Cumhuriyet’in arifesindeki Gökalp’ın temel sorunu, Osmanlı Devletinin nasıl kurtulacağı sorunudur. Bu dönemde (1918) kaleme aldığı “Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak” adlı eserinde, Gökalp, Osmanlı’nın kurtuluşunun nasıl mümkün olacağının arayışı içerisindedir. Cumhuriyet sonrası Gökalp’ın temel sorunu ise oluşmakta olan yeni bir ulus olarak Türk ulusunun karakteristik özelliklerinin neler olacağı sorunudur. Bu dönemde (1923) kaleme aldığı “Türkçülüğün Esasları” adlı eserinde Gökalp, bunun arayışı içerisindedir. Bu çalışmada, iki farklı dönemde Gökalp’ın düşüncesinde gelişen “vurgu” farlılıkları araştırılacaktır. Bu bağlamda Gökalp’ın ulus tasavvurunun üç temel bileşeni olan “Türkçülük, İslamcılık ve muasırlaşma (Batı medeniyeti)” kavramlarının zaman içerisinde nasıl dönüştüğü, ne gibi farklılıkların ortaya çıktığı yukarıda anılan iki temel eserine dayanılarak tartışılacak ve analiz edilecektir.

On the eve of the Turkish Republic, Gökalp‟s main problem was how to save the Ottoman State. In his book entitled “Türkleşmek İslamlaşmak Muasırlaşmak” (1918), Gökalp is in search for ways to save the Ottoman State. After the Turkish Republic established in 1923 Gökalp‟s main problem, on the other hand, was to formulate the characteristics of the emerging new nation. In his book entitled “Türkçülüğün Esasları” (1923), Gökalp seeks to discuss and clarify these points. In this study, the “emphasis” will be on the differences in Gökalp‟s thought and ideas during these two periods. In this context, based on the two books mentioned above, the changes in Gökalp‟s ideas about Turkism, Islamism and civilization (Westernization), which are the three pillars of his conceptualization of nation, will be discussed and analyzed.