İŞ VE AİLE YAŞAMINI UZLAŞTIRMA POLİTİKALARI: TÜRKİYE’DE YENİ POLİTİKA ARAYIŞLARI

İş ve aile yaşamını uzlaştırma politikaları, kadın istihdamını artırmak, toplumsal refah düzeyini yükseltmek, çocuk yoksulluğunu düşürmek, ev içi iş yükü ile çalışma yaşamındaki sorumlulukları dengelemek amacıyla geliştirilen politikalardır. 1990’lardan itibaren Avrupa ülkelerinde art arda uygulamaya konan bu politikalar, yakın zamanda ülkemizde de politika üreticilerin gündemine oturmuştur. Son dönemde gerçekleştirilen araştırmalar, iş ve aile yaşamını uzlaştırma politikalarının kadın istihdamını artırarak iş ve iş dışı yaşam arasındaki dengeyi sağlayabileceği gibi, ev içi ücretsiz işlerin kadınlar ve erkekler arasındaki eşitsiz dağılımını derinleştirebileceğini, kadınların tam zamanlı, nitelikli işlere erişimini engelleyici sonuçlar yaratabileceğini ortaya koymuştur. Bu makalede, kavramın ayrıntılı biçimde açıklanmasının ardından, söz konusu politikaların ülkemizdeki olası sonuçlarının ilgili literatür ışığında tartışmaya açılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İş ve aile yaşamının uzlaştırılması, iş-yaşam dengesi, toplumsal cinsiyet eşitliği, bakım hizmetleri, güvenceli esneklik, doğum sonrası izinleri

The work/family life reconciliation policies aim to increase female employment rate, improve social welfare, reduce child poverty and balance work/family life responsibilities. These policies, which have been put into practice successively in most of the European countries during the 1990s, lately sat on the agenda of the policymakers in Turkey. Recent researches show that the reconciliation policies have positive results such as increasing the female activity rate and balancing work and non-work life. However they also have adverse effects like deepening the unequal distribution of unpaid work between men and women and hindering women’s access to full time jobs. This study gives detailed explanation of the reconciliation policies, examines the potential benefits and risks and discusses the possible consequences for Turkey

Keywords:

Work and family life reconciliation policies, work-life balance, gender equality, care work, flexicurity, parental leave,

PDF

___

AÇEV, ERG (2014), http://gazetesu.sabanciuniv.edu/sites/gazetesu.sabanciuniv.edu/files/- 2013/ece_acev_erg_rapor-1.pdf (S.E.T. 03.09.2014).
Aran, M. A., M. Llanos, R. Can ve A. Uraz, (2009) Inequality of Opportunities and Early Childhood Development Policy in Turkey (Ankara: Turkey Welfare and Social Policy Analytical Work Program-World Bank).
ASPB (2011), Türkiye’de Aile Yapısı Araştırması (Ankara: ASPB).
Bakırcı, K. (2010), Türk Hukukunda İş ve Aile Sorumluluklarının Uzlaştırılması: Uluslararası Hukuk ve AB Hukuku Çerçevesinde Bir Değerlendirme, İ. İlkkaracan (Der), İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları (İstanbul: İTÜ BMT-KAUM, KİH-YÇV).
Bambra, C. (2007) “Defamilisation and Welfare State Regimes: A Cluster Analysis”, International Journal of Social Welfare,16: 326–338.
Chen, M. (2005) Progress of the World's Women 2005: Women, Work, & Poverty, (New York: UNIFEM).
Dedeoğlu, S. (2012), “Türkiye‟de Refah Devleti, Toplumsal Cinsiyet ve Kadın İstihdamı”, S. Dedeoğlu ve A. Elveren (Der.), Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın, ( İstanbul: İletişim).
Dünya Bankası (2010), Türkiye: Bir Sonraki Kuşak için Fırsatların Yaygınlaştırılması – Yaşamda şanslar Raporu, Rapor No 48627-TR, (Washington: Dünya Bankası).
EC (2006), Flexicurity (Brussels: EMCO Working Group on Flexicurity).
Ecevit, Y.; M. Tan; S.Sancar ;S.Acuner (2008), Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri, (İstanbul: TÜSİAD).
Elçik, G. (2014), http://www.bianet.org/biamag/print/155058-kresten-daha-onemli-islerimiz-var (S.E.T.08.09.2014).
Erdut, T. (2005),“ İşgücü Piyasasında Enformelleşme ve Kadın İşgücü”, Çalışma ve Toplum, (3):11- 49.
ERG (2012), http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/EIR2012%20BasinPaketi_0.pdf (S.E.T. 20.11.2014)
Esping-Andersen, G. (2002), Why We Need a New Welfare State (New York: Oxford University Press).
Esping-Andersen, G. (2011), Tamamlanmamış Devrim, (İstanbul: İletişim). EU (2006), Tıme To Move Up a Gear: The New Partnership For Growth And Jobs, http://217.71.145.20/TRIPviewer/temp/TUNNISTE_E_138_2005_fi.html (S.E.T 10.11.2014).
Eurofound (2011), European Company Survey 2009: Part-time work in Europe (Luxembourg: Publications Office of the European Union).
Eurofound (2007), Varieties of Flexicurity: Reflections on Key Elements of Flexibility And Security (Dublin: Eurofound).
Eurofound (2012), Working Time and Work–Life Balance in a Life Course Perspective, (Dublin: Eurofound).
EWL,(2008),www.womenlobby.org/spip.php?action=acceder_document&arg=32&cle=dd0f37a6123 40a4fb06caf18ed43c051af454d66&file=pdf%2FEWL_contribution_to_Spring_Council_enj march08.pdf(S.E.T. 13.11.2014).
Eyüpoğlu, A., Ş., Özer, H.Tanrıöver, (1988) “Kentli Kadınların Çalışma Koşulları ve Çalışma Yaşamını Terk Nedenleri”, O. Çitçi (Der.), 20.Yüzyılın Sonunda Kadınlar ve Gelecek, (Ankara: TODAİE).
Fagnani, J. ve M.-T. Letablier (2004), '”Work And Family Life Balance: The Impact of the 35-Hour Laws in France”, Work, Employment and Society, 18 (3): 551–72.
Fagnani , J. (2011), Work-Family Life Balance:Future Trends and Challenges, (Paris:OECD Publishing)
Gregory,A. ve S. Milner (2009) , “Editorial: Work–life Balance: A Matter of Choice?”, Gender, Work and Organization, 16(1): 1-13.
Hoşgör, Ş.ve A. Tansel (2010), 2050'ye Doğru Nüfusbilim ve Yönetim: Eğitim, İşgücü, Sağlık ve Sosyal Güvenlik Sistemlerine Yansımalar (Ankara: TÜSAD).
ILO (2009), Work and family: The way to care is to share! http://www.ilo.org/wcmsp5/- groups/public/@dgreports/@gender/documents/publication/wcms_101758.pdf
ILO (2014), Global Employment Trends 2014 (Geneva: ILO).
ILO, IMF (2010), The Challenges of Growth, Employment and Social Cohesion, http://www.osloconference2010.org/discussionpaper.pdf (S.E.T 08.03.2015).
Işığıçok, Ö. (2005), “İstihdamda Eşitlik Politikaları Kapsamında Avrupa Birliği'nde ve Türkiye'de Ebeveyn İzni”, İktisat Fakültesi Mecmuası, 55(1): 778-789.
İlkkaracan, İ (1998), “Kentli Kadınlar ve Çalışma Yaşamı”, 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları).
İlkkaracan, İ (2010), Giriş, İ. İlkkaracan (Der.), İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları (İstanbul: İTÜ BMT-KAUM, KİH-YÇV).
İlkkaracan, İ. (2014), “Yeşil‟in ötesinde yeni bir düzen vizyonu: Mor ekonomi”, Perspectives, 9: 23- 28.
Karadeniz, O. (2011), “Türkiye‟de Atipik Çalışan Kadınlar ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik”, Çalışma ve Toplum, 2011(2): 83- 111.
Karadeniz, O. ve N. Durusoy Öztepe (2013), “Türkiye‟de Yaşlı Yoksulluğu”, Çalışma ve Toplum, 2013 (3):77-102.
Karadeniz, O. ve H. Yılmaz, (2007), “Kadının işgücüne Katılımını Etkileyen Faktörler”, İş Dünyasında Kadın, (İstanbul: TÜRKONFED).
Kaya, V. ve Ö. Yalçınkaya (2014), “Nüfus Ekonomik Büyüme Kaynağı Olabilir mi?: “En Az Üç Çocuk” Politikasına Tarihsel Bir Bakış”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28 (1):165.
Krashinsky, M, G. Cleveland (2003), Fınancing ECEC Servıces In OECD Countries, http://www.oecd.org/edu/school/28123665.pdf.
Krings, B.J.,L.Nierling, M. Pedaci ve Piersanti (2009), Working Time, Gender and Work-Life Balance, http://www.worksproject.be/Works_pdf/WP12/D12.7%20Thematic%20Report_WorkingTi me_DRUK.pdf.
Lewis, J. (2009), Work–Family Balance, Gender and Policy, (Cheltenham: Edward Elgar).
Lister, R. (1994), “„She Has Other Duties‟: Women, Citizenship and Social Security‟”, S.Baldwin, ve J. Falkingham (Der.), Social Security and Social Change: New Challenges, (Harvester Wheatsheaf: Hemel Hempstead).
Löfström, A. (2008), Gender Equality, Economic Growth and Employment, (Stockholm: Swedish Ministry of Majcher-Teleon, A., Bardak, U, Etf (2011), Flexicurity Analysis of the Labour Market in Turke, (Torino: ETF).
Misra, J., M. Budig ve S. Moller (2007), “Reconciliation Policies And The Effects of Motherhood on Employment, Earnings And Poverty”, Journal of Comparative Policy Analysis: Research and Practice, 9 (2): 135 - 155.
Niharika D., Supriya M.V. (2010), “Gender Differences in the Perception of Work Life Balance”, Management Journal, 5 (4): 331–342.
OECD (2011), “OECD Family Database”, http://www.oecd.org/els/family/43199641.pdf (S.E.T 09.11.2014).
Özaydın, M. M. (2013), “Refah Devletinin Krizi, Sosyal Politikanın Dönüşümü ve Yükselen Sivil Toplum”, Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 2013; 2(3):74-91.
Pascall, G ve J. Lewis (2004) “Emerging Gender Regimes and Policies for Gender Equality in a Wider Europe”, Journal of Social Policy, 33(3): 373-390.
Sainsbury, D. (1996), Gender, Equality and Welfare States, (Cambridge: Cambridge University Press).
Seyyar, A. (2014), http://www.huzurevleri.org/docs/yasliliga_bagli_bakim_sorunlarina_cozum_- olarak_sosyal_politikalar.pdf (S.E.T 21.11.2014).
Standing, G. (1999), “Global Feminization through Flexible Labor: A Theme Revisited,” World Development, 27 (3): 583–602.
Şahin, M. (2012), “Türkiye‟de Sosyal Güvenlik Reformu ve Kadınlar Üzerine Etkisi”, S. Dedeoğlu ve A. Elveren (Der.), Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın, ( İstanbul: İletişim).
Tangian, A. S. (2005), Monitoring Flexicurity Policies in the EU with Dedicated Composite Indicators, (Dusseldorf: WSI in der Hans Böckler Stiftung).
Thévenon, O. (2011), “Family Policies in OECD Countries: A Comparative Analysis”, Population and Development Review, 37(1): 57-87.
Toksöz, G. (2007), Türkiye’de Kadın İstihdamının Durumu, (Ankara:ILO).
Toksöz, G. (2015), “Yeni Aile Nüfus Yasasının Amacı Doğurganlığı Artırmak”, http://www.bianet.org/bianet/toplum/162081-yeni-aile-nufus-yasasinin-amacidogurganligi-artirmak (S. E. T 01.03.2015).
Tuğrul, B. ve H.H. Yılmaz (2013), Toplum Temelli Erken Çocukluk Hizmetleri Sunumu Kılavuzu, (Ankara: Unicef)
TÜİK(2014a). Dünya Nüfus Günü 2014 Haber Bülteni, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15975 (S.E.T. 10.03.2014)
TÜİK (2014b) Doğum İstatistikleri 2013 Haber Bülteni, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16048 (S.E.T. 10.03.2014)
TÜİK (2015) İşgücü İstatistikleri 2014 Haber Bülteni, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18645 (S.E.T. 10.03.2014)
Uçkan, B. ve D. Kağnıcıoğlu (2004), Endüstri İlişkileri, (Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları).
Ulukan, U. (2014), “Esneklik ve Güvence Arasında Bir Denge Mümkün mü? Avrupa ve Türkiye‟den Güvenceli Esneklik Pratikleri” Ö. Müftüuğlu ve A. Koşar (Der.), Türkiye'de Esnek Çalışma, (İstanbul:Evrensel).
Viebrock, E. ve J. Clasen (2009), Flexicurity- A State-of-the-Art Review, (Edinburgh: RECWOWE Publication).
Wilthagen, T. (2007), Flexicurity Practices (Brussels: European Expert Group on Flexicurity).
Wilthagen, T. ve F. Tros (2004), “The Concept Of Flexicurity: A New Approach To Regulating Employment and Labour Markets", Transfer, 10 (2), 166-186.
http://www.gazetevatan.com/erken-emeklilik-surprizi--515020-ekonomi (S.E.T. 09.05.2014)
http://www.eyh.gov.tr/kuruluslarimiz/kuruluslarimiz-yasli (S.E.T. 05. 05. 2014).
http://europa.eu/legislation_summaries/employment_and_social_policy/health_hygiene_s afety_at_work/c10914_en.htm (S.E.T. 13.11.14)
http://europa.eu/legislation_summaries/employment_and_social_policy/employment_rights_and_w ork_organisation/c10911_en.htm (S.E.T. 13.11.14)
http://europa.eu/legislation_summaries/employment_and_social_policy/equality_between_men_an d_women/em0031_en.htm (S.E.T. 13.11.14)
http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/Yaynlar/Attachments/518/Onuncu%20Kalk%C4%B1nma%20Plan %C4%B1.pdf (S.E.T 20.11.14)
http://www.womenlobby.org/spip.php?action=acceder_document&arg=32&cle=dd0f37a612340a4fb 06caf18ed43c051af454d66&file=pdf%2FEWL_contribution_to_Spring_Council_enjmarch 08.pdf (S.E.T. 10.04.14)
http://www.oecd.org/social/soc/oecdfamilydatabase.htm (S.E.T. 19.11. 14) http://www.keig.org/- basinAciklamalari.aspx?id=13 (S.E.T. 21.11.14) http://www.sabah.com.tr/Ekonomi/- 2014/05/09/esnek-calismaya-fransiz-modeli (S.E.T. 09.05.2014)