TEORİDEN PRATİĞE: SURİYE KRİZİ VE ULUSLARARASI TOPLUM

Bu çalışma uluslararası toplumun varlığını ve işlerliğini Suriye krizi üzerinden tartışmayı amaçlamaktadır. Çalışmada uluslararası toplum, ulus devletlerin oluşturduğu bir cemiyet olarak tanımlanacak ve bu cemiyetin işlerliği ve varlığı, kurumları vasıtasıyla ortaya konacaktır. Uluslararası toplum kavramı, hem gündelik yaşamda hem de Uluslararası İlişkiler çalışmalarında sıklıkla kullanılmaktadır ancak, özellikle Türkçe literatürde kavramın karşılık geldiği pratik yeterince net bir biçimde tanımlanmamış bulunmaktadır. Bu nedenle çalışmada İngiliz ekolünün uluslararası toplum kavramı benimsenerek, diplomasi, savaş, büyük güçler yönetimi, güçler dengesi ve uluslararası hukuk kurumlarının bu topluma nasıl işlerlik kazandırdığı incelenecektir. Çalışmanın temel katkısı, İngiliz ekolünün Türkçe Uluslararası İlişkiler literatüründe bilinirliğinin arttırılması ve Uluslararası İlişkiler çalışmalarında teori-pratik boyutunun güçlendirilmesi olacaktır. Bu amaç doğrultusunda, öncelikle uluslararası toplumun kavramsal olarak ne ifade ettiği tartışılarak kurumları tanımlanacak, sonrasında Suriye krizinde bu kurumların nasıl işlediği açıklanarak uluslararası toplumun sadece bir kavram değil aynı zamanda bir gerçeklik olduğu vurgulanacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Suriye krizi, uluslararası toplum, büyük güçler yönetimi, diplomasi, güçler dengesi

This study analyzes the existence and functionality of international society over the Syrian crisis. In this context, international society will be defined as a community comprised of nation-states while the functionality and the existence of this community will be put forward through its institutions. The term international society is frequently used both in daily life and in International Relations (IR) studies. However, the corresponding practice in the Turkish literature has not been clearly defined. This explains why this study embraces the international society concept of the English School and how its institutions – namely diplomacy, war, great power management, balance of power, and international law – bring this international society into force. The major contribution of the study will be to raise awareness concerning the English School of thought in Turkish International Relations literature, as well as to strengthen the theory-practice dimension of IR studies. Within this context, the article will first discuss the conceptualization of international society and then proceed to define its institutions, followed by an analysis of how these institutions functioned during the Syrian crisis. The major argument of this paper is that international society is not merely a concept but a reality itself

Keywords:

Syrian crisis, international society, great power management, diplomacy, balance of power,

PDF

___

Akgün, Birol (2012), “ABD‟nin Suriye Politikası”, Akgün, Birol (Der.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler: Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü): 10-15.

Al Jazeera (27 Mart 2012), “Kofi Annan‟s six-point plan for Syria”. http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2012/03/2012327153111767387.html/ (17.06.2014).

Al Jazeera Turk (14 Kasım 2013), “Putin’den Esed’e ‘destek’ telefonu”, http://www.aljazeera.com.tr/haber/putinden-esede-destek-telefonu (31.07.2014).

Al Jazeera Turk (19 Temmuz 2012), “Rusya’yla Çin’den üçüncü veto”, http://staff.aljazeera.com.tr/haber/rusyayla-cinden-ucuncu-veto (16.06.2014).

Al Jazeera Turk (6 Termmuz 2012), “Suriye’ye Yaptırım Uygulansın”, http://mon-wwwa1.aljazeera.com.tr/haber/suriyeye-yaptirim-uygulansin (11.06.2014).

Anadolu Ajansı (22 Mayıs 2014), “Rusya ve Çin’den veto”, http://www.aa.com.tr/tr/haberler/332955- -rusya-ve-cinden-veto (16.06.2014).

BBC Türkçe (11 Eylül 2013a), “Suriye krizi: Rusya kimyasal silah planını ABD’ye iletti”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/09/130911_rusya_kimyasal_onerisi.shtml (13.06.2014).

BBC Türkçe (11 Eylül 2013b), Suriye: “Obama kongreden oylamayı ertelemesini istedi”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/09/130910_obama_ulusa_seslenis.shtml (08.06.2014).

BBC Türkçe (12 Eylül 2013), “Suriye: Cenevre öncesi Putin‟den ABD‟ye „diplomasi çağrısı”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/09/130911_cenevre_suriye.shtml (08.06.2014).

BBC Türkçe (18 Eylül 2013), “Suriye‟den Rusya‟ya „kanıt‟: Saldırı muhaliflerin işi”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/09/130918_suriye_rusya_bm.shtml (31.07.2014).

BBC Türkçe (19 Eylül 2013), “Esad: Silahları yok etmek bir yıl sürer”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/09/130919_esad_kimyasal.shtml (31.07.2014).

BBC Türkçe (30 Mart 2012), “Annan: Suriye ateşkesi derhal uygulamalı”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2012/03/120330_syria_annan.shtml (24/07/2014).

BBC Türkçe (5 Ekim 2011), “Suriye‟ye BM baskısını artırma girişimi veto edildi”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2011/10/111005_syria_un.shtml (16.06.2014).

BBC Türkçe (5 Eylül 2013), “G20: Suriye‟ye Askeri Müdahale Tartışılıyor”, http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2013/09/130905_g20_suriye_rusya.shtml (13.06.2013).

Black, Ian (2013), “Will chemical weapons in Syria be the „red line‟ Barack Obama promised?”, http://www.theguardian.com/world/2013/apr/23/chemical-weapons-red-line-obama (17.06.2014).

Buçukcu, Öner (2011), “Genel Bilgiler”, Akgün, Birol (Der.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler: Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü): 4-9.

Bull, Hedley (1966), “The Grotian Conception of International Society”, Herbert Butterfield ve Martin Wight (Der.), Diplomatic Investigations (London: George Allen & Unwin): 51-73.

Bull, Hedley (1976), “Martin Wight and the Theory of International Relations”, British Journal of International Politics 2: 101-116.

Bull, Hedley (1979), “The State‟s Positive Role in World Affairs”, Daedalus, 108 (4): 111-123.

Bull, Hedley (1980), “The Great Irresponsibles? The United States, the Soviet Union, and World Order”, International Journal, 35 (3): 437-447.

Bull, Hedley (1985), The Anarchical Society: A Study of Order in World Politics (Hong Kong: Macmillan).

Bull, Hedley ve Adam Watson (1984), “Introduction”, Hedley Bull ve Adam Watson (Der.), The Expansion of International Society (Oxford: Clarendon Press).

Bull, Hedley, (1977), “Martin Wight and the Study of International Relations”, Martin Wight, Hedley Bull (Der.), Systems of States (Leicester: Leicester University Press).

Butterfield, Herbert (1966), “The Balance of Power” Herbert Butterfield ve Martin Wight (Der.), Diplomatic Investigations (London: George Allen & Unwin): 132-148.

Buzan, Barry (2001), “The English School: an Underexploited Resource in IR”, Review of International Studies, 27 (3): 471-488.

Buzan, Barry (2004), From International Society to World Society?: English School Theory and the Social Structure of the Globalisation, (Cambridge: Cambridge University Press).

Buzan, Barry (2010), “Culture and International Society”, International Affairs, 86 (1): 1-25.

Çakmak, Cenap (2012), “Suriye‟de Kriz ve Uluslararası Hukuk”, Akgün, Birol (Der.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler: Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü): 53-58.

CBS News (30 Mart 2012), “Turkey: Annan plan is last chance for Syria”, http://www.cbsnews.com/news/turkey-annan-plan-is-last-chance-for-syria/ (24.07.2014).

Clark, Ian (2003), “Legitimacy in a Global Order”, Review of International Studies, 29 (S1): 75-95.

Clark, Ian (2007), Legitimacy in International Society, (Oxford: Oxford University Press).

Clark, Ian (2009), “Towards an English School Theory of Hegemony, European Journal of International Relations, 15 (2): 203-228.

Clark, Ian (2011), Hegemony in International Society, (Oxford: Oxford University Press).

Cumhuriyet (09 Temmuz 2012), “Annan, Esad ile görüştü, İran‟a gitti”, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/355766/Annan__Esad_ile_gorustu__iran_a_git ti.html (24/07/2014).

Cumhuriyet (31 Temmuz 2014), “Obama ve Putin Uktayna‟yı görüştü”, http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/86413/Obama_ve_Putin_Ukrayna_yi_gorustu .html (31.07.2014).

Dısişleri Bakanlığı (1 Nisan 2012) “Suriye Halkının Dostları Grubu İkinci Konferansı Başkanlık Sonuçları”, http://www.mfa.gov.tr/chairman_s-conclusions-second-conference-of---thegroup-of-friends-of-the-syrian-people-istanbul_-1-april-2012.tr.mfa (11.06.2014).

Doster, Barış (2012), “Batının Suriye Açmazı”, Ortadoğu Analiz, 4 (47): 30-38.

Ekrem, Erkin (2012), “Çin‟in Suriye Politikası ve Çözüm Planı”, Akgün, Birol (Der.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler: Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü): 28-35.

Erdoğan, Murat. (2012), “Avrupa Birliği‟nin Suriye Politikası” Akgün, Birol (Der.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler: Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü): 16-21.

Ertuğrul, Doğan (2012). “Türkiye Dış Politikası için bir Test: Suriye Krizi”, TESEV Dış Politika Programı.

Gong, Gerrit (1984), The Standard of Civilization in International Society, (Oxford: Clarendon).

Griffiths, Martin ve Terry O‟Callaghan (2002), International Relations: Key Concepts, (London: Routledge).

Haaretz (8 Haziran 2014), “Syria turning into a warlord-run failed state, says former peace envoy”, http://www.haaretz.com/news/middle-east/1.597626 (09.06.2014).

Hürriyet (10 Eylül 2013), “Suriye Rusya'nın kimyasal silahlarla ilgili teklifini kabul etti”, http://www.hurriyet.com.tr/planet/24681397.asp (30.11.2014).

Hürriyet (15 Eylül 2013), “ABD ile Rusya Suriye Konusunda Anlaştı”, http://www.hurriyet.com.tr/planet/24709740.asp (30.11.2014).

İHA (30 Eyül 2013), “Beşar Esad, „Kimyasal silah anlaşmasına uyacağız”, http://www.iha.com.tr/haber-besar-esad-e28098kimyasal-silah-anlasmasina-uyacagizdunya-302538/ (31.07.2014).

Jackson, Robert (2003), The Global Covenant: Human Conduct in a World of States, (New York: Oxford University Press).

James, Alan (1978), “International Society”, British Journal of International s, 4: 91-106

Kalaycı, Sezai (28 Eylül 2013), “Suriye karar tasarısı BM Güvenlik Konseyi‟nde kabul edildi”, http://www.zaman.com.tr/dunya_suriye-karar-tasarisi-bm-guvenlik-konseyinde-kabuledildi_2143491.html (05.06.2014).

Karabat, Ayşe (24 Ocak 2014), “Suriye için diplomasi oyunu başladı”, http://www.aljazeera.com.tr/haber-analiz/suriye-icin-diplomasi-oyunu-basladi (07.06.2014).

Kaya, İbrahim (2012), “Suriye‟de „İç Savaş‟ ve Uluslararası Hukuk”, USAK Stratejik Gündem, http://www.usakgundem.com/yazar/2487/suriye%E2%80%99de- %E2%80%98%C4%B0%C3%A7-sava%C5%9F%E2%80%99-ve-uluslararas%C4%B1- hukuk.html (05.06.2014).

Köroğlu, Uğur (2012), “İran‟ın Suriye Politikası”, Akgün, Birol (Der.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler: Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü): 44-52.

Küçükkeleş, Müjge. (2012), “Arap Birliği‟nin Suriye Politikası”, Seta Analiz. 51: 1-21.

Manning, Charles, A. W. (1962), The Nature of International Society, (Great Britain: Wiley). Mayall, James (2002), World Politics: Progress and Limits, (Cambridge: Polity).

Mearshiemer, John (1994), “The False Promise of International Institutions”, International Security, 19 (3): 5-49.

Milliyet (01/08/2012), “İran: “Tek çözüm Annan planı”, http://www.milliyet.com.tr/iran-tek-cozumannan-plani-/dunya/dunyadetay/01.08.2012/1574739/default.htm (24.07.2014).

Northedge, Frederick (1981), The International Political System, (London: Faber Paperbacks). Ntvmsnbc (4 Şubat 2012), “Suriye tasarısına Rusya ve Çin‟den veto”, http://www.ntvmsnbc.com/id/25319438/ (16.06.2014).

OPCW (13 Eylül 2013), “OPCW to Review Request from Syria”, http://www.opcw.org/news/article/opcw-to-review-request-from-syria/ (31.07.2014).

OPCW (24 Temmuz 2014), “OPCW Maritime Operation Completes Deliveries of Syrian Chemicals to Commercial Destruction Facilities”, http://www.opcw.org/news/article/opcw-maritimeoperation-completes-deliveries-of-syrian-chemicals-to-commercial-destruction-facilitie/ (31.07.2014).

OPCW (6 Ekim 2013), “Syria Chemical Weapons Destruction Begins”, http://www.opcw.org/news/article/syria-chemical-weapons-destruction-begins/ (31.07.2014).

Putin, Vladimir (11 September 2013), “A Plea for Caution from Russia”, http://www.nytimes.com/2013/09/12/opinion/putin-plea-for-caution-from-russia-onsyria.html?_r=0 (03.06.2014).

Radikal (19 Temmuz 2012), “Rusya ve Çin‟den Suriye yaptırımlarına veto”, http://www.radikal.com.tr/dunya/rusya_ve_cinden_suriye_yaptirimlarina_veto-1094659 (16.06. 2014).

Radikal (29 Ağustos 2012), “Özgür Suriye Ordusu‟nın merkez üssü Hatay‟mış”, http://www.radikal.com.tr/turkiye/ozgur_suriye_ordusunun_merkez_ussu_hataymis- 1098574 (31.07.2014).

Ranke, Leopold von (1981), The Secret of World History: Selected Writings on the Art and Science of History, Roger Wines (Der.), (New York: Fordham University Press).

Report of the United Nations Mission to Investigate Allegations of the Use of Chemical Weapons in the Syrian Arab Republic on the alleged use of chemical weapons in the Ghouta area of Damascus on 21 August 2013.(16 September 2013). United Nations General Assembly Sixty-Seventh Session. A/67/997–S/2013/553. http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3- CF6E4FF96FF9%7D/s_2013_553.pdf (05.06.2014).

Reuters (24 Şubat 2014), “Friends of Syria‟ condemn Assad but see more killing”, http://www.reuters.com/article/2012/02/24/us-syria-meeting-tunisidUSTRE81N16820120224 (11.06.2014).

Slater, Jerome ve Terry Nardin (1986), “Nonintervention and Human Rights”, The Journal of Politics, 48 (1): 86-96.

Stack, Liam (2011), “In Slap at Syria, Turkey Shelters Anti-Assad Fighters”, http://www.nytimes.com/2011/10/28/world/europe/turkey-is-sheltering-antigovernmentsyrian-militia.html?pagewanted=all&_r=1& (31.07.2014).

Syrian Observatory for Human Rights (19 Mayıs 2014), “More than 162,000 dead in Syria‟s since 18/03/2011”, http://syriahr.com/en/index.php?option=com_news&nid=2275&Itemid=2&task=displayne ws#.U6AoqZR_uz4 (17.06.2014).

Tanrısever, Oktay (2007), “Güç”, Devlet ve Ötesi: Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar, Atila Eralp (Der.), (İstanbul: İletişim Yayınları): 53-71

Turan, Metin (29 Mart 2012), “Arap Birliği Zirvesi‟nden Annan‟a Destek Çıktı”, http://www.radikal.com.tr/dunya/arap_birligi_zirvesinden_annana_destek_cikti-1083320 (24.07.2014).

United Nations Security Council Resolution 2043 (21 Nisan 2012) S/RES/2043 (2012). http://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3- CF6E4FF96FF9%7D/Syria% 20SRES%202043.pdf (10.07.2014).

United Nations Security Council Resolution 2118 (27 Eylül 2013), S/RES/2118, http://www.un.org/en/ga/ search/view_doc.asp?symbol=S/RES/2118(2013) (05.06.2014).

United Nations Security Council Resolution 2139 (22 Şubat 2014), S/RES/2139, http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/2139(2014) (31.07.2014).

United Nations Supervision Mission in Syria, http://www.un.org/en/peacekeeping/missions/unsmis/ (05.06.2014).

Uysal, Ahmet (2012), “Suriye Krizi ve İslam Dünyası”, Akgün, Birol (Der.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler: Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü): 36-39.

Vincent, Raymond J. (1995), Human Rights and International Relations (Cambridge: Cambridge University Press).

Walt, Stephan (1998), “One World, Many Theories”, Foreign Policy, 110: 29-46.

Waltz, Kenneth (1959), Man the State and War: A Theoretical Analysis (New York: Colombia University Press).

Waltz, Kenneth (1979), Theory of International Politics (USA: Addison-Wesley Publishing Company).

Washington Post (10 Temmuz 2014), “Kofi Annan says Iran can help end Syria crisis”, http://www.washingtonpost.com/world/kofi-annan-says-iran-can-help-end-syriacrisis/2012/07/10/gJQA dNpUaW_story.html (24.07.2014).

Watson, Adam (1987), “Hedley Bull, States Systems and International Societies”, Review of International Studies, 13 (2): 147-153.

Watson, Adam (1990), “Systems of States”, Review of International Studies, 16 (2): 99-109.

Watson, Adam (2002), The Evolution of International Society, (London: Routledge).

Watson, Adam (2005), Diplomacy: The Dialogue Between States, (Taylor & Francis e-Publishing).

Wheeler, Nicholas (1992), “Pluralist or Solidarist Conceptions of International Society: Bull and Vincent on Humanitarian Intervention”, Millennium – Journal of International Studies, 21 (3): 463-487.

White House (6 Mart 2012), “Press Conference by the President”, http://www.whitehouse.gov/thepress-office/2012/03/06/press-conference-president(17.06.2014).

Wight, Martin (1966), “The Balance of Power” Herbert Butterfield ve Martin Wight (Der.), Diplomatic Investigations (London: George Allen & Unwin): 149-175.

Wight, Martin (1977), Systems of States, Hedley Bull (Der.), (Leicester: Leicester University Press).

Wight, Martin (1978), Power Politics (Leicester: Leicester University Press).

Wight, Martin (1991), International Theory: The Three Traditions, (Great Britain: Leicester University Press).

Yazıcı, Amine (2012), “Rusya‟nın Suriye Politikası”, Akgün, Birol (Der.), Suriye Krizi’nde Bölgesel ve Küresel Aktörler: Perspektifler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ankara: Stratejik Düşünce Enstitüsü): 40-43.

Yurdusev, A. Nuri (2005), “Uluslararası İlişkilere Teorik Bakmak”, Uluslararası İlişkiler, 2 (6): 157- 163.

Zaman (24 Eylül 2013), “Rusya, Suriye'ye Otomatik Yaptırım ve Askeri Müdahaleye Karşı”, http://www.zaman.com.tr/dunya_rusya-suriyeye-otomatik-yaptirim-ve-askerimudahaleye-karsi_2141100.html (23/07/2014).

Zaman (7 Eylül 2013), “Kerry, Lavrov'un telefonuna cevap verdi, 40 dakika Suriye konuştular”, http://www.zaman.com.tr/dunya_kerry-lavrovun-telefonuna-cevap-verdi-40-dakika-suriyekonustular_2131503.html (16.03.2014)