11958

OSMANLI DÜNYASINDA RÜYA GÖRMEK ÜZERİNE

Öz Zuhûru, rüyalarla ilişkilendirilen Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi boyunca hüküm sürdüğü coğrafyalarda yaşayan insanlar şüphesiz pek çok rüya görmüş ve bunların çok az bir kısmı günümüze kadar ulaşabilmiştir. Bu rüyaların önemli bir kısmı tarihte ön plana çıkmış şahsiyetlere aittir. Bazıları geleneklerin kıymet verdiği bir olguyu açıkladığı için seçilmiş ve tarih boyunca ufak tefek değişikliklerle tekrarlanan rüyalardır. Bazıları belki de gerçekte hiç görülmemiştir ve tarihçilerin eserlerinde açıklamakta zorlandıkları hususları desteklemek için kullanılmıştır. Bütün bilinmezliklerine rağmen rüyalar üzerinden bir imparatorluğun tarihine bakmak tarihçi açısından büyük bir risk taşısa da, bu riski almak farklı bir pencereden tarihi olaylara yaklaşımın da önünü açmaktadır. Geçmiş dönemde yaşayan insanların hayatında önemli bir yer işgal eden rüyalar üzerine çalışmak ve bu sayede onların dış dünyada yaşadıkları veya kendilerinden bağımsız yaşanan gelişmelerin, iç dünyalarındaki yansımalarını ortaya çıkarmak bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmanın kaynakları, Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yapılan çalışmalar esnasında devletin resmi belgelerine yansıyan çeşitli rüya kayıtlarıdır. Ayrıca seyahatnameler ve kronikler de inceleme kapsamındadır.

Anahtar Kelimeler:

Zuhûru, rüyalarla ilişkilendirilen Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihi boyunca hüküm sürdüğü coğrafyalarda yaşayan insanlar şüphesiz pek çok rüya görmüş ve bunların çok az bir kısmı günümüze kadar ulaşabilmiştir. Bu rüyaların önemli bir kısmı tarihte ön pla

PDF

___

KAYNAKÇA

-Arşiv Belgeleri

TS.MA.d, 5748.

A.)MKT. Dosya No: 154, Gömlek No:94.

A.)MKT.MVL., Dosya No:133, Gömlek No:69.

A.}MTZ.(04) Dosya No: 40, Gömlek No:110.

A.}MTZ.(04), Dosya No: 41, Gömlek No: 17.

BEO., Dosya No:1254, Gömlek No:94009.

C..ML.., Dosya No:720, Gömlek No:29472.

İ..HUS, Dosya No:176 Gömlek No:1327/Ca-25.

Y..PRK.AZJ. Dosya No:12 Gömlek No:63.

Y..PRK.AZJ. Dosya No:19, Gömlek No:80.

Y..PRK.AZJ. Dosya No:52 Gömlek No:15

Y..PRK.AZJ. Dosya No:31 Gömlek No:57.

Y..PRK.HR.. Dosya No:34 Gömlek No:90.

Y..PRK.ŞH.. Dosya No:12 Gömlek No:9.

Y..PRK.UM.., Dosya No:27, Gömlek No:10.

Y..PRK.UM.., Dosya No:27, Gömlek No:107.

Y..PRK.ZB. Dosya No:7 Gömlek No:4.

-Araştırma ve İnceleme Eserler

AKA, İsmail, Timur ve Devleti, Ankara 1991

AKSOY, Hasan, “Enis Receb Dede”, TDVİA.,C.XI, s.241-242.

AKYILDIZ, Ali, Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, İstanbul 2012.

ALTINSOY, Abdülkadir, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ankara 1972.

Atsız, Oruç Beğ Tarihi, İstanbul 2011.

BARKAN, Ö. Lütfi, Kolonizatör Türk Dervişleri, İstanbul (Tarihsiz).

BROWN, Peter, Geç Antikçağda Roma ve Bizans Dünyası, Çev. Turhan Kaçar, İstanbul 2000.

CEZAR, Mustafa, Mufassal Osmanlı Tarihi, C.I-IV, Ankara 2011.

Çankırı Kültür Envanteri, T.C Çankırı Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Müze Müdürlüğü, Çankırı 2014

ÇERÇİ, Faris, Gelibolulu Mustafa Ali ve Künhü’l-Ahbar’ında II. Selim, III. Murat ve III. Mehmet Devirleri, C. 3, Kayseri 2000.

DENKNALBANT, Ayşe, “Seyyid Battal Gazi Külliyesi”, TDVİA., C.XXXVII, s.51-54.

DEVELLİOĞLU, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara 1996.

ENGİN, Vahdettin, II. Abdülhamid ve Dış Politika, İstanbul 2005.

ERASLAN, Kemal, “Ahmed Yesevi”, TDVİA., C.II, s.159-161.

ERLER, Mehmet Yavuz, Osmanlı Devleti’nde Kuraklık ve Kıtlık Olayları(1800-1880), İstanbul 2010.

Evliya Çelebi, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 1.-6. Kitaplar, Hazırlayanlar, Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, İstanbul 2013.

EYİCE, Semavi, “Aynaroz”, TDVİA, C.IV, s.267-269.

EYİCE, Semavi, ”Beyazıt II Köprüsü”, TDVİA., C.VI, s.50-51.

FLEİSCHER, Cornel H., Tarihçi Mustafa Ali Bir Osmanlı Aydın ve Bürokratı, Çev. Ayla Ortaç, İstanbul 1996.

FROMM, Erich, Rüyalar, Masallar, Mitoslar, Çev: Aydın Arıtan-Kaan H. Ökten, İstanbul 1995.

GENÇ, İlhan, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye, Ankara 2000.

GÖKYAY, Orhan Şaik, “Rüyalar Üzerine”, II. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, C.IV, Ankara 1982, s.

GÜNDÜZ, Tufan, “Tahmasb”, TDVİA., C.XXXIX, s.413-415.

Hastane Tarihimizde Bir Kutup Yıldızı Hamidiye Eftal Hastanesi, İstanbul 2010.

Hayat Tarihi Mecmuası S. 5, Mayıs 1974.

İNALCIK, Halil, Devlet-i ‘Aliyye, Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar, C. II, İstanbul 2014.

İPEK, Nurdan, “Namlunun Ucundaki Padişah: II. Abdülhamid’e Karşı Planlanan Suikastler”, Türkiyat Mecmuası, C:22, S. 1, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2012.

İPŞİRLİ, Mehmet, “Sun’ullah Efendi”, TDVİA., C.XXXVII, s.530-532.

İPŞİRLİ, Mehmet, “Zekeriya Efendi”, TDVİA., C.XXXXIV, s.211-212.

İsimsiz, “İsmail Ma’şuki”, TDVİA., C.XXIII, s.112-114.

KAFADAR, Cemal, “Eyüp’te kılıç kuşanma Törenleri”, Eyüp Dün Bugün, Editör: Tülay Artan, İstanbul 1994, s. 50-61.

KAFADAR, Cemal, “Mütereddit Bir Mutasavvıf: Üsküplü Asiye Hatun’un Rüya Defteri 1641-1643”, Kim Var İmiş Biz Burada Yoğ İken Dört Osmanlı: Yeniçeri, Tüccar, Derviş ve Hatun, İstanbul 2009, s. 123-191.

KARA, Mustafa, “Abaza Şeyhi”, TDVİA., C.I, s.12.

KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C.IX, Ankara 2011.

KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C.VII, Ankara 2011.

Kitabü’l-Menamat Sultan III. Murad’ın Rüya Mektupları, haz.Özgen Felek, İstanbul 2014.

KÖPRÜLÜ, Fuad, Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara 1976.

KÖSE, Osman, “XVIII. Yüzyıl Sonları Rus ve Avusturya Savaşları Esnasında Osmanlı Devleti’nde Bir Uygulama: İstanbul’da İçki ve Fuhuş Yasağı”, Turkish Studies, Volume 2 /1 Winter 2007, s.104-123.

LAMARTIN, Alphonse de, Aşiretten Devlete Türkiye Tarihi, C. I, Haz. M.R.Uzmen, Tercüman 1001 Temel Eser.

Mahmud Celaleddin Paşa, Mirat-ı Hakikat, C. I, Haz. İ. Miroğlu- M. Derin, İstanbul 1979.

Mehmed Neşrî, Aşiretten İmparatorluğa Osmanlı Tarihi(1288-1485), sad: Necdet Öztürk, İstanbul 2011.

Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani, C.V, Yay. Haz. Nuri Akbayar, İstanbul 1996.

Naima Mustafa Efendi, Târih-i Nâ’îma, C.II, Haz. Mehmet İpşirli, Ankara 2007.

NİYAZİOĞLU, Aslı, “Rüyaların Söyledikleri”, Âşık Çelebi ve Şairler Tezkiresi Üzerine Yazılar, Derleyenler: Hatice Aynur-Aslı Niyazioğlu, İstanbul 2011, s.71-84.

OCAK, Ahmet Yaşar, Osmanlı İmparatorluğu’nda Marjinal Sûfîlik: Kalenderîler (XIV-XVII. Yüzyıllar), Ankara 1999.

ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul 2002.

ÖDGE, Ahmet, “Osmanlı Dönemi Tekke Hayatına Bir Örnek: Yiğitbaşı Veli ve Tarikat Usulü”, Osmanlı, C.IV, ed. Güler Eren, s.521-530.

ÖGEL, Bahaeddin, Türk Mitolojisi, C. II, Ankara 1989.

ÖZGÜL, Metin Kayahan, Türk Edebiyatında Siyasi Rüyalar, Ankara 1989.

PARMAN, Susan, Rüya ve Kültür, Batı Entelektüel Geleneğinin Antropolojik İncelemesi, Çev: Kemal Başçı, Ankara 2001.

SCHIMMEL, Annemarie, Halifenin Rüyaları İslam’da Rüya ve Rüya Tabiri, Çev:Tûba Erkmen, İstanbul 2005.

Selânikî Mustafa Efendi, Tarih-i Selânikî, C.I-II, Haz. Mehmet İpşirli, Ankara 1999.

SERTOĞLU, Mithat, Mufassal Osmanlı Tarihi, C.V-VI, Ankara 2011.

ŞAHİN, Haşim, “Koyun Baba”, TDVİA., C.XXVI, s.229-230.

ŞAHİN, Haşim, “Otman Baba”, TDVİA., C.XXXIV, s.6-8.

ŞAPOLYO, Enver Behnan, Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, İstanbul 2013.

Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî, Der-saadet 1317.

TANMAN, M. Baha, “Emir Buhari Tekkesi”, TDVİA., C.XI, s.126-128.

TATÇI, Mustafa Tatçı-Halil Çeltik, Türk Edebiyatında Tasavvufî Rüyâ Tabirnameleri, Ankara 1995.

TEMİZKAN, Abdullah-Erhan Aktaş, “Türk Devlet Geleneğinde İktidarın Meşrulaştırılmasında Rüyanın Kullanımı”, Karadeniz Araştırmaları, C.9, S.33, Ankara 2012, s.13-22.

UYGUN, Mehmet Nuri, “Ney”, TDVİA., C.XXXIII, s..68-69.

UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C.III, Ankara 1988.