XIX. Yüzyılda Trabzon Limanı: Yükseliş ve Gerileyiş

Trabzon limanının XIX. yüzyıldaki ticaret hacmi önce yükselen sonra azalan bir seyir izlemiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun iktisadi yapısını serbestleştiren ticaret anlaşmaları ve uluslararası deniz taşımacılığında buharlı gemilerin devreye girmesi, dönemin diğer Osmanlı limanlarında olduğu gibi Trabzon’da da ticaret hacmini artırdı. Kırım Savaşı’nda müttefik ordularının tedariği meselesi de eklenince yüzyıl ortalarında liman ticareti altın çağını yaşadı. Ancak limanın, ticaret hacminin önemine uygun bir ulaşım altyapısına kavuşamaması, Rusya’nın Kafkaslar’da demiryolu hatları inşaası ve komşu Samsun limanının yüzyılın ikinci yarısındaki daha hızlı yükselişi Trabzon limanı ticaretinin gerilemesine yol açan sebepler oldu.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, ekonomi, ticaret, liman, Trabzon

Nineteenth Century and the Trabzon Port: The Story of a Rise and Decline

The trade volume of the Trabzon port during the nineteenth century followed first a rising then a decreasing pattern. The trade agreements that liberalized the economic structure of the Ottoman Empire and the involvement of steam ships in international transport increased the trade volume in Trabzon just as in other Ottoman ports of the period. Provisioning the allied forces during the Crimean War also contributed to the increase in the trade volume of the port, and Trabzon lived its golden age during the mid-century. However, the neglect of the Ottoman government in providing the port with the transportation infrastructure in conformity with the importance of its trade volume, the railway construction of Russia in the Caucasus and the more rapid rise of the neighboring Samsun port during the second half of the century, caused the retreat of the Trabzon port trade

Keywords:

Ottoman, economy, trade, port, Trabzon,

PDF

___

Accounts and Papers (1843), Vol 57, Commercial Tariffs and Regulations Part VIII, Ottoman Empire.
Behar, Cem (haz.) (1996), Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin Nüfusu 1500-1927 (Ankara: DİE Tarihi İstatistikler Dizisi Cilt 2).
Çadırcı, Musa (1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri'nin Sosyal Ve Ekonomik Yapısı, İkinci Baskı (Ankara: T.T.K. Yayını).
Erim, Nihat (1953), Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri Cilt I (Osmanlı İmparatorluğu Andlaşmaları) (Ankara: A.Ü. Hukuk Fakültesi Yayını).
Hobsbawm, Eric John (1975), The Age of Capital 1848-1875 (Abacus).
Issawi, Charles (1970), “The Tabriz-Trabzon Trade, 1830-1900: Rise and Decline of a Route”, International Journal of Middle East Studies, 1 (1): 18-27.
Issawi, Charles (1980), The Economic History of Turkey 1800-1914 (Chicago and London: The University of Chicago Press).
Kahya, Fatih (2010), Osmanlı Devleti’nde Sigortacılık (İstanbul: Libra Kitapçılık).
Kaleli, Hüseyin (2003), “19. Yüzyılda İran Transit Ticaret Yolu İçin Osmanlı-Rus Rekabeti”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9: 21-39.
Kaleli, Hüseyin (2011), “Osmanlı Döneminde Karadeniz Bölgesine Demiryolu İnşa Tasarıları”, Karadeniz Dergi, Sayı 9, Nisan 2011, http://www.karadenizdergi.com/turkce/osmanlidoneminde-karadeniz-bolgesine-demiryolu-insa-tasarilari/.
Kütükoğlu, Mübahat S. (1974), Osmanlı-İngiliz İktisadi Münasebetleri I (1580-1838) (Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayını).
Müller-Wiener, Wolfgang (1998), Bizans’tan Osmanlı’ya İstanbul Limanı, (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları) (Çev: E.Özbek).
Nebioğlu, Osman (1986), Kapitülasyonlar (Ankara: T. İş Bankası Kültür Yayınları).
Pamuk, Şevket (1984), Osmanlı Ekonomisi ve Dünya Kapitalizmi (1820-1913) (Ankara: Yurt Yayınları).
Parliamentary Papers, Accounts and Papers (1856-1913), Commercial Reports from Consular Offices in Turkey (annual reports, Great Britain), (Türkiye’deki konsoloslardan Londra’ya gönderilen ticaret raporlarının Trabzon konsolosluk bölgesine ait ciltleri).
Quataert, Donald (1977), “Limited Revolution: The Impact of Anatolian Railway on Turkish Transportation and Provisioning of İstanbul 1890-1908”, The Business History Review, 51 (2): 139-160.
Trabzon Vilayeti Salnamesi 1903 (Cilt 21), (Hazırlayan: Kudret Emiroğlu) (2008), (Ankara: Trabzon İli ve İlçeleri Eğitim, Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı Yayını).
Turgay, A. Üner, (1994), “Trabzon”, Keyder, Çağlar, Özveren, Eyüp ve Donald Quataert (Ed), Doğu Akdeniz’de Liman Kentleri 1800-1914 (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları): 45-73.
Yılmaz, Özgür (2009), “Karadeniz’in Uluslararası Ticarete Açılması ve Trabzon”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, 2 (7): 359- 382.