Nuri Berk GÜNGÖR, Aynur YILMAZ, Ekrem Levent İLHAN

Yaşam Kalitesi Bağlamında Özel Bir Sporcunun Kazanımları:Ebeveyn Görüşleri Doğrultusunda Bir Durum Çalışması

Bu araştırmanın amacı; down sendromu tanısı konulmuş elit düzeyde sportif müsabakalara katılan özel bir sporcunun sportif kariyerinin yaşam kalitesine olan etkilerini belirlemektir. Araştırma, nitel araştırma yaklaşımlarından durum çalışması deseni ile tasarlanmıştır. Katılımcı seçiminde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Araştırmada ele alınan elit düzeyde down sendromlu popüler bir sporcunun yaşamındaki bazı değişim verileri babasının değerlendirmeleri doğrultusunda görüşme tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veri analizinde betimsel ve içerik analizinden faydalanılmıştır. Analiz neticesinde bulgular altı tema altında şekillenmiştir. Bu temalar: sağlıklı yaşamın alt parametreleri olan sporun fiziksel fonksiyonları, sosyal fonksiyonları, duygusal fonksiyonları, okul fonksiyonu, psiko-sosyal sağlık ve aileye yönelik olumlu tepkilerdir. Temaların altında ise otuz iki kategori elde edilmiştir. Bu kategorilerde sporun özel bir sporcunun farklı gelişim özellikleri açıklanmaktadır. Sonuç olarak elde edilen bulgular doğrultusunda sporculuğun, özel gereksinimli bir bireyde başta fiziksel özelliklerin gelişmesini sağlamanın yanında, onun psikolojik ve sosyal özelliklerine de farklı katkılar sunduğu, bu yönüyle yaşam kalitesine doğrudan olumlu bir etkide bulunduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte özel sporcunun elde ettiği sportif başarıların ailesine de olumlu katkılar sağladığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yaşam Kalitesi, Down Sendromu, Spor, Özel Sporcu, Engel

Gains of a Special Athlete in the Context of Quality of Life: A Case Study in Line with Parent Opinions

The aim of the study was to determine the effects of sportive career of a special athlete, who participated in sportive competitions at the elite level, on his quality of life. In the study, the case study design was used which is one of the qualitative research approaches. Criterion sampling from the purposeful sampling methods was used in the selection of the participant. Some of the change data in the life of a popular athlete with Down syndrome at the elite level were obtained using interview technique in the direction of his father's assessments. Data were collected by semi-structured interview form. In the data analysis, descriptive and content analysis were used. As a result of the analysis, 6 themes were obtained. These are physical, social, emotional and school functions of sport, which are the sub-parameters of healthy life, psychosocial health and positive responses to family. As a result, in addition to ensuring the development of physical characteristics in athletes with special needs, it has been determined that sportsmanship has a different effect on his psychological and social characteristics and has, in this direction, a direct positive effect on the quality of life. However, it has been determined that the sportive achievements of the special athlete also contribute positively to the family.

Keywords:

Quality of life, Down syndrome, sports, special athlete, parental expression,

PDF

___

Altın, E. (2011). Down sendromlu çocuklarda ince motor beceri gelişimi ve eğitimin etkisi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Pediatrik Temel Bilimler Anabilim Dalı, Gelişim Nörolojisi Programı, İstanbul.
Akın, G. (1998). Mongolizm (Down Sendromu)’in özellikleri ve genetik danışmanlığın önemi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 1-2 (38), 323-333.
Apolloni, A., Marathe, A., & Pan, Z. (2011). A longitudinal view of the relationshipbetween social marginalization and obesity. In Proceedings of 2011 International Conferenceon Social Computing, Behavioral-Cultural Modeling & Prediction.
Artikel, A. (2015). Physical activity and health related quality of life among non-academic staff of a university. J Sai Kesih Malay, 13, 69-75.
Aslan, Ş., & Çalışkan, T. (2017). Zihinsel engellilerde egzersiz ve sportif oyun programı öncesi ve sonrası öfke durumunun karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(1), 32-40.
Bize, R., Johnson, J., & Plotnikoff, R. (2007). Physical activity level and healthrelated quality of life in the general adult population: A systematic review. Prev Med, 45, 401-415.
Berterö, C. (2003). What do women think about menopause? A qualitative study of women's expectations, apprehensions and knowledge about the climacteric period. International Nursing Review. 50(2):109.
Blair, S. N. (2003). Physical activity, epideniology, public healt and the American college of sport medicine. Medicine and Science in Sports and Exercise, 35(9), 1463-1465.
Block, M.E., Conaster, P., Montgomery, R., Flynn, L., Munson, D., Dease, R. (2001).“Effects of Middle School- Aged Partners on The Motor and Affective Behaviors of Students with Severe Disabilities”, Palaestra, 17(4), 34-40.
Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (2003). Qualitative research for education: An introduction to theories and methods (4th ed.), New York: Pearson Education.Cowell, Cc. & İsmail, A. (1970).
Relationships between social and physical factors :In Morgan, W.P. (Ed.), Contemporary readings in sport psychology p.357-361.
Çakın Memik, N., Ağaoğlu, B., Coşkun, A., Üneri, Ö.Ş., & Karakaya, I. (2007). Çocuklar için yaşam kalitesi ölçeğinin 13-18 yaş ergen formunun geçerlik ve güvenilirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(4),353-363.
Ekiz, D. (2009). Bilimsel Çalışma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
Eser E, Yüksel H, Baydur H., Erhart, M., Saatli, G., Cengiz Özyurt, B., Özcan, C., & Ravens-Sieberer, U. (2008) Çocuklar için Genel Amaçlı Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesi Ölçeği (Kid-KINDL) Türkçe sürümünün psikometrik özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(4), 409-417.
Fidan, D., Ünal, B., & Demirel, Y. (2003). Sağlığa ilişkin yaşam kalitesi kavramı ve ölçüm yöntemleri, Sağlık ve Toplum, 3, 3-8.
Gülgün, F. (2014). Hemşire ve ebelerde yaşam kalitesi ve yaşam kalitesi algısı. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Haskell, L.W., Lee, M.I., & Pate, R.R. (2007). Physical activity and public health: updated recommendation for adults from the american college of sports medicine and the american heart association. Med. Sci. Sports Exerciese, 39, 1423-1434. İlhan, E. L. (2008a). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda beden eğitimi ve sporun sosyalleşme düzeyine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 315-324.
İlhan, E. L. (2008b). Zihinsel engelli çocuklar için beden eğitimi ve sporun genel gelişim süreçleri açısından önemi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 33 (350), 17-24.
İlhan, E. L. (2009). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların çocuklarının özel eğitimleri sürecinde beden eğitimi ve spor etkinliklerine yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 38-48.
İlhan, L. (2010). "The effect of the participation of educable mentally retarded children in the special physical education classes upon the anxiety levels of the parents of the children", Ovidius University Annals, Series, Physical Education and Sport / Scıence, Movement and Health, 10(2), 304-309.
İlhan, E. L., Kırımoğlu, H., & Filazoğlu, G. (2013). The effect of special physical education and sports program on the quality of life of the children with mental retardation. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-8.
İlhan, E. L., & Esentürk, O. K. (2014). Zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık ölçeği (ZEBSEYFÖ) geliştirme çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1), 19-36.
İlhan, E. L., Esentürk, O. K., & Yarımkaya, E.(2016). Zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutum ölçeği (zebseytö): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1141-1160.
İlhan, E. L., Yarımkaya, E., & Esentürk, O.K. (2017). The effect of mother-participated sports activities on the awareness levels of Turkish mothers having children with intellectual disabilities towards the effect of sports: a pilot study. International Journal of Developmental Disabilities, 63(2), 124-129.
İmamoğlu, F. (1992). İkibinli yıllara doğru Türk sporu üzerine bazı gözlemler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1), 9-19.
İnal, H. S. (2011). Engeliler Sporunda Performans Geliştirme. Engellilerde Beden Eğitim ve Spor Kongresi, 47.Kalyon, T. A. (1994). “Spor Hekimliği.” Gata Basımevi, Ankara.
Karakoç, B. (2015). On iki haftalık fiziksel etkinlik programının eğitilebilir zihinsel engellilerin ve ailelerinin üzerine etkileri. Doktora Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
Koç, B. (2012). Eğitilebilir zihinsel engelli bireylerde basketbol antrenmanlarının teknik, fiziksel ve biyomotorik gelişimleri üzerine etkilerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
Maykut, P., & Morehouse, R. (1994). Beginning Qualitative Research: A Philosophic and Practical Guide. London: The Falmer Press.
Meihan, L., & Chung-Ngok, W. (2011). Validation of the psychometric properties of the health-promoting lifestyle profile in a sample of Taiwanese women. Quality of Life Research, 20(4):523–528.
Memik, N., Ağaoğlu, B., Çoşkun, A., & Karakaya, İ. (2008). Çocuklar için yaşam kalitesi ölçeğinin 8-12 yaş çocuk formunun geçerlik ve güvenirliği. Çocuk ve Ruh Sağlığı Dergisi, 15(2), 87-98.
Miles, M.B., & Huberman, A.M.(1994). Qualitative Data Analysis (Second Edition). United Kingdom: Sage Publication.
Morris, L., & Schulz, L. (1989). Creative Play Activities For Childeren With Disabilities, USA.
Öksüz, E., & Malhan, S. (2005). Sağlığa bağlı yaşam kalitesi kalitemetri. Başkent Üniversitesi, Ankara.
Özcan, H., Subaşı, B., Budak, B., Çelik, M., Gürel, Ş., & Yıldız, M. (2013). Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemindeki kadınlarda benlik saygısı, sosyal görünüş kaygısı, depresyon ve anksiyete ilişkisi. Journal of Mood Disorders, 3, 107-13. Özgüven, İ. E. (2004). Görüşme İlke ve Teknikleri. Ankara: Pegem Yayınları.
Patton, M.Q. (2014). Nitel Çalışma ve Değerlendirme Yöntemleri (3. Baskıdan çeviri). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Patri, P.L. (1990). Adapted physical education and sport. Human Kinetics Books, Champaign, Illinois.
Pender, N. J., Walker, S. N., Sechrist, K. R., & Frank-Stromberg, M. (1990). Predicting health-promoting lifestyles in the workplace. Nursing Research, 39 326–332.
Punch, K.F. (2005). Introduction to Social Research: Quantitative and Qualitative Approaches.
Sherrill, C. (1998). Adapted Physical Activity, Recreation and Sport; Cross disciplinary and lifespan. 5th. Dubuiqe, I. A. Brown and Bencmark.
Spilker, B. (1996.). Quality of Life and Pharmacoeconomics İn Clinical Trials (2nd ed). Philadelphia:Lippincott- Raven Publishers.
Sonuç, A. (2012). Zihinsel engellilerde sporun öfke düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
Top, E. (2015). 12 Haftalık yüzme egzersizinin zihinsel engelli bireylerin fiziksel uygunluk düzeylerine etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
Ün, N., & Çoknaz, H. (2003). Mental reterdasyon ve spor. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(7), 171-180.
Üneri, Ö., & Memik, N.Ç. (2007). Çocuklarda yaşam kalitesi kavramı ve yaşam kalitesi ölçeklerini gözden geçirilmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 14(1),48-56.
Varni, J.W., Seid, M., & Rode, C.A. (1999). The PedsQL: measurement model for the pediatric quality of life inventory. Med Care, 37(2), 126-39. Vuori, I. (1998). Does physical activity enhance health? Patient Education And Counseling, 33, 95-103.
Walker, S. N., & Hill-Polerecky, D. M. (1996). Psychometric evaluation of the healthpromoting lifestyles profile. Unpublished Manuscript, University Of Nebraska Medical Center.,From http://Deepblue.Lib.Umich.Edu/Bitstream/2027.42/85349/2/Hplp_IıDimensions.P Yavuz-Eroğlu & Acet (2017). İşitme engelli öğrencilerin spor yapma değişkenine göre sosyal görünüş kaygısı ile yaşam kalitesi düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi, 9(2), 65-70.
Yetim, A. A. (2005). Sosyoloji ve Spor. Yaylacık Matbaası. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Çalışma Yöntemleri. (8.Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
Yılmaz, A., & Güven, Ö. (2015). Ders dışı sportif etkinliklere yönelik ebeveyn tutum ölçeği. Niğde Spor Bilimleri Dergisi, 9(2), 244-258.
Yılmaz A. (2018a). Parent expectations towards participation to extracurricular sport activity of high school students. Pedagogics Psychology Medical Biological Problmes of Physical Training and Sports, 22(4), 216-225.
Yılmaz A. (2018b). Ebeveynlerin beden eğitimi dersi ve ders dışı sportif etkinliklere yönelik tutumları. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 12(1), 48-64.