İzmir’de 2011-2018 Yılları Arasında Gerçekleştirilen Mezar Açma İşlemlerinin Hukuki ve Adli Antropolojik Esaslara Uygunluk Açısından Değerlendirilmesi

Gömülmüş bir cesedin postmortem muayene için mezardan çıkartılması işlemine “Mezar Açma” veya “Feth-i Kabir” denir. Türkiye’de mezar açma, ceza soruşturma veya kovuşturması sırasında sık uygulanmayan, oldukça önemli bir işlemdir. Bu işleme ihtiyaç duyulmasının nedenleri arasında; ölü muayenesi yapılmadan ve defin ruhsatı düzenlenmeden gömülme, şüpheli ölüm-zehirlenme ile hekim hatası-ihmal iddiaları sayılabilir. Bu çalışmayla İzmir’de 2011-2018 yılları arasında otopsisi yapılan ceza soruşturma ve kovuşturmalarına yönelik mezar açma işlemlerinin, hukuki ve adli antropolojik esaslara uygunluk açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda, Adli Tıp Kurumu İzmir Grup Başkanlığı Morg İhtisas Dairesi’nce otopsileri yapılan olguların mezar açma tutanakları değerlendirilmiştir. Çalışmamızda 42 erkek (%63,6) ve 24 kadın (%36,4) olmak üzere 66 olgu yer almaktadır.Postmortem süre ortalama 364,93 gün olarak hesaplanmıştır. Mezar açma nedenlerinde en yüksek oran % 45,5 ile (n=30) “ölü muayenesi-otopsi yapılmadan ve defin ruhsatı düzenlenmeden gömülme”dir. 4 (%6,1) olguda cesetlerin tamamen iskeletleştiği tespit edilmiştir. Mezar açma işlemlerinde, cesetlerin çıkartılması ve gerekli delillerin toplanması bir ekip işidir. Her olgunun kendine has özellikleri olmakla birlikte, hepsinde ortak bazı prensiplerin uygulanması ve ihtiyaç durumuna göre farklı alanlarda uzman kişilerin bilgi ve tecrübelerinden faydalanılması gerektiği, özellikle iskelet incelemelerinde adli antropoloji uzmanının görüş, öneri ve katkılarının yapılan incelemeye büyük değer katacağı düşüncesindeyiz.

Anahtar Kelimeler:

Feth-i Kabir, Otopsi, Adli Antropoloji, Minnesota Protokolü

Evaluation of the Exhumation Process Conducted in İzmir Between 2011-2018 in Terms of Compliance with Legal and Forensic Anthropological Principles

Taking out a buried corpse from the grave for postmortem examination is called “Exhumation”. Exhumation is a very important procedure, which is not performed frequently during criminal investigation or prosecution in Turkey. Forensic reasons that require this procedure include burial without a burial license, new evidence obtained after burial and suspicion of murder, identification of the deceased person or insufficient initial autopsy results. The aim of this study is to evaluate the exhumation procedures for criminal investigations and prosecutions carried out in İzmir, Turkey between 2011 and 2018 in terms of compliance with legal and judicial anthropological principles. In this context, the exhumation records of the cases whose autopsies were performed by the Morgue Department of Izmir Branch of the Forensic Medicine were evaluated. In our study, there were 66 cases; 42 male (63,6%) and 24 female (36,4%). The mean postmortem period was 364,93 days. The highest rate of exhumation reasons was “burials without dead examination-autopsy and inhumation license” with 45,5% (n=30). The bodies were completely skeletonized in 4 (6.1%) cases. It is a team work to remove the corpses and collect the necessary evidence in the process of exhumation. Although each case has its own characteristics, we believe that it is necessary to apply some common principles and to benefit from the knowledge and experience of experts in different fields according to the need, and that the views, suggestions and contributions of forensic anthropology experts will add great value to the investigations.

Keywords:

exhumation, autopsy, forensic anthropology,

PDF

___

Akyıldız, E. Ü., Kır, Z., Çelik, S., ve Ersoy, G. (2006). Mezar Açma Sonrası Yapılan Otopsilerde Histopatolojik İnceleme Sonuçlarının Analizi. Adli Tıp Dergisi, 20(3), 6-11.

Birincioğlu, İ., Turan, N., ve Yaşar Teke, H. (2009). Trabzon’da Fethi Kabir Otopsileri. Adli Tıp Dergisi, 23(2), 11-17.

Bulut, Ö., ve Hızlıol, İ. (2014). Adli Antropolojik İncelemelerde “Bütünsel Yaklaşım”: Multidisipliner Bir Çalışma. Antropoloji, 28, 43-66. DOI: 10.1501/antro_0000000302

Celbiş, O., Aydın N. E., Soysal Z., ve Mızrak B. (2004). Türkiye’de Adli Otopsi Uygulamasındaki Güncel Hukuki Durum. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 11(1), 53-56.

Çeker, D. (2016). Olay Yeri İnceleme ve Çalışmalarında Adli Arkeolog ve Adli Antropologların Rolü: Kuzey Kıbrıs ve Türkiye’deki Güncel Durum. Antropoloji, 32, 13-21. DOI: 10.1501/antro_0000000335

Demirci, Ş., Doğan, K. H., Erkol, Z., ve Deniz, İ. (2008). Konya’da 2001-2007 yılları arasında gerçekleştirilen feth-i kabir olgularının değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni, 13(2), 63-68. DOI: 10.17986/blm.2008132673

Demirel, B., Akar, T., Balseven Odabaşı, A., Özdemir, Ç., Bilge, Y., ve Işık, A. F. (2006). Ankara’da 1996-2003 Yılları Arasındaki Feth-i Kabir Olguları. Türkiye Klinikleri Journal of Forensic Medicine, 3, 53-57.

Dinçarslan, S. (2017). Adli Kazı Teknikleri. Türkiye Klinikleri Journal of Forensic Medicine, 3(1), 16-20.

Gök, E., Baduroğlu, E., Çetin, S., Fedakar, R., ve Aliustaoğlu, F. S. (2013). Bursa’da Otopsisi Yapılan Fethi Kabir Olgularının Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 39(1), 55-60.

Güleç, E. (2017). Ölü Yakma Geleneği ve Adli Antropolojiye Adaptasyonu. Türkiye Klinikleri Journal of Forensic Medicine, 3(1), 73-76.

Güzeloğlu, T. (2008). Birleşmiş Milletler Otopsi Protokolü (Minnesota Otopsi Protokolü). Adalet Dergisi, 32, 202-217.

Konyar, E., ve İşcan, M. Y. (2007). Adli Gömüler: Ayrım ve Belirleme. Adli Bilimler Dergisi, 6(1), 53-63.

Nurhantari, Y., Surya Putra Pidada, I. B. G., Widagdo, H., Suhartini, S., ve Riyantingtyas, L. (2017). Cyanide in a Fatal Herbal Drink: An Exhumation Case Study. International Journal of Medical Toxicology & Forensic Medicine, 7(4), 231-234. DOI: 10.22037/ijmtfm.v7i4(Autumn).18251

Pakiş, I., ve Yaycı, N. (2006). Adli Otopsilerde Standardizasyon Amaçlı Farklı Otopsi Protokollerinin Değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Journal of Forensic Medicine, 3(1), 107-111.

Saukko P., ve Knight, B. (2004) Forensic Pathology (3rd Ed). London: CRC Press. DOI: 10.1201/b13642

T.C. Adalet Bakanlığı. (2019). Adli İstatistikler 2018. Ankara: T.C. Adalet Bakanlığı, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü.www.adlisicil.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/1982019170455istatistik2018.pdf adresinden edinilmiştir (Son Erişim: 17.12.19).

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (2008). Birleşmiş Milletler Hukuk Dışı, Keyfi ve Yargısız İnfazların Önlenmesine ve Soruşturulmasına İlişkin El Kılavuzu Minnesota Protokolü. Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları - 51. İstanbul: Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları. www.tihv.org.tr/wp-content/uploads/2015/04/minnesota-protokolü.pdf adresinden edinilmiştir (Son Erişim: 17.12.19).

Yağmur, F., Körükçü, M., ve Hancı, H. (2003). Gömülmüş Cesetlerin İncelenmesi. STED, 12(4), 146-151.

Yıldız, C. (2019). Ölünün Mezardan Çıkarılmasına Yönelik Tedbir Kararları Bakımından Taraf Devletlere Tanınan Takdir Hakkı Marjı Daralıyor mu? Solska ve Rybicka/Polonya Kararı. Fasikül Hukuk Dergisi, 11(111), 455-467.