SURİYE SELÇUKLULARI DÖNEMİNDE İKİ KARDEŞ ARASINDA YAŞANAN ÇEKİŞMELERİN BÖLGE KADERİNE ETKİLERİ

Öz            Suriye bölgesi, 1064’te ilk Türkmen girişi olan Hanoğlu Harun ile birlikte yavaş yavaş Türklerin hâkimiyet alanına girmeye başladı. Onu Uvakoğlu Atsız (1070-1079) izledi. Bu dönemde Dımaşk, Kudüs, Akka Selçuklulara geçti. Bölgede otoritenin sağlanması ise Suriye Selçuklu Melikliğini kuran Tacüddevle Tutuş döneminde oldu (1079-1094). Ancak Tutuş’un 1094’te ölümünün ardından bıraktığı iki oğlu Rıdvan ve Dukak Suriye’de yönetimi ikiye böldüler. Bu olay ayrıca dağılmanın da habercisi oldu. Çünkü 1094’te başlayan bu süreç 1104’e kadar sürekli birbirleri arasındaki hâkimiyet mücadelelerine sahne oldu. Bu mücadeleler neticesinde pek çok kayıp yaşandı. İşte bu makalede, bu küçük anlaşmazlığın neden olduğu büyük sonuçların, bölge kaderine yapmış olduğu etkiler sunulmaya çalışılmıştır. 

___

Abu’l Farac(Bar Hebraeus) Gregory, Abu’l Farac Tarihi, II. Çev: Ömer Rıza Doğrul, TTK, Ankara, 1999.

AKYOL Hasan, “Suriye Selçukluları”, Editör: Refik Turan, Selçuklu Tarihi El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara, 2012.

Azimi, Azimi Tarihi, Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler, Çev: Ali Sevim, TTK, Ankara, 2006.

BAHADIR Gürhan, Antakya Haçlı Prensliği (1098- 1126), Pagem Akademi Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara, 2013.

El-Bundari, Zübdetü’n Nusra ve Nuhbetü’l Usra, İran ve Horosan Selçukluları Tarihi, Çev: Kıvameddin Burslan, Maarif Matbaası, İstanbul,1943.

DEMİRKENT Işın, “Haçlılar”, DİA, XIV, ss. 525-545.

DEMİRKENT Işın, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1098-1118), TTK, Ankara, 1990.

ERER Raşit, Türklere Karşı Haçlı Seferleri, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2002.

Fulcherius Carnotensis, Gesta Francorum Iherusalem Peregrinantium, Kudüs Seferi, Kutsal Toprakları Kurtarmak, Çev: İlcan Bihter Barlas, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2009.

İbnü’l Adim, Zübdetü’l Halab min Tarihi Halab, Sami Dahan, Tome II.

İbnü’l Adim, Bugyetü’t-taleb fi Tarihi Haleb, Biyografilerle Selçuklular Tarihi, (Seçmeler), Ali Sevim, TTK, Ankara, 1989.

İbnü’l Esir, el-Kamil fi’t-Tarih, Tercüme: Bahar Yayınları, X.

Kerimüddin Mahmud-i Aksarayi, Musameretü’l-Ahbar, Çev: Mürsel Öztürk, TTK, Ankara, 2000.

KÖYMEN Mehmet Altay, Selçuklu Devri Türk Tarihi, TTK, Ankara, 1998.

LAMB Harold, Haçlı Seferleri, Tutku Yayınevi, Ankara, 2012.

MAALOUF Amın, Arapların Gözünden Haçlı Seferleri, Çev: Ali Berktay, Yapı Kredi Yayınları, 10.Baskı, İstanbul, 2012.

MERÇİL Erdoğan - SEVİM Ali, Selçuklu Devletleri Tarihi, TTK, Ankara, 1995.

ÖZAYDIN Abdülkerim, “Berkyaruk”, DİA, V, ss.514-516

ÖZGÜDENLİ Osman Gazi, Selçuklular I, İsam Yayınları, İstanbul, 2013.

Ravendi, Rahat-üs-Sudur ve Ayet-üs-Surur, I., Çev: Ahmed Ateş, TTK, Ankara, 1999.

Sadrüddin el-Hüseyni, Ahbarü’d-Devleti’s-Selçukiyye, Çev: Necati Lügal, TTK, Ankara, 1999.

SEVİM Ali, Suriye Filistin Selçukluları Tarihi, TTK, Ankara, 2000.

__________ Ünlü Selçuklu Komutanları Afşin, Atsız, Artuk ve Aksungur, TTK, Ankara, 2011.

__________ “Rıdvan bin Tutuş”, DİA, XXXV, ss.49-50

Sıbt İbnü’l Cevzi, Mir’atü’z-zaman fi Tarihi’l-Ayan’da Selçuklular, Çev: Ali Sevim, TTK, Ankara, 2011.

ŞEŞEN Ramazan, “Haçlı Seferleri Sırasında Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Siyasi ve Sosyal Durumu, Haçlılarla Yapılan Mücadeleye Katkısı”, Uluslararası Haçlı Sempozyumu, (23-25 Haziran, 1997, İstanbul) TTK, Ankara, 1999.

Steven Runciman, The First Crusade, Cambridge University Press, New York, 2005.

Taef Kamal El-Azhari, The Saljuqs of Syria, During The Crusades 463-549(1070-1154), Klaus Schwarz Verlag Yayınevi, Berlin, 1997.

TURAN Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Ötüken Yayınları, 11.Baskı, İstanbul, 2011.

TÜRK Muammer, Ebu Ubeyde bin Cerrah’ın Hediyesi Antakya, Antakya Belediyesi Kültür Yayınları, 8.Baskı, Hatay, 2012.

ULUÇAY Çağatay, İlk Müslüman Türk Devletleri, Ötüken Yayın evi, İstanbul, 2012.

Urfalı Mateos, Urfalı Mateos Vekayi-namesi ve Papaz Grigor’un Zeyli, Çev: Halil Yınanç, TTK, Ankara, 2000.

Vardan Vartabet, Türk Futuhatı Tarihi, Tarih Semineri Dergisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Milli Mecmua Basımevi, İstanbul, 1937.

William Archbishop of Tyre, A History of Deeds Done Beyond The Sea, Translated; Emily Atwater Babcock and A.C Krey, Columbia University Press, New York, 1943.