Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuğa Sahip Annelerde Stres, Sosyal Destek ve Aile Yükü

Bu araştırmanın amacı zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin algıladıkları aile stresi, sosyal destek, bu desteğe ilişkin memnuniyet düzeyi ve aile yükünü belirlemektir. İlişkisel tarama modeli kullanılarak desenlenen araştırmanın çalışma grubunu zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip 104 anne oluşturmuştur. Araştırmanın verileri Aile Stresini Değerlendirme Ölçeği, Yenilenmiş Anne Baba Sosyal Destek Ölçeği ve Aile Yükünü Değerlendirme Ölçeği ile toplanmıştır. Bulgular annelerin algıladıkları sosyal desteğin artması ile aile stresinin ve aile yükünün azaldığını ortaya koymuştur

Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip annelerde stres, sosyal destek ve aile yükü

___

  • Akkök, F. (2003). Farklı özelliğe sahip çocuk aileleri ve ailelerle yapılan çalışmalar. A. Ataman (Ed.),Özel eğitime giriş (ss.121-142) İçinde. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
  • Aslan, Ç.Ç. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan anne ve babaların psikolojik belirtileri, sosyal destek algıları ve stresle başa çıkma tarzlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
  • Bahar, A., Bahar, G., Savaş, H.A ve Parlar, S. (2009) Engelli çocukların annelerinin depresyon ve anksiyete düzeyleri ile stresle basa çıkma tarzlarının belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:4, Sayı:11 S: 97-112.
  • Butcher, P.R., Wind, T. ve Bouma, A. (2008) Parenting stress in mothers and fathers of a child with a hemiparesis: sources of stress, intervening factors and long-term expressions of stres. Child: care, health and development, 34, 4, 530–541.
  • Button, S., Pianta, R. C. ve Marvin, R. S. (2001) Partner support and maternal stress in families raising young children with cerebral palsy. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 13(1), 61-81.
  • Capozzi, F. (2000) Psychodynamic counseling with parents of children with developmental disabilities. Psychodynamic Counselling, 6(4), 489-503.
  • Cavkaytar, A., Batu, S. ve Çetin, O.B. (2008). Perspectives of Turkish mothers on having a child with developmental disabilities. International Journal of Special Education, 23(2), 101-109.
  • Ceylan, R. (2004). Entegre eğitime katılan ve katılmayan engelli çocukların annelerinin depresyon ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • Chang, M.Y. ve McConkey, R. (2008). The perceptions and experiences of Taiwanese parents who have children with an intellectual disability. International Journal of Disability, Development and Education, 55 (1) 27–41.
  • Deniz, M. E., Dilmaç, B. ve Arıcak, O.T. (2009). Engelli çocuğa sahip olan ebeveynlerin durumluk-sürekli kaygı ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 953-968.
  • DeLambo, D., Chung, W. ve Huang, W. (2011). Stress and age: a comparison of Asian American and Non-Asian American parents of children with developmental disabilities. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 23:129–141.
  • Dubow, E.F. ve Ullman, D.G. (1989). Assesing social support in elemantary school children: The Survey of Children’s Social Support. Journal of Clinical Child Psychology 18 (1) 52-64.
  • Duygun, T. ve Sezgin, N., (2003). Zihinsel engelli ve sağlıklı çocuk annelerinde stres belirtileri, stresle başa çıkma tarzları ve algılanan sosyal desteğin tükenmişlik düzeyine olan etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 18 (52), 37 – 52
  • Elçi, Ö. (2004). Predictive values of social support, coping styles and stress level in posttraumatic growth and burnout levels among the parents of children with autism. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
  • Eracar, N. (2003). Farklı gelişen çocukların aileleriyle eğitim/sağaltım çalışmaları. A. Kulaksızoğlu (ed.), Farklı gelişen çocuklar (ss. 314-319) İçinde. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
  • Ersoy, Ö. ve Çürük, N. (2009) Özel gereksinimli çocuğa sahip annelerde sosyal desteğin önemi. Aile ve Toplum; Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, Yıl:11, Cilt:5, Sayı:17.
  • Essex, E.L. ve Hong, J. (2005). Older caregivingparents: division of household labor, marital satisfaction and caregiver burden. Family Relations, 54 ; 448-460.
  • Feldman, M.A., Varghese, J., Ramsay, J. ve Rajska, D. (2002). Relationships between social support, stress and mother–child ınteractions in mothers with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities 15, 314–323.
  • Gallagher, S., Phillips, A.C. Oliver, C. ve Carroll, D. (2008). Predictors of psychological morbidity in parents of children with intellectual disabilities. Journal of Pediatric Psychology 33 (10): 1129-1136.
  • Ghosh, S. ve Greenberg, J.S. (2012). Gender difference in caregiving experience and the ımportance of social participation and marital satisfaction among aging mothers and fathers of adults with schizophrenia. Social Work in Mental Health, 10:146–168.
  • Green, S.E. (2007). ‘‘We’re tired, not sad’’: Benefits and burdens of mothering a child with a disability. Social Science & Medicine 64 150–163.
  • Guralnick, M.J., Hammond, M.A., Neville, B. ve Connor, R.T. (2008). The relationship between sources and functions of social support and dimensions of child- and parent-related stres. Journal of Intellectual Disability Research, 52 (12), 1138–1154.
  • Gülşen, B. ve Özer, F.G. (2009). Engelli çocuğa sahip ailelerin stresle baş etme durumları. TAF Preventive Medicine Bulletin 2009; 8(5):413-420.
  • Hastings, R.P., Kovshoff, H., Ward, N.J., Espinosa, F.D., Brown, T. ve Remington, B. (2005). Systems analysis of stress and positive perceptions in mothers and fathers of pre-school children with autism. Journal of Autism and Developmental Disorders 35 (5) 635-644.
  • Hill, C. ve Rose, J. (2009). Parenting stress in mothers of adults with an intellectual disability: parental cognitions in relation to child characteristics and family support. Journal of Intellectual Disability Research, 53 (12) 969-980.
  • Hodge, D., Hoffman, C.D., Sweeney, D.P. (2011). Increased psychopathology in parents of children with autism: genetic liability or burden of caregiving? Journal of Developmental anda Physical Disabilities, 23; 227-239.
  • Kaner, S. (2002). Aile stres değerlendirme ölçeği (the questionnaire on resources and stress/QRS-F) faktör yapısı, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34 (1-2),1-10.
  • Kaner, S. (2003).Aile destek ölçeği: factor yapısı, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(1) 57-72.
  • Kaner, S. (2004). Engelli çocukları olan anababaların algıladıkları stres, sosyal destek ve yasam doyumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Araştırma Projesi, Proje Numarası: 2001-0901-007.
  • Kaner, S. (2009). Aile katılımı ve işbirliği. B. Sucuoğlu (ed.), Zihin engelliler ve eğitimleri (ss. 352-405) İçinde. Ankara: Kök Yayıncılık.
  • Kaner, S.(2010) Yenilenmiş ana-baba sosyal destek ölçeğinin psikometrik özellikleri. Eğitim ve Bilim, Cilt 35, Sayı 157.
  • Karadağ, G. (2009). Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(4), 315-322.
  • Kermanshahi, S.M., Vanaki, Z., Ahmadi, F., Kazemnejad, A., Mordoch, E. ve Azadfalah, P. (2008). Iranian mothers’ perceptions of their lives with children with mental retardation: a preliminary phenomenological investigation. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 20:317–326.
  • Khamis, V. (2007). Psychological Distress Among Parents of Children with Mental Retardation in the United Arab Emirates. Social Science & Medicine 64, 850–857.
  • Kroese, B.S., Hussein, H., Clifford, C. ve Ahmed, N. (2002). Social support networks and psychological well- being of mothers with ıntellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities 15, 324–340.
  • Lee, G.K. (2009). Parents of children with high functioning autism: how well do they cope and adjust? Journal of Developmental and Physical Disabilities, 21:93–114.
  • Luescher, J.L., Dede, D.E., Gitten, J.C., Fennell, E. ve Maria, B.L. (1999). Parental burden, coping and family functioning in primary caregivers of children with joubert syndrome. Journal of Child Neurology 14; 642- 648.
  • Lüle, F. (2008). Engelli bireye sahip yoksul ailelerin karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunlarla başa çıkma tarzları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
  • Macias, M.M., Saylor, C.F., Haire, K.B. ve Bell, N.L. (2007). Predictors of paternal versus maternal stress in families of children with neural tube defects. Children’s Healthcare, 36(2), 99–115.
  • Oh, H., Lee, E.O., (2009). Caregiver burden and social support among mothers raising children with developmental disabilities in South Korea. International Journal of Disability, Development and Education, 56(2) 149–167.
  • Özgüven, İ.E. (2000). Evlilik ve aile terapisi. Ankara: PDREM Yayınları.
  • Özkan, S. (2002) Zihinsel engelli ve normal çocuğa sahip annelerin algıladıkları sosyal destek ve depresyon düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
  • Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, B., Aydın, H.İ., Akın, R. ve Gökçay, E. (2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 45 (2) 156 – 164.
  • Park, S-Y., Glidden, L.M and Shin, J.Y. (2010). “tructural and functional aspects of social support for mothers of children with and without cognitive delays in Vietnam. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 23, 38–51.
  • Plant, K.M., ve Sanders, M.R. (2007). Predictors of care-giver stress in families of preschoolaged children with developmental disabilities. Journal of Intellectual Disability Research, 51(2) 109-124.
  • Putnick, D.L., Bornstein, M.H., Hendricks, C., Painter, .M., Suwalsky, J.T.D ve Collins, W.A. (2010). Stability, continuity, and similarity of parenting stress in european american mothers and fathers across their child’s transition to adolescence. Parenting: Science and Practice, 10: 60–77.
  • Richman, D., Belmont, J. M., Kim, M., Slavin, C.B. ve Hayner, A. K (2009). Parenting Stress in Families of Children with Cornelia de Lange Syndrome and Down Syndrome. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 21:537–553.
  • Rimmerman, A. ve Muraver, M. (2001). Undesired life events, life satisfaction and well-being of ageing mothers of adult offspring with intellectual disability living at home or out-of-home. Journal Of Intellectual, 26(3), 195-204.
  • Rogers, C. (2007). Disabling a family?: emotional dilemmas experienced in becoming a parent of a child with learning disabilities. British Journal of Special Education 34(3) 136-143.
  • Saloviita, T., Itälinna, M. ve Leinonen, E. (2003) Explaining the parental stress of fathers and mothers caring for a child with intellectual disability: a Double ABCX Model. Journal of Intellectual Disability Research, 47 (4/5) 300-312.
  • Sarı, H. Y. (2007). Zihinsel yetersiz çocuğu olan aileler için “Aile Yükü Değerlendirme Ölçeği” geliştirilmesi. Doktora Tezi, İzmir: Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
  • Sarı, H. Y. (2007). Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi, Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11 (2).
  • Singer, G.H.S., Ethridge, B.L. ve Aldana, S.I. (2007). Primary and secondary effects o parenting and stress managemen interventions for parents of children with developmental disabilities: a meta-analysis. Mental Retardation And Developmental Disabilities Research Reviews 13: 357 – 369.
  • Singh, P.G. (2011). Psychological impact and the burden of caregiving for persons with spinal cord injury (SCI) living in the community in Fiji. Spinal Cord, 49, 928–934.
  • Şahin, E., İlnem, C., Yıldırım E. A., Güvenç, C. ve Yener, F. (2002). İki uçlu mizaç bozukluğu olgularında aile yüklenmesi üzerine karşılaştırmalı bir çalışma. Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 15 (4):196-204.
  • Tehee, E., Honan, R. ve Hevey, D. (2009). Factors contributing to stress in parents of individuals with autistic spectrum disorders. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 22, 34–42.
  • Tobing, L. E. ve Glenwick, D. S. (2006). Predictors and moderators of psychological distress in mothers of children with pervasive developmental disorder. Journal of Family Social Work 10(4) 1-22.
  • Varona, R., Saito, T., Takahashi, M. ve Kai, I. (2007). Caregiving in the Philippines: a quantitative survey on adult-child caregivers’ perceptions of burden, stressors, and social support. Archives of Gerontology and Geriatrics 45, 27–41.
  • Verep, S. (2005). Zihinsel engelli çocuk annelerine verilen hemşirelik eğitiminin annelerin tükenmişliğini azaltmaya etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
  • Wulffaert, J., Scholte, E. M., Dijkxhoorn, Y. M., Bergman, J. E. H., Ravenswaaij-Arts, C. M. A. ve Berckelaer- Onnes, I. A. (2009). Parenting stress in charge syndrome and the relationship with child characteristics. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 21: 301–313.
  • Yıldırım, F. ve Conk, Z. (2005). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(2), 1-10.