Cumhuriyetin İlk Yıllarında Müzik Alanında Yurt Dışına Gönderilen Öğrenciler ve Çağdaş Türk Müziğine Etkileri: İdil Biret ve Suna Kan Örneği

Sanat dar anlamıyla, duygu ve düşüncelerin farklı biçimlerde dışa vurulması işidir. Her dönemin kendine has o dönemi yansıtan sanat anlayışları var olmuştur. Değişen dünya koşulları içerisinde ise sanatçılar, kendini sorgulama gereği duymuş ve modern sanatlar meydana gelmiştir. 19. yy.da sürecin başını Avrupa çekmiştir. Türkiye’nin çağdaşlaşma yolunda izlediği yol ise Avrupa’dan başta askeri alanda olmak üzere ekonomi, sanat gibi alanlarda yararlanmak olmuştur. Müzik ise toplumların çağdaşlaşma sürecinin kilometre taşı olmuştur. Bu bağlamda Türkiye yurt dışına öğrenciler göndermiş, bu gençler yurda döndükleri zaman çağdaş Türk müziğinin oluşmasına katkı sağlamıştır. Müzik başta olmak üzere güzel sanatlardaki bu gelişmeler ise; hem yeni Türkiye’yi dünyaya tanıtmada, hem de geleceğin Türkiye’sini şekillendirmede etkili olmuştur. Bu çalışmada Cumhuriyetin ilk yıllarında çağdaş Türk müziğinin gelişimini sağlama konusundaki faaliyetler kapsamında yapılan çalışmaların ortaya konulması ve bu çerçevede rol-model üzerinden bu uygulamaların çağdaş Türk müziğinin gelişimi üzerindeki etkileri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

İdil Biret, Suna Kan, Modernizm, Çok Sesli Müzik, Özel Yetenekli Çocuklar

Students Who Has Been Sent To Europe Regardıng Musıc Studıes in The Early Years of The Republıc of Turkey and Theır Effect To Modern Turkısh Musıc: Sample of Idıl Bıret and Suna Kan

Art is a way of expression the emotions and thoughtsby different ways in the narrow meaning. Every terms there has been self art types that reflects that term. Under the world changing conditions aktrists needed to make self inquiry and modern arts are occurend. At 19. century Europe was the beginning of the process. Turkeys way for modernizm has been to benefit from Europe foremost on military and then fields like economy and art. Music has been the most important field for modernizm of the societies. Regarding that Turkey sent studiens to abroad, these student contributed to modern Turkish musics occuring when they return to homeland. Foremost the music field, these improvements at the art has been effective to introduce new Turkey and shaping futures Turkey also. On this study the scope of activites for improving modern Turkish music in the early years of the Republic of Turkey related studies are spesificed and in this context the effects of these practises on modern Turkish musics improving is investigated via role model.

Keywords:

Idıl Bıret Suna Kan, Modernizm, Multi Voiced Music, Special Talented Children, Education Abroad,

PDF

___

CCA, Yer No: 53-318-3,12.11.1947.
CCA, Yer No: 129-840-2,06.05.1957.
TBMM Zabıt Ceridesi Devre: 3, Cilt: 10, İçtima: 2, 08.04.1929.
TBMM Zabıt Ceridesi Devre: 6, Cilt: 11, İçtima: 1, 20.05.1940, s. 168-169.
TBMM Tutanak Dergisi Dönem: VIII, Cilt: 12, Toplantı: 2, 07.07.1948.
Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi üstün yetenekli çocuklar durum tespiti Komisyonu Ön raporu, Çocuk vakfı yayınları, İstanbul 2004.
Akıncıoğlu, Z. (2012). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk müziğindeki gelişmeler, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Atatürk üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü güzel sanatlar eğitimi anabilim dalı müzik öğretmenliği bilim dalı, Erzurum.
Akkol, M. L. (2018). Tanzimattan günümüze müzikte modernleşme, The Journal of International Lingual Social and Educational sciences 4(2), s. 310-318.
Alpaslan, E. (2013). 1923-1950 Dönemi Türkiye büyük millet meclisinde Maraş Milletvekilleri ve Siyasi Faaliyetleri, (Yayınlanmamış doktora tezi), Sütçü İmam üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü tarih ana bilim dalı, Kahramanmaraş.
Alpöge, G. (2018). İdil Biret: Dans eden parmaklar, Can sanat yayınları, İstanbul.
Aydemir, Ş. S. (1968). İkinci Adam II. Cilt, Remzi kitabevi, İstanbul.
Aydoğan, Y. & Gültekin Akduman, G. (2017). Yasa ve yönetmelikler ışığında geçmişten günümüze özel yetenekli çocukların hakları, Üstün zekâlılar eğitimi ve yaratıcılık dergisi 4(2), İstanbul. s. 1-11.
Bayındır Uluskan, S. (2010). Atatürk’ün sosyal ve kültürel politikaları, Atatürk araştırma merkezi yayınları, Ankara.
Beşkurt, A. H. (2006). Cumhuriyet dönemi sanat dergilerinde Türk devrimi (1931-1950), (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul üniversitesi Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi enstitüsü Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi anabilim dalı, İstanbul.
Biret, L. (2013). İdil Biret’in çocukluk ve gençlik yılları hatıralar ve gazete kupürleri defteri 1945-1958, Tarihçi kitabevi, İstanbul 2013.
Çakar, D. (2015). Hacettepe Üniversitesi Ankara devlet konservatuvarı (Cebeci’den Beşevler’e), Sahne ve müzik eğitim-araştırma dergisi sayı: 1, Ankara. s. 9-34.
Çetinkaya, Ç. & Döner, İ. (2013). Türkiye’de üstün yeteneklilere tanınan hakların incelenmesi, Sakarya university journal of education 2(3), Sakarya. s. 7-20.
Çuhadar, C. H. (2008). Müzikte absolüt duyuş, Gazi üniversitesi Gazi eğitim fakültesi dergisi 28(2), Ankara. s. 37-50.
Ece, A. S. (2016). 1904-2004 Yılları arasında çağdaş Türk bestecilerinin biyografik özellikleri ve eğitim süreçleri, Abant İzzet Baysal üniversitesi eğitim fakültesi dergisi 6(3), s. 28-41.
Erdoğan, A. (2009). Türkiye’de Yurt dışına öğrenci gönderme olgusunun sosyolojik çözümlemesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü sosyoloji anabilim dalı, İstanbul.
Feyzi, A. (2016). Türk müzik kültüründe bir patronaj aracının kökeni üzerine inceleme musıkî tahsili için avrupa’ya öğrenci gönderme, tasarım ve mimarlık fakültesi Dergisi 2(2), s. 47-73.
Fikri Çiçekoğlu, F. (15.09.1950). Paristeki çocuklarımız Aylâ, Suna, İdil, Akşam gazetesi.
Gökalp, Z. (1970). Türkçülüğün esasları, Milli eğitim basımevi, İstanbul.
Gökdemir, T. (2019). Türk eğitim tarihi açısından Hasanoğlan köy enstitüsü, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kahramanmaraş Sütçü İmam üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü tarih ana bilim dalı, Kahramanmaraş.
Gökdere, M. & Çepni, S. (2003). Üstün Yetenekli çocuklara verilen değerler eğitiminde öğretmenin rolü, değerler eğitimi dergisi 1(2), İstanbul. s. 93-103.
Gözeten, S. (2016). Üstün ve normal zekalı öğrencilerin öğrenmeye ilişkin tutumlarının karşılaştırılması, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Nişantaşı üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü psikoloji anabilim dalı, İstanbul.
Güdek, B. (2014). Cumhuriyet dönemi müzik alanında yabancı uzman raporları, Tarih okulu dergisi 7(17), İzmir. s. 629-659.
Güler, G. (2010). Cemal Reşit Rey’in çağdaş Türk müziğine katkıları, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Çukurova üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü müzik anasanat dalı, Adana.
Gündoğdu, A. O. (2016). Osmanlı/Türk müzik kültüründe Avrupa Müziği’nin yaygınlaşması süreci ve Levanten müzikçiler, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Başkent üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü müzik ve sahne sanatları anabilim dalı müzik bilim yüksek lisans programı, Ankara.
Gündüz, M. (2015). Diyar-ı Ecnebide Tahsil-i İlim serüvenimiz (1830-1950), eğitime bakış dergisi 11(34), Ankara. s. 21-36.
Güner, S. S. (2007). Çok Sesli (Alafranga) Müziğin Türk toplumuna giriş süreci ve sarayın etkisi Türk müziğinin tarihteki yeri, Süleyman Demirel üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, 6, Isparta. s. 49-70.
Hekimoğlu, M. (1997). 1996 Onur ödülü altın madalyası sahibi Suna Kan’a armağan öz şarkısını duyuran keman, Rekmay Ltd. Şti., Ankara.
Işıktaş, B. (2016). Geç Osmanlı’dan erken Cumhuriyet’e Türk müziğinde batılılaşma ve toplumsal bir alternatif arayışı: Mısır müziği, İstanbul üniversitesi sosyoloji dergisi 36(1), İstanbul. s. 273-298.
İçke, A. (2015). Atatürk dönemi yurt dışı eğitimi (1923-1938), (Yayınlanmamış doktora tezi), Ankara üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü tarih (Türkiye Cumhuriyeti) Anabilim Dalı, Ankara.
İnönü, E. (1996). Anılar ve düşünceler 1, İdea yayınları, İstanbul.
Kağnıcıoğlu, S. (2015). Erken yaş keman eğitiminin uzakdoğu ülkeleri (Çin, G. Kore, Japonya) üzerindeki örnek modelleri ve Türkiye’deki çalışmaların incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi üniversitesi güzel sanatlar eğitimi anabilim dalı eğitim bilimleri enstitüsü, Ankara.
Kahramankaptan, Ş. (1998). İsmet İnönü ve hârika çocuklar İdil Biret-Suna Kan, Ümit yayıncılık, Ankara.
Karakaş, M. (2000). Tanzimat sürecinde eğitimde modernleşme hareketleri, Yeni Türkiye dergisi 6(32), Osmanlı özel sayısı ıı ekonomi ve toplum, Ankara. s. 764-776.
Kaya, F. A. (2015). Üstün Zekalı olan ve olmayan öğrencilerin başarı odaklı motivasyonlarının belirlenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Yakın Doğu üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü özel eğitim ana bilim dalı, Lefkoşa.
Kaya, Y. (1999). Modernleşme, Selçuk üniversitesi edebiyat fakültesi dergisi 13, Konya. s. 447-454.
Kırpık, G. (2015). Yurtdışına öğrenci göndermenin tarihî meseleleri, Eğitime bakış dergisi 11(34), Ankara. s.11-20.
Koç, N. (2007). Türk kültür tarihi içinde köy enstitüleri, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü Türkiye Cumhuriyeti tarihi anabilim dalı, İzmir.
Kodak E. & Demirbatır, R. E. (2008). Cumhuriyet Döneminde yetişen solist piyanistlerimizin piyano eğitimi üzerine görüşlerine ilişkin bir araştırma, Uludağ üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 21(1), Bursa. s. 91-109.
Kodak, E. (2005). Türkiye’de Cumhuriyet döneminde yetişen piyanistlerin Türk müzik kültürü içindeki yeri, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Uludağ Üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü güzel sanatlar eğitimi anabilim dalı müzik eğitimi bilim dalı, Bursa.
Kodaman, B. (2005). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e çağdaşlaşma sorunları, Selçuk üniversitesi Türkiyat araştırmaları dergisi 18, Konya. s. 149-158.
Kop, K. K. (1945). Millî Şef’in Söylev, Demeç ve mesajları, Cumhuriyet matbaası, İstanbul 1945.
Kuloğlu, Ü. (2009). Müzik Türkiye Cumhuriyeti ve Türk müzik kültürü, Kültür ve turizm başkanlığı Türkiye kültür portalı projesi, Ankara. s. 1-24.
Kurtaslan, Z. (2009). Türk keman okulunun oluşum süreci ve temsilcileri, Selçuk üniversitesi Türkiyat araştırmaları dergisi, 26, Konya. s. 409-429.
Lewis, B. (1993). Modern Türkiye’nin doğluşu, Türk Tarih kurumu basımevi, Ankara.
Maba, A.&Sakar, M. H. (2015). “Türkiye’de Müziksel alanda üstün yetenekli bireylerin eğitimlerine genel bir bakış, uluslararası eğitim bilimleri dergisi 2(2), s. 110-121.
Metrol, H. (2014). Türkiye ve ABD’de Üstün zekalı çocuklara sosyal bilgiler dersi veren öğretmenlerin görüş ve uygulamaları (Hope projesi ve bilimsel örneği), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü ilköğretim ana bilim dalı sosyal bilgiler öğretmenliği bilim dalı, Erzurum.
Mutlu, K. (2015). Hakın değişen müzksel temsilleri: Osmanlı’dan günümüze müziğin siyasal tahayyülü, tahayyülün siyasal müziği, Afyon Kocatepe üniversitesi akademik müzik araştırmaları dergisi 1(1), Afyon. s. 1-14.
Özbay, Y. & Palancı, M. (2013). Üstün Yetenekli çocuk ve ergenlerin psikososyal özellikleri, Sakarya üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 22, Sakarya. s. 89-108.
Özcan, A. (1995). II. Mahmud ve reformları hakkında bazı gözlemler, tarih incelemeleri dergisi 10(1), s. 13-39.
Renda, Ş. T. (2016). Türkiye’de uluslar arası düzeyde tanınan keman solistlerinin eğitim geçmişleri ve yorumculuk yöntemlerinin incelenmesi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü eğitimin kültürel temelleri anabilim dalı güzel sanatlar eğitimi programı, Ankara.
Sarısözen Doğan, M. & Alpagut, U. & Gülcan, R. (2009). Türkiye’de müzik eğitimcisi yetiştiren kurumların gelişim sürecinde bir alman müzik eğitimcisi: Eduard Zuckmayer (1890- 1972), Folklor/Edebiyat Dergisi 15(58), Lefkoşa. s. 197-211.
Saydam, A. (1985). Dünyaca ünlü müzisyenler de çocuktu, Doğuş matbaacılık ve ticaret Ltd. Şti. Matbaası, Ankara.
Sezginsoy, B.&Güven, E. (2010). Piyano ve Kemal alanında iki harika çocuk: İdil Biret-Suna Kan (görüş ve önerileri), İlköğretim online dergisi 9(1), Girne. s. 128-135.
Şahin, M. & Duman, R. (2008). Cumhuriyetin yapılanma sürecinde müzik eğitimi, Çağdaş Türkiye tarihi araştırmaları dergisi, 7)16), İzmir 2008, ss. 259-272.
Şen, Y. (2010). Atatürk, Cumhuriyet ve Türk müziği, Atatürk Üniversitesi Türkiyat araştırmaları enstitüsü dergisi 11, Erzurum. s. 61-66.
Tan, N. (2003). Cumhuriyet dönemi kültür çalışmalarının dünü, bugünü, yarını, BRC Basım matbaacılık, Ankara.
Tuna, C. (2010). Raven’ın ilerleyen matrisler plus testinin 14-15 yaş çocukları üzerinde geçerlik, güvenirlik ve ön norm çalışmalarına göre üstün olan ve üstün olmayan öğrencilerin duygusal zeka düzeylerinin karşılaştırılması, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü özel eğitim anabilim dalı, İstanbul.
Tunçdemir, İ. (2004). Çoksesli müzikte “Harika çocuklar kanunu”nun Türk müzik kültürüne etkisi: İdil Biret-Suna Kan örneği, İnönü üniversitesi eğitim fakültesi XIII. Ulusal eğitim bilimleri kurultayı, Malatya. s. 1-17.
Tunçdemir, İ. (2007). Cumhuriyet Dönemi müzik kültürünün oluşmasında rol oynayan sanatçılarımız ve Türk müziğine katkıları, 16. Ulusal eğitim bilimleri kongresi, Gaziosmanpaşa üniversitesi eğitim fakültesi, Tokat.
Usta, N. (2011). Erken Cumhuriyet dönemi’nde Türkiye’de müziğin dönüşümü, Erciyes İletişim Dergisi, 1(4), Kayseri. s. 107-117.
Uzun Aydın, D. (2013). Osmanlı’nın son dönemi’nde eğitim, Kültür ve sanat hayatına genel bir bakış, İstanbul sosyal bilimler dergisi 4, İstanbul.
Xardel, D. (2016). Dünya sahnelerinde bir Türk piyanisti İdil Biret, Can sanat yayınları, İstanbul.
Yıldırım, S. (2005). Eğitim amacıyla yurt dışına gönderilen öğrenciler (1940-1970): Prosopografik Bir Çalışma Örneği, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Atatürk ilkeleri ve inkılap tarihi enstitüsü, Ankara.
Yokuş, H. & Demirbatır, R. E. (2009). Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda Türk Halk müziği kaynaklı piyano eserlerinin piyano eğitiminde uygulanabilirliği üzerine bir araştırma, uludağ üniversitesi eğitim fakültesi dergisi 22(2), Bursa. s. 515-528.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Önceki Anayasalar, https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1876-kânûn-i-esâsî/ (15.06.2019).
Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Önceki Anayasalar, https://www.anayasa.gov.tr/tr/mevzuat/onceki-anayasalar/1924-anayasasi/, (15.05.2019).