TÜRKİYE’DE SİGARA TÜKETİMİ VE TÜKETİMİ ETKİLEYEN DEGİSKENLER ÜZERİNE BİR MODEL ÇALISMASI
Öz
Özet: Günümüzde tütün ekonomisi bazı ülkeler için çok önemlidir.
Dünya genelinde sigara tüketimini kısıtlayan yasa ve engeller olmasına rağmen.
Sigara tüketimi sürekli olarak artmaktadır. Özellikle gelişmemiş ve gelişmekte
olan ülkeler sigara tüketiminin artmasında önemli rol oynamaktadır. Gelişmiş
ülkelerde ise sigara tüketimi azalmaktadır.Dünyanın en kârlı sektörlerinden biri
olan tütün endüstrisi gelişmiş ülke girişimcilerinin öncülüğünde her geçen gün
daha modern tekniklerle sigara üretimine devam etmektedir.
Türkiye sigara tüketiminde en başta gelen ülkelerden biridir. Son on yıl
içinde sigara tüketimi % 52 oranında artmıştır. Ülkemiz bu artış oranıyla
dünyada Pakistan’dan sonra ikinci sıradadır. Türk kimliği ve sigara tüketme
alışkanlığı adeta özdeşleşerek, sigara geleneksel bir tüketim maddesi haline
gelmiştir.
Bu makale de amaçlanan, Türkiye’de sigara tüketimine etkili ve önemli
sayılan değişkenleri bir ekonometrik model çerçevesinde incelemektir. Çoklu
regresyon denkleminde 1) 15 Yaş ve üstü nüfus, 2) Gayri safi milli hasıla
(GSMH), 3) Şehir nüfusu önemli değişkenler olarak seçilmiştir. Bu değişkenler
ile sigara tüketimi arasındaki ilişki en küçük kareler yöntemiyle (EKKY)
tahmin edilerek, elde edilen değerler teste tabi tutulup, sonuçlar
yorumlanmıştır.
Sigara tüketim modelinde, sigara tüketimine etkili değişkenlerin
parametreleri ve yapılan istatistiksel testler anlamlı bulunarak, Türkiye’de
kentleşme oranının sigara tüketiminin azalmasında önemli derecede rol oynadığı
görülmüştür. 15 yaş ve üstü nüfus ve GSMH, sigara tüketimini artıran en önemli
değişkenlerdir. Modelde sigara tüketim alışkanlığını değiştirecek ekonomik ve
yapısal değişimlerin bir kırılma noktasında olup, olmadığı görülmeye
çalışılmıştır. Sonuç olarak sigara talep modelinin Türkiye için geçerli ve önemli
sonuçlar veren bir model olduğu tespit edilmiştir.
___
- Barca M, (2002), "Yeni Ekonomide Bilgi Yönetiminin Stratejik Önemi", I.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli, ss.517-527.
- Barutçugil İ. (2002), Bilgi Yönetimi, Kariyer Yayıncılık, İstanbul.
- Canbazoğlu T. (2000), "Yararlı Bilgi Yönetiminde İnsan Faktörü", Türkiye Bilişim Vakfı Eğitim Seminerleri: 17, İstanbul.
- Carneiro A. (2000), "How Does Knowledge Management Influnce Innovation and Competitiveness?", Journal of Knowledge Management, Volume 4, Number 2,ss.87-98.
- Çalkıvık G. "Yeni Ekonomi ve Bilgi Yönetimi", www.activefinans.com/active/arsiv/sayıl5/bilgi_yönetimi.htm.
- Drucker P.F. (1994), Yeni Gerçekler, Çev. Birtane Karanakçı, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Genel Yayın No:315, Ankara.
- Drucker P.F. (1992), "The New Society of Organizations", Harward Business Rewiev, Sept.-Octb,ss.95-104.
- Dura C. ve Hayriye Atik (2002), Bilgi Toplumu, Bilgi Ekonomisi ve Türkiye, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
- Durna U. (2002), Yenilik Yönetimi, Nobel Yayınevi, Ankara, 2002.
- Earl M. (1991), Information Management, The Strategic Dimension, Oxford University Press., New York.
- Erkan H. (1997), Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Genel Yayın No: 326, İzmir.
- Griffin Ricky W. (1996), Management, Houghton Mifflin Company, Boston.
- Karahoca D. ve Adem Karahoca (1998), Yönetim Bilişim Sistemleri ve Uygulamaları, Beta Yayınevi, İstanbul.
- Köksal A. (1981), Bilişim Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, No:476, Ankara.
- Lewis Pamela S., Stephan H.Goodman, Patricia M.Fandt, (1995), Management, Challenges in the 21 st Century, West Publishing Company, St.Paul.
- Nonaka I. (1999), "Bilgi Yaratan Şirket", Bilgi Yönetimi, Harvard Business Review Serisi, MESS Yayın No:293, İstanbul, ss29-51..
- Öğüt A. (2001), Bilgi Çağında Yönetim, Nobel Yayınları, Ankara.
- Özgener Ş. (2002), "Global Ölçekte Değer Yaratan Bilgi Yönetimi Stratejileri", I.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli,ss.483-495.
- Sarıhan H.İ.( 1998), Teknoloj i Yönetimi, Desnet Yayınları, İstanbul.
- Şimşek M.Şerif ve H.Bahadır Akın, (2003), Teknoloji Yönetimi ve Örgütsel Değişim, Çizgi Kitapevi, Konya.
- "Bilgi Yönetiminin Püf Noktaları http://www.bilgionline.com/yazi/yazi.asp/yaziid=22