TARİHSEL KÖKENLERİYLE İSRAİL'DE SİYASAL PARTİLER

İsrail ileri derecede politize bir topluma sahiptir. Büyük Britanya mandasının erken dönemlerinden başlayarak siyasal partiler Yahudi toplumu içinde her yere uzanan güçlü siyasal kurumlar olarak belirmiştir. Gerek uygulanan nisbi temsil sisteminin uç bir örneği, gerek İsrail toplumunun karmaşık yapısı İsrail siyasetinde çok sayıda siyasal partinin doğmasına neden olmuştur. Karmaşık bir topluma sahip olan İsrail'de çeşitli toplumsal çatışmalar görülmektedir. Diğer batılı demokrasilerde temel çekişme sol ve sağ arasındadır. Ancak İsrail'deki tek temel mücadele ekseni bu olmayıp, siyonist-siyonist olmayan, Aşkenaz-Sefarad, dinci-laik, Arap-Yahudi çatışmaları başlıca kırılmaları oluşturmaktadır. Bu çatışma ve kırılmalar ülkedeki parti sayısını yükseltmektedir. İsrail'deki partileri dört grup içerisinde inceleyebiliriz: 1. Merkez ve Merkez-Sol Partiler, 2. Merkez Sağ ve Milliyetçi Partiler, 3. Dinci Partiler, 4. Arap Partileri. Sol kanattan İşçi Partisi ve sağ kanattan Likud, İsrail'deki başat partilerdir. 1977 Mayıs'ına kadar İşçi Partisi ve öncesinde onun selefi Mapai İsrail politikasındaki en önde gelen siyasal kurum olmuştur. İşçi Partisi dışında; Meretz-Yahad, Şinui ve Am Ehad gibi partiler de sol kanattaki diğer partileri oluşturmaktadır. Likud'un sağında da aşın milliyetçi partiler konumlanmıştır. "Haredi" terimi Yahudi dinci partilerini ifade eden bir sözcüktür. Likud ile İşçi Partisi arasındaki denge siyasetinde haredi partiler anahtar bir rol oynamaktadır. İsrail'de, Arap-Yahudi çatışması Arap partilerinin var oluş nedenini oluşturmakta ve Arap oyları artan biçimde bu Arap partilerine gitmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İsrail, siyasal partiler, Likud, İşçi Partisi, seçimler

PDF

___

AMIR,Shmuel (1999), "Israeli Elections: MuchAdoAbout Not Much," Monthly Review, 99/4:1-11.
ARIAN, Asher (1998), The Second Republic Politics in Israe/ (Chatham, New Jersey: Chatham HousePublishers, Inc.).
BENSKI, Tova (1994), "Ethnic Convergence Processes Under Conditions of Persisting Socioeconomic-Decreasing Cultural Differences: The Case of Israeli Society," International Migration Review, 94/2: 256-280.
CHETRIT,Sami Shalom (2000), "Mizrahi Politics in Israel: Between Integration and Alternative," Journal of Pa/estine Studies, 00/4: 51-65.
DEL SARTO, Raffaella A. (2003), "Israel's Contested Identity and the Mediterranean," Mediterranean Politics, 03/01: 27.58.
EDELMAN,Martin (1994), "The Judicialization of Politics in Israel," International Political Science Review, 94/2: 177-186.
EHRLlCH,Avishai (2001), "Israel's Religious Right and the Failure of the PeaceProcess," Monthly Review, 01/5:16-30.
HIRSCHL, Ran (2001), "The Political Origins of Judicial Empowerment through Constitutionalization," Comperative Politics, 01/3: 315-335 4. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 60-2
httpllwww.cbs.gov.il/mifkad/popuI00_051_e.htm. 08 Ekim 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pagesl ShArtElection. jhtml?itemNo= 243818&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Ekim 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pagesl ShArtElection. jhtml?itemNo=244272&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Temmuz 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pagesl ShArtElection. jhtml?item No=2442 73&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Temmuz 2004.
http://www.haaretz.com/hasen ipages iShArtElection. jhtml?item No=244275&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Temmuz 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pages iShArtElection. j htm l?item No=244282&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Ekim 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pagesl ShArtElection. j html ?item No=244283 &contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Temmuz 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pagesl ShArtElection. jhtml?itemNo= 244284&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Temmuz 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pagesl ShArtElection. j html ?item No=245128&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Ekim 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pagesl ShArtElection. j html?item No=245148&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrassID=0&listSrc=Y, 10 Temmuz 2004.
http://www.haaretz.com/hasen i pages/ShArtElection. j html?item No=245149&contrassl D=2&subCo
ntrassID=5&sbSubContrasslD=0&listSrc=Y, 10 Ekim 2004.
httpllwww.haaretz.com/hasen/spages/40540.html. 18 Mart 2004.
httpllwww.israelvotes.com/demo/platforms.html. 09 Nisan 2004.
http/ Iwww.jnewswire.com/fact_sheets/parties/balad.asp. 10 Nisan 2004.
httpllwww.jnewswire.com/facCsheets/parties/ta-aLasp. 10 Nisan 2004.
http://www.knesset.gov.il/description/eng/en~mimshaIJes.htm. 05 Temmuz 2004.
http/ Iwww.knesset.gov.il/elections/eindex.html. 05 Ocak 2004.
http/ Iwww.knesset.gov.il/elections01 leresults.html, 05 Ocak 2004.
http/ Iwww.knesset.gov.il/elections16/eng/results/regions.asp. 05 Ocak 2004.
http/ Iwww.lookstein.org/resouces/elections/handout.htm. 11 Temmuz 2004.
http/ Iwww.meretzusa.org/faq.shtmlltnewname, 13 Şubat 2004.
http/ Iwww.mfa.gov.il/mfa/go.asp?MFAHOmpgO. 20 Ocak 2004.
http/ Iwww.us-israeLorg/jsource/Politics/Herut.html. 09 Nisan 2004.
NEUBERGER, Benyamin (2004), "Social Cleavages and Political Parties," httpllwww.passia.
org/seminars/2000/israel/part6.html, 05 Temmuz 2004.
ROBERTS, Samuel J. (1990), The Battle Between Hawks and Doves (Boulder: Westview Press).
ROSEN, Rabbi David (2004), "Israel Society and Religion: Ethnic Groups, Identity and Nationalism," http/ Iwww.passia.org/seminars/2000/israel/part10.html, 05 Temmuz 2004.
SANDLER, Shmuel (1995), "Israeli Arabs and the Jewish State: The Activation of a Community in Susupended Animation," Middle Eastem Studies, 95/4:932-952.
TZABAG, Shmuel (1995), "Co-operation in the Shadow of a Power Struggle: The Likud Goverments and the Histadrut 1977-84," Middle Eastem Studies, 95/4:849-888.
ZAHAR, David M. (1974), Political Parties in Israel, The Evolutian of Israeli Democracy (New York: Praeger Publishers).