysis – A Tool For Performance Measurement. Sage Publications, California US.
  • Şevkli, M., Koh, L., Zaim, S., Demirbağ, M., Tatoğlu, E. (2007). “An Application of Data Envelopment Analytic Hierarchy Process for Supplier Selection: A Case Study of BEKO in Turkey”. International Journal of Production Research, 45(9), 1973-2003.
  • Takım, A. (2010). “Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Planlarının İktisat Politikalarının Performansına Etkisi: Zonguldak- Bartın ve Karabük Örneği”. e-Journal of New World Sciences Academy, Volume: 5, Number: 3, Article Number: 3C0047.
  • T.C. Başbakanlık, 2002/4720 Sayılı Karar, T.C. Resmi Gazete, Tarih: 22.09.2002, Sayı: 24884.
  • TUİK, Bölgesel İstatistikler, 20.01.2014. http://tuikapp.tuik.gov.tr/Bolgesel/menuAction.do,
  • Yardımcıoğlu, M., Kocamaz, H., Sezal, N. (2012). “Türkiye’de Günümüze Kadar İzlenen Bölgesel Kalkınma Politikaları Ve Kalkınma”. II. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Sempozyumu, ss.381-395.
  • Yavan, N. (2012). “Türkiye’de Yatırım Teşviklerinin Bölgesel Belirleyiciler: Mekânsal ve İstatistiksel Bir Analiz”. Coğrafi Bilimler Dergisi, cilt: 10, sayı: 1, ss.9- 37.
  • Zzadeh, A., Ghaderi, S. F., Javaheri, Z. and Saberi, M. (2008). “A Fuzzy Mathematical Programming Approach to DEA Models”. American Journal of Applied Sciences, 5(10), p. 1352-1357.
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi-Cover
  • ISSN: 1304-4990
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Yayıncı: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü