Arap Şiirinde Ölüme Karşı Savunma -Kabirlere Yağmur Duası Ritüeli Örneğinde-

Ölüm, insanoğlunu kadim asırlardan beri meşgul eden bir konu olup insan aklı reddetmeye çare bulamadığı bu olgu için açıklamalar araya durmuştur. insan için ondan daha tehlikeli bir şey yoktur. İnsan, mücadele edemediği bu olay karşısında güç yetirebildiği kadar hayata sarılır. Ölümü hatırlatan her şeyden ise uzaklaşmaya çalışır ve hayata tutunmak için her yolu dener. Bu çalışmada, her iki tarafı da ölüm ve hayata işaret eden düalizmi ele aldık. Bu düalizmin bir taraftı eski kalıntılarda (atlâl) ve kabirde kendini gösterirken bir taraftan buralar için yapılan yağmur duası ritüelinde canlılık, gelişme, iyilik ve ihsan gibi özelliklerde kendini göstermektedir.  Şairlerin duası, sevdiklerinin kabrine yağmur yağmasını istemekle kalmamış bilakis kabirlere ve içinde yatanlara, yaşayanlara ve şehir halkına dua etmeye kadar gitmişlerdir. Tersi durumlarda yani öfke halinde ise tüm bu varlıklara yağmurun kesilmesi için beddua etmişlerdir. Bu çalışma, edebiyat kitaplarının ve şiir mecmualarının kaydettiği şiirlerde kabirlere yapılan yağmur duası (istikyâ) ile ölüm olgusunu bilinçsizce reddetme hususu arasında irtibat kurmuştur.

Defense Against Death In Arabic Poetry -The Ritual Of Praying For The Rain-

Death is one of the issues that preoccupied human thinking since ancient times. Nothing’s more dangerous to a person than death. He tries to cling to life with all means he can, against an event that he can not prevent and repel, and all that he finds symbolizes death. Calling for life, and we have identified in this research bilateral refers to the death and life, reflected in the scene of ruins and graves on the one hand, and praying for the ruins and tombs on the other hand, in light of what watering means from the meanings of freshness, development, good and tender. This research attempts to link the image of the supplication to the tombs with irony, by rejecting my feelings of death in poetry, by deriving the many poetic attitudes recorded by poets and literary books by poets.

___

  • 1. ابن زيدون: الديوان، تهذيب: عبدالله سنده، ط: دار المعرفة- بيروت2005م
  • 2. ابن عبد ربه الأندلسي: العقد الفريد، ط1: دار الكتب العلمية - بيروت1404 هـ
  • 3. أبو نصر الباهلي: ديوان ذي الرمة برواية ثعلب، تح: عبدالقدوس أبو صالح، ط1: مؤسسة الإيمان -جدة 1982م
  • 4. ابن مسعود القرشي النجفي: حماسة القرشي، تح: خير الدين محمود قبلاوي، ط: وزارة الثقافة - دمشق1995م
  • 5. أبو الفرج الأصبهاني: الأغاني، ط1: دار إحياء التراث العربي- بيروت1415 ه
  • 6. ابن بسام الشنتريني: الذخيرة في محاسن أهل الجزيرة، تح: إحسان عباس، ط2: الدار العربية للكتاب، ليبيا1981م
  • 7. أبو محجن الثقفي: الديوان، شرح أبي هلال الحسن بن سهل، ط: مطبعة الأزهار البارونية- مصر، د.ت
  • 8. أبو الحسن البصري: الحماسة البصرية، تح: مختار الدين أحمد، ط: عالم الكتب – بيروت د.ت
  • 9. البحتري: الديوان، تح: عمر فاروق الطبّاع، ط: دار الأرقم- بيروت، د.ت
  • 10. بشير يموت: شاعرات العرب في الجاهلية والإسلام، ط1: المكتبة الأهلية، بيروت، 1352 هـ - 1934م
  • 11. بهاء الدين البغدادي: التذكرة الحمدونية، ط1: دار صادر- بيروت 1417 هـ
  • 12. الجاحظ: البيان والتبيين، ط: دار ومكتبة الهلال- بيروت، 1423 هـ
  • 13. جواد علي: المفصل فى تاريخ العرب قبل الإسلام، ط4: دار الساقي 2001م
  • 14. حسن أحمد عبدالحميد عبدالسلام: الموت في الشعر الجاهلي، ط1: مطبعة الحسين الإسلامية 1991م
  • 15. الحُصري القيرواني: زهر الآداب وثمر الألباب، ط: دار الجيل، بيروت. 16. زكريا الأنصاري: أسنى المطالب في شرح روض الطالب: تح: د . محمد محمد تامر ، ط1: دار الكتب العلمية - بيروت 2000م
  • 17. الزَّوْزَني: شرح المعلقات السبع، ط1: دار احياء التراث العربي، 2002 م
  • 18. شعراء الهذيل: ديوان الهذليين، ترتيب وتعليق: محمّد محمود الشنقيطي، ط: الدار القومية للطباعة والنشر، القاهرة - جمهورية مصر العربية1965 م
  • 19. شهاب الدين النويري: نهاية الأرب في فنون الأدب، ط1: دار الكتب والوثائق القومية- القاهرة، 1423 هـ
  • 20. شوقي ضيف: تاريخ الأدب العربي العصر الجاهلي، ط: دار المعارف، د.ت
  • 21. طرفة بن العبد: الديوان، تح: مهدي محمد ناصر الدين، ط3: دار الكتب العلمية 1423 هـ - 2002 م
  • 22. عبد المتعال الصعيدي: بغية الإيضاح لتلخيص المفتاح في علوم البلاغة، ط17: مكتبة الآداب 1426هـ-2005م
  • 23. فطوم زروق: الموت في المعلقات السبع، أطروحة ماجستير، جامعة محمد خيضر- بسكرة الجزائر 2015م
  • 24. مالك بن الريب: الديوان، تح: نوري حمودي القيسي، مجلة معهد المخطوطات العربية، مج15
  • 25. المرزوقي: شرح ديوان الحماسة، تح: غريد الشيخ، ط1: دار الكتب العلمية، بيروت - لبنان، 2003م
  • 26. المعتمد بن عباد: الديوان، جمع وتحقيق: أحمد أحمد بدوي وحامد عبد المجيد، ط: دار الكتب المصرية- القاهرة, 1997
  • 27. المفضل الضبي: المفضليات، تح: أحمد محمد شاكر وعبد السلام محمد هارون، ط6: دار المعارف – القاهرة
  • 28. يوسف خليف: الشعراء الصعاليك في العصر الجاهلي، ط4: دار المعارف د.ت
  • 1. ALİ, Javad,. El Müfessal Fi Tarih’i-l Arab’i Kable-l İslam. . Dâr’ü-l Saki, 2001
  • 2. EBDÜ-L SALAM, Hesen. El mevt’ü Fi-l Şir’i-l Cahili. Matbaat’ü-l Hüseyn’i-l İslamiye.1991
  • 3. EL BAĞDADİ, Baha’ü-l Din, El-tezkert’ü-l Hamduniye, Dar’ü Sâder. Beyrut, 1417H
  • 4. EL BÂHİLİ, Ebu Nasr. Divan’ü Zi-r Rümme. Müessest’ü-l İman. Cüdde- Suudi Arabıstane. 1982
  • 5. EL BASRY, Abu El Hesen. El Hemaset’ü-l Basriye . Âlam'ü-l kütüp. Beyrut.
  • 6. EL BÜHTÜRİ. El-Diwan, Dar’ü-l Arqam – Beyrut
  • 7. EL CAHİZ. El beyan’ü ve’t Tabiin. Dâr’ü-l Hilal. Beyrut, 1423H
  • 8. EL DABÎ, El Müfadal. El Müfadaliyât. Dar'ü-l Mearif. El Kahire
  • 9. EL ENSARİ, Zekeriya. Esnâ-l Metalib Fi Şerh’i Revdı-l Talib. Dâr’ü-l Kütüb’i-l Elmiye. Beyrut, 2000
  • 10. EL ESBAHANİ, Ebu’l- Ferej. El Egani. Dar'ü İhyâi-türas’i-l Arabi. Beyrut. 1415H
  • 11. EL ENDELÜSİ, İbn’ü Ebdirebbih. El İkd’ü-l Ferid. Dar'ü-l Kütüb’ü-l İlmiye. Beyrut. 1404H
  • 12. EL HÜSARİ-l Kayrevani. Zehr’ü-l Âdab ve Semer’ü-l Elbab. Dâr’ü-l Cil. Beyrut.
  • 13. EL KUREŞİ, İbn’ü Mesud. Hemaset’ü-l Kureşi. Kültlür bakanlığı. Şam 1995
  • 14. EL MERZUKÎ. Şerh’ü Divan’i-l Hamase. Dâr’ü-l Kütüb’i-l Elmiye. Beyrut, 2003
  • 15. EL NÜVEYRİ, Şihâb’ü-l Din. Nihâyet’ü-l Ereb Fi Fünun’i-l Arab. Dâr’ü-l Kütüb’i ve-l Vesâik’i-l Kevmiye. El Kahire, 1423H
  • 16. EL SAİDÎ, Abdulmütali. Bügyat'ü-l İdah Litelhis'i-l Miftah Fi Ulum'i-l Belaga. Mektebet'ü-L Âdâb. 2005
  • 17. EL SEKAFİ, Abu Muhajan El-Diwan. Metbaat’ü-l Ezhâr El Bâroniye. El Kahire.
  • 18. EL ŞENTERİNİ, İbn’ü Bessam,. El Zehiret’ü fi Mehasin’i Ehl’i-l Cezire. El Dâr’ü-l Arabiyet’ü-lil Kitap. Libya. 1981
  • 19. EL ZEVZENİ. Şerh’ü-l Müellekât’i-l Sebi. Dâr’ü-İhyâi-l Türâs’i-l Arabi. 2002
  • 20. HELİF, Yusuf. El Şüerâ’ü-l Saalik Fi-l Esri-l Cahili. Dar'ü-l Mearif. El Kahire.
  • 21. İBN’Ü-L REYB, Mâlik. El-Diwan. Mehed’ü-l Mahtutat’i-l Arabiye. Cilt N;15
  • 22. İBN’Ü ABAD, El Mütemed. El-Diwan. Dâr’ü-l Kütüb’i-l Masriye. El Kahire, 1997
  • 23. İBN’Ü-L EBD, Tarefet. El-Diwan. Dâr’ü-l Kütüb’i-l Elmiye. Beyrut, 2002
  • 24. İBN’Ü ZEYDUN. El Divan. Dar'ü-l Mearife. Beyrut. 2005
  • 25. DEYF, Şevki. Tarih’ü-l Edeb’i-l Arabi; El Asr’ü-l Cahili. Dar'ü-l Mearif. El Kahire
  • 26. ŞÜERÂ’Ü HÜZEYL. Divan’ü-l Hüzeliyin. El Dâr’ü-l Kevmiyet’ü- lil Tibaat’ü ve-l Neşr. El Kahire, 1965
  • 27. ZERRUK, Fettum. El mevt’ü Fi-l l Müellekât’i-l Sebi. Master Tezi. Muhammed Heydar niversitesi. El Cezeir 2015
  • 28. YAMUT, Başir. Şairât’ü-l Arab Fi-l Câhiliyyet’i ve-l İslam, El Mektebet’ü-l Ehliyye. Beyrut