Kaşgar'da Bir İngiliz Ailesi: Macartney

Sanayi Devrimi’nden sonra ortaya çıkan ham madde ihtiyacı devletlerin sömürü faaliyetlerine hız vermesine sebep olmuştur. İngiltere’nin 1858 yılında Hindistan’ı ele geçirmesi, bu bölgede artık İngiltere’nin de siyasete dâhil olduğu anlamına gelmektedir. Rus Çarlığı’nın Kırım Savaşı’nda aldığı mağlubiyetten sonra yönünü Türkistan’a çevirmesi, bölgede İngiltere ile karşı karşıya gelmesine sebep olmuştur. İşte bu iki devlet arasında tampon bölge olan Kaşgar, oldukça jeopolitik önemi haiz bir coğrafyadadır. Çalışmada Kaşgar tarihine kısaca değinilerek Çin’in bölgeyi işgal etmesinden sonra İngiltere’nin 1890 yılında Kaşgar’a gönderdiği ilk resmi görevli olan Sir George Macartney’in bölgeye gelişi ve bölgedeki Rus Konsolosu Nikolay Petrovskiy ile giriştiği iktidar mücadelesi üzerinde durulacaktır. Sonrasında, 1898 yılında Kaşgar’a getirdiği Lady Katherina Macartney ile bölgedeki yaşamlarına değinilecektir. Son olarak Lady Macartney’in 17 yılını geçirdiği Kaşgar’da edindiği gözlemlerini ve anılarını barındıran eseri hakkında bilgiler verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Kaşgar, Macartney, Doğu Türkistan, Rus-İngiliz Rekabeti, Nikolay Petrosvkiy

An English Family in Kashgar: Macartney

The demand for raw materials that emerged after the Industrial Revolution led the states to expedite their colonial activities. The seize of India in 1858 by the United Kingdom means that Britain began to follow politics in this region. Turning its direction to Turkestan after being defeated in the Crimean War, Tsarist Russia came to face with England. There Kashgar, a buffer zone between these two states, had a considerable geopolitical importance. The aim of this study is, addressing briefly the history of Kashgar, to focus on the arrival of Sir George Macartney to the region, whom England send to Kashgar in 1890 as the first official agent just after the invasion of the region by China and his power struggle with the Russian consul, Nikolay Petrovsky in the region. Then it is mentioned his life with Lady Katherian Macartney, whom he brought to Kashgar in 1898. Finally it will be given information about Lady Macartney's book including her observations and recollections in Kashgar, where she spent 17 years.

Keywords:

Kashgar, Macartney, East Turkestan, Russian-British Rivalry, Nikolay Petrosvkiy,

PDF

___

Alikuzai, H. W.. (2013). A Concise History of Afghanistan in 25 Volumes, C: 14 , Trafford Publishing. Arat, R. R. (1977). “Kâşgar”, İ.A., MEB, C: 6, s. 405-412, İstanbul. Avetaranian, J. Schafer, R. (2002). A Muslim Who Became a Christians The Story of Jhon Avetaranian, Authors Online Books. Baykuzu, T. D. (2015). “Turfandan Kaşgara İpek Yolu Üzerindeki Vaha Şehirleri”, İpekyolu, s. 59-85, İstanbul. Benson, L. (2008). China’s Muslims Through Western Eyes, Etudes Orientales, No: 25, (1 Semestre), s. 127-142. Clinch, N. - E. Clinch. (2011). Through a Land of Extremes: The Littledales of Central Asia, Seattle: The Mountaineers Books. Çelik, M. B. (2013). Yarkend Hanlığı’nın Siyasi Tarihi, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık. Demirağ, Y. (2014). “1755-1949 Yılları Arasında Doğu Türkistan”. Uluslarası Uygur Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3, s.229-245. Nevşehir. Dillon, M. (2014). Xinjiang and the Expansion of Chinese Communist Power: Kashgar in the Early Twentieth Century, New York: Routledge. Djalilov, A. H. (2002). “Yarkent Hanlığı (1465-1759)”, Türkler, C. 8, s.662-669, Ankara. Ercilasun, K. (2013). Tarihin Derinliklerinden 19. Yüzyıla Kâşgar, Ankara: Türk Tarih Kurumu. Ewans, M. (2010). Securing the Indian Frontier in Central Asia: Confrontation and Negotiation 1865-95, New York: Routledge. Farrington, S. - H. Leach. (2003). Strolling About on the Roof of the World: The First Hundred Years of the Royal Society for sian Affairs, New York: Routledge. Hedin, S. (1903). Central Asia and Tibet Towards to Holy City of Lassa, Vol. I., London: Hurst and Blackett, Limited. Hıtchıns, K. (2002). “Kâşgar”, DİA, C: 25, s.7-9, İstanbul. Hopkirk, P. (1985). An English Lady in Chinese Turkestan Lady Macartney, Oxford: Oxford University Press. Hopkirk, P. (1990). The Great Game On Secret Servive in High Asia, Oxford: Oxford University Press. Karber, P. (2016). Postmarks from a Political Traveler, New York: Routledge. Kolesnikov, A. (2010). Rus Seyyahların Gözüyle Kaşgar XIX. Yüzyılın İkinci Yarısı-XX. Yüzyılın Başı, çev. Rakhat Abdieva, yay. haz. İlyas Kamalov, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Kurban, İ. (1995). Doğu Türkistan İçin Savaş, Ankara: Türk Tarih Kurumu. Ligeti, L. (1998). Bilinmeyen İç Asya, Ankara Kültür, Ankara: Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları. Mirsky, J. (1977). Sir Aurel Stein: Archaeological Explorer, London: The Universtiy of Chicago Press. Nightingale, P. - C. P. Skrine. (2005) Macartney at Kashgar: New Light on British, Chinese and Russian Activities in Sinkiang 1890-1918, New York: Routledge. Rong, X. (2013). Eighteen Lectures on Dunhuang, Translated by Imre Galambos, Boston: Brill. Roux, J. P. (2001). Orta Asya Tarih ve Uygarlık, İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Skyes, E. - P. Skyes. (1920). Through Deserts and Oases of Central Asia, London: Macmillan and Co., Limited St. Martin’s Street. Tamm, E. E. (2011). The Horse that Leaps Through Clouds: A Tale of Espionage, the Silk Road, and the Rise of Modern China, Vancouver. Togan, Z. Z. V. (1981). Bugünkü Türk İli Türkistan ve Yakın Tarihi, İstanbul: Enderun Kitabevi. Бухерт, В. Г. (2010). “...И его русский портрет”, Н.Ф. Петровский Туркестанские Письма, Российская Академия Наук Архив Ран, s.20-67. Воробьева-Десятовская, М. И. (2011). “Материалы Н.Ф. Петровского в ИВР РАН”, Письменные памятники Востока. 1(14), s. 184-196. Мясников, В. С. (2010). “Образ Н.Ф. Петровского в английском зеркале” Н.Ф. Петровский Туркестанские Письма, Российская Академия Наук Архив Ран, s.4-20. Попова, И. Ф. (2008). “Российские экспедиции в Центральную Азию на рубеже XIX— XX веков”, Российские экспедиции в Центральную Азию в конце XIX — начале XX века, СПб: s. 11-40.