Okul Yöneticilerinin Özel Gereksinimli Öğrencilere Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) Hazırlanması/Uygulanması Hakkındaki Görüşleri

Bu araştırmada, okul yöneticilerinin (müdür/müdür yardımcısı) özel gereksinimli öğrencilere Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı (BEP) hazırlanması ve uygulanması hakkındaki görüşlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 20 okulda görev yapan 36 gönüllü yönetici oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacılar tarafından oluşturulmuş açık uçlu sorulardan oluşan soru formları ile elde edilmiş, verilerinanalizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, yöneticilerin çoğunluğunun özel gereksinimli öğrenciler için BEP hazırlanması/uygulanmasının gerekliliğine inandığı, BEP hazırlanması/uygulanması konusunda bilgilerinin kısmen yeterli olduğu, bu konuda daha önce eğitim almadıkları ve eğitime ihtiyaç duydukları belirlenmiştir. Okulların büyük çoğunluğunda BEP geliştirme birimi kurulduğu, bu birimlerin çalışmalarının kısmen amacına ulaştığı, ancak özel gereksinimli öğrenciler için hazırlanan/uygulanan BEP’lerden öğretmen ve yöneticilerden, eğitim durumlarından (öğrenme-öğretme süreci), Rehberlik Araştırma Merkezlerinden (RAM) ve özel gereksinimli öğrencilerin velilerinden kaynaklanan birtakım sorunlar nedeniyle kısmen yarar sağlandığı belirlenmiştir. Karşılaşılan bu sorunlara görüşülen yöneticiler tarafından çözüm önerileri getirilmiş ve bir takım yasal düzenlemelerin gerekliliği belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

bireyselleştirilmiş eğitim planı (BEP), Özel eğitim, kaynaştırma eğitimi, okul yöneticileri, betimsel analiz

In this study, it was aimed to reveal the opinions of school administrators (director/deputy director) on the preparation and implementation of Individualized Education Plan (IEP) for students with special needs. The research study group consisted of 36 volunteer managers working in 20 schools. Research data were obtained by the questionnaires consisting of open-ended questions created by the researchers and the descriptive analysis method was used in the analysis of the data. At the end of the study, it was found that the majority of the managers believed in the necessity of preparation/implementation of the IEP for the mainstreaming students, that their knowledge on the preparation/implementation of the IEP was partially sufficient and that they did not receive any prior education and that they needed training, and that the IEP development unit was established in the majority of the schools. However, it has been determined that some beneficiaries have been benefited from some problems arising from teachers and managers prepared for the mainstreaming students, their educational status (learningteaching process), and guidance research centers (GRC) and parents of mainstreaming students. These problems were suggested by the managers and some legal regulations were required.

Keywords:

Special education, individualized education plan (IEP), inclusive education, school administrator, descriptive analysis,

PDF

___

Akdemir-Okta, D. (2008). Kaynaştırma sınıflarına devam işitme engeli olan öğrencilere ve sınıf öğretmenlerine sağlanan özel eğitim hizmetlerinin belirlenmesi [Identifying special education services for pupils with hearing impairments and classroom teachers attending inclusion classes] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Argon, T., & Mercan, M. (2009). İlköğretim okul yöneticilerinin öğretim liderliği rollerini gerçekleştirebilme düzeyleri [Levels of primary school administrators’ instructional leadership roles]. http://www.eab.org.tr/eab/2009/pdf/120.pdf adresinden edinilmiştir.
Artan, İ., & Uyanık-Balat, G. (2003). Okul öncesi eğitimcilerin entegrasyona ilişkin bilgi ve düşüncelerinin incelenmesi [Knowledge and thoughts of the early childhood education teachers on integration]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 65-80.
Avcıoğlu, H. (2011). Zihin engelliler sınıf öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı (BEP) hazırlamaya ilişkin görüşleri [Mental handicapped class teachers’ thoughts on preparing individualized education program (IEP)]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 12(1), 39-53. doi: 10.1501/Ozlegt_0000000156
Batu, E. S. (2000). Kaynaştırma, destek hizmetler ve kaynaştırmaya hazırlık etkinlikleri [Inclusion, support services and preparation for integration]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(4), 35-45. doi: 10.1501/Ozlegt_0000000050
Batu, S., & Kırcaali-İftar, G. (2011). Kaynaştırma [Inclusion]. Ankara: Kök Yayıncılık.
Bilen, E. (2007). Sınıf Öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarında karşılaştıkları sorunlarla ilgili görüşleri ve çözüm önerileri [Classroom teachers' opinions about the problems they encountered in the mainstreaming applications and their solutions] (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Bolat, E. Y., & Ata, N. (2017). Kaynaştırma eğitimi uygulamaları hakkında okul yöneticilerinin görüşleri [The views of school administrators on mainstreaming education practices]. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 165-185.
Bunch, G. (1992). Teacher attitudes to full inclusion. Exceptionality Education, 2(1), 117-133.
Burunsuz, E. (2019). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programının uygulanmasına ilişkin görüşleri. [Teachers' opinions on the ımplementation of individualized education program for teachers in elementary education schools] (Yüksek lisans tezi). Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri [Scientific research methods]. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Çuhadar, Y. (2006). İlköğretim 1-5 sınıflarda kaynaştırma eğitimine tabi olan öğrenciler için bireyselleştirilmiş eğitim programlarının hazırlanması, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili olarak sınıf öğretmenleri ve yöneticilerin görüşlerinin belirlenmesi. [Determining the views of the form masters and the principals concerning the preparation, ımplementation, monitoring and evaluation of the ıep for the students that are subject to coalescence education in classes 1-5 of elementary education] (Yüksek lisans tezi). Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Diken, İ. H. (2009). Erken tanılama ve erken eğitim. S. Batu (Ed.), 0-6 Yaş arası Down sendromlu çocuklar ve gelişimleri [Children between 0-6 years old with Down syndrome and their development] içinde (ss. 401- 415). Ankara: Kök Yayıncılık.
Diken, İ. H., & Batu, S. (2010). Kaynaştırmaya giriş. İ. H. Diken (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma [Inclusion in elementary schools] içinde (ss. 2-23). Ankara: Pegem Akademi.
Diken, İ. H., & Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında zihin engelli çocuk bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması [Comparison of the attitudes of classroom teachers with and without mentally handicapped children towards the integration of mentally handicapped children]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2(3), 25-39. doi: 10.1501/Ozlegt_0000000042
Duran-Düşünür, A. (2018). İlkokullarda kaynaştırma eğitiminde karşılaşılan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri [Teacher opinions on the problems related to the inclusive education encountered in primary schools] (Yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
Erişkin, A., Kıraç, S., & Ertuğrul, Y. (2012). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi [Evaluation of the opinions of primary school teachers on mainstreaming practices]. Milli Eğitim Dergisi, 41(193), 200-213.
Ersan-Tekin, D., & Ata, S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanmasına ilişkin görüşleri [Preschool teachers' views on developing the individualized education program]. Trakya Üniverstesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 162-177. doi: 10.24315/trkefd.366706
Ersoy, Ö., & Avcı, N. (2001). Özel gereksinimi olan çocuklar ve eğitimleri [Children with special needs and trainings]. İstanbul: YA-PA Yayıncılık.
Fiscus, D. E., & Mandell, J. C. (2002). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi [Development of individualized education programs] (G. Akçamete, H. G. Şenel ve E. Tekin, Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık. (Orijinal kitabın yayın tarihi 1983)
Fox, N. E., & Ysseldyke, J. E. (1997). Implementing inclusion at the middle school level: Lessons from a negative example. Exceptional Children, 64(1), 81-98. doi: 10.1177/001440299706400106
Güleryüz, B. (2014). Sınıf öğretmenlerinin ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi [To analyze the attitudes of primary school teachers and pre-service primary school teachers towards ınclusive education] (Yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
Güven, D., & Gürsel, O. (2014). İlköğretimde kaynaştırılan zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri [Educators’ opinion about the success evaluation of students with ıntellectual disabilities ıncluded ın primary education]. İlköğretim Online, 13(1), 109-129.
Güzel, N. (2014). Kaynaştırma öğrencisi olan ilköğretim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin yaşadıkları sorunlar (Beykoz ilçesi örneği) [The problems of primary education teachers related to mainstreaming education (Beykoz district sample)] (Yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Hernandez, D. A., Hueck, S., & Charley, C. (2016). General education and special education teachers' attitudes towards ınclusion. Journal of the American Academy of Special Education Professionals, 79-93. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/309176018
Hunt, P., Soto, G., Maier, J., & Doering, K. (2003). Collaborative teaming to support students at risk and students with severe disabilities in general education classrooms. Council for Exceptional Children, 69(3), 315- 332.
Idol, L. (2006). Toward inclusion of special education students in general educatio: A program evaluation of eight schools. Remedial and Special Education, 27(2), 77-94. doi: 10.1177/07419325060270020601
Kamen-Akkoyun, A. (2007). Rehberlik ve araştırma merkezi müdürlüğü personelinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri [Opinions on mainstreaming training of staff of the directorate of guidance and research center] (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, gelişimi ve ilkeleri [Inclusion: Definition, development and principles]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 1-13. doi: 10.1501/Ozlegt_0000000080
Kargın, T. (2007). Eğitsel değerlendirme ve bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama süreci [The process for educational assessment and ındividualized education programme]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 8(1) 1-13. doi: 10.1501/Ozlegt_0000000103
Kargın, T., Acarlar, F., & Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, yönetici ve anne babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi [Determination of opinions of teachers, managers and parents on mainstreaming practices]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(2), 55- 76. doi: 10.1501/Ozlegt_0000000207
Kaya, U. (2003). İlköğretim okulu yöneticilerinin, sınıf öğretmenlerinin ve rehber öğretmenlerin kaynaştırma ile ilgili bilgi, tutum ve uygulamalarının incelenmesi [Examination of primary school principals, classroom teachers and guidance teachers' knowledge, attitude and practices related to inclusion] (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Kış, H. (2013). Destek eğitim odalarındaki uygulamalara ilişkin rehber öğretmenler ve özel eğitim sınıf öğretmenlerinin görüşleri [The opinions of guidance teachers and special education classroom teachers about the applications in support training rooms] (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
Koçyiğit, S. (2015). Anasınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen, rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri [The opinions of teachers-counselors and parents about the application of integration ın kindergartens]. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(1), 391-415. doi: 10.7884/teke.409
Korucu, N. (2005). Türkiye’de özel eğitim ve rehabilitasyon hizmeti veren kurumların karşılaştığı güçlüklerin analizi: Kurum sahipleri, müdür, öğretmen ve aileler açısından [The analysis of the difficulties faced by special education and rehabilitation service institutions in Turkey: From institution owners, principals, teachers and parents] (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kuru-Habiboğlu, N. (2018). İlkokullarda çalışan sınıf öğretmenlerinin ve rehber öğretmenlerin bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimine ilişkin görüşleri [Opinions of form teachers and guidance teachers working in primary schools on individualized education program team] (Yüksek lisans tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
Kuyumcu, Z. (2011). Bireyselleştirilmiş eğitim planı (BEP) geliştirilmesi ve uygulanması sürecinde öğretmenlerin yaşadıkları sorunlar ve bu sorulara yönelik çözüm önerileri [Problems experienced by teachers in the process of development and implementation of individualized education plan (BEP) and solutions for these questions] (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Martin, J. E., Van Dycke, J. L., Christensen, W. R., Greene, B. A., Gardner, J. E., & Lovett, D. L. (2006). Increasing student participation in IEP meetings: Establishing the self-directed IEP as an evidenced-based practice. Exceptional Children, 72(3), 299-316. doi:10.1177/001440290607200303
Metin, N. (1992). Okul öncesi dönemde özürlü çocuklar için kaynaştırma programları. [Inclusion programs for disabled children in preschool period]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 1(2), 34-36. doi: 10.1501/Ozlegt_0000000118 ÇİĞD
Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education] (1997). Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname [Decree Law on Special Education]. http://www2.tbmm.gov.tr/d27/1/1-0212.pdf adresinden edinilmiştir.
Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education] (2018b). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği [Special Education Services Regulation]. http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_ 07072018.pdf adresinden edinilmiştir.
Millî Eğitim Bakanlığı [Ministry of National Education] (2018a). Millî Eğitim İstatistikleri: Örgün Eğitim [National Education Statstics: Formal Education]. http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_09/06123056_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2017_201 8.pdf adresinden edinilmiştir.
Nayır, F., & Karaman-Kepenekçi, Y. (2013). Kaynaştırma öğrencilerinin haklarına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri [Classroom teachers' views on the rights of mainstreaming students]. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(2), 69-89. doi: 10.12973/jesr.2013.325a
Önder, M. (2007). Sınıf öğretmenlerinin zihin engelli kaynaştırma öğrencileri için sınıf içinde yaptıkları öğretimsel uygulamaların belirlenmesi [Determining the classroom teachers' instructional practices within the classroom for the mentally handicapped students] (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Özengi, S. Ş. (2009). Eskişehir ilinde kaynaştırmanın yürütüldüğü ilköğretim okullarındaki rehber öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri [The opinions of the counselors in the primary schools in the province of Eskişehir] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Özsoy, Y., Özyürek M., & Eripek S. (1998). Özel eğitime muhtaç çocuklar, özel eğitime giriş [Children who need special education, introduction to special education]. Ankara: Karatepe Yayınları.
Öztürk, C. Ç., & Eratay, E. (2010). Eğitim uygulama okuluna devam eden zihin engelli öğrencilerin öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hakkında görüşlerinin belirlenmesi [Determining opinions of teachers of students with mental retardation attending an education application school on the individualized education program]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(2), 146-159.
Paju, B., Räty, L., Pirttimaa, R., & Kontu, E. (2016). The school staff's perception of their ability to teach special educational needs pupils in inclusive settings in Finland. International Journal of Inclusive Education, 20(8), 801-815. doi: 10.1080/13603116.2015.1074731
Sadioğlu, Ö. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin sorunları, beklentileri ve önerilerine yönelik nitel bir araştırma [A qualitative study on the problems, expectations and recommendations of the classroom teachers] (Doktora tezi). Uludağ Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
Sadioğlu, Ö., Batu, E. S., & Bilgin A. (2012). Sınıf öğretmenlerinin özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırılmasına ilişkin görüşleri [Primary school teachers’opinions related to inclusion of students with special needs]. Uludağ Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 399-432.
Sardohan, A. E. (2011). İlköğretimde birden fazla yetersizliğe sahip öğrencilerin etkili kaynaştırılması ile ilgili öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi [Evaluation of teachers' views on the effective integration of students with multiple disabilities in primary education] (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., İşcen-Karasu, F., Demir, Ş., & Akalın, S. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin bilgi düzeyleri [Preschool teachers’ knowledge levels about inclusion]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(4), 1467-1485. doi: 10.12738/estp.2014.4.2078
Şekercioğlu, B. (2010). İlköğretim II. kademe branş öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar ile ilgili görüşleri [The opinions of the elementary education second level teachers about the problems they encounter in the mainstreaming applications] (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şişman, M. (2018). Öğretim liderliği [Teaching leadership] (6. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Taymaz, H. (2019). Okul yönetimi [School management] (10. baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Tike-Bafra, L., & Kargın, T. (2009). Investigating the attitudes of elementary school teachers, school psychologists and guidance research center personnel on the process of preparing the individualized educational program and challenges faced during the related process. Educational Sciences: Theory and Practice, 9(4), 1959-1972. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ867374.pdf
Timuçin, U. (2000). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin yapabildiklerine göre hazırlanarak sınıf öğretmenine verilen öğretim planının ders amaçlarını gerçekleştirme düzeyi [The level of achievement of the course objectives of the instructional plan given to the teacher] (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Toprak, Ö. F. (2018). Bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlama sürecine ilişkin ekip üyelerinin deneyimleri: Bir ortaokul örneği [Team members’ experiences on the process of preparing individualized education program: A secondary school sample] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Turhan, C. (2007). Kaynaştırma uygulaması yapılan ilköğretim okuluna devam eden normal gelişim gösteren öğrencilerin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri [The opinions on mainstreaming of the primary school students who are involved in mainstreaming] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Uysal, A. (1995). Öğretmen ve okul yöneticilerinin zihinsel engelli çocukların kaynaştırılmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri [The opinions of teachers and school administrators on the problems encountered in the integration of mentally handicapped children] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Varol, Ç. (2010). İlköğretim okullarındaki kaynaştırma uygulamalarının değerlendirilmesi [Evaluate the inclusion practices applied in the primary schools]. http://www.meb.gov.tr/earged/earged/ilk_kaynas_eg_uyg_deg.pdf adresinden edinilmiştir.
Vuran, S. (2007). Bireyselleştirilmiş eğitim programları. O. Gürsel (Ed.). Bireyselleştirilmiş eğitim programlarının geliştirilmesi [Development of individualized education programs] içinde (ss. 1-10). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Yavuz, C. (2005). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi [Evaluation of mainstreaming education practices in pre-school education] (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Yazıcıoğlu, T. (2018). Kaynaştırma uygulamalarının tarihsel süreci ve Türkiye’de uygulanan kaynaştırma modelleri [The history of inclusive education and inclusive models which practiced in Turkey]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 8(1), 92-110. doi: 10.30783/nevsosbilen.420028.
Yıkmış, N. (2006). İl Milli Eğitim yöneticilerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüş ve önerileri [The opinions and suggestions of the Provincial National Education administrators on mainstreaming practices] (Yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in the social sciences]. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, K. (2010). Nitel araştırmalarda niteliği artırma. [Raising the quality in qualitative research]. İlköğretim Online, 9(1), 79-92.
Yıldızeli, A. D. (2000). Öğrenme güçlüğü çeken çocuklara bireyselleştirilmiş öğretim yöntemiyle matematik öğretimi [Individualized teaching of mathematics teaching to children with learning difficulties] (Yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
Yılmaz, E. (2015). Bir ilkokuldaki öğretmenlerin kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri [The opinions of teachers in a primary school about mainstreaming practices] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Yılmaz, E., & Batu, E. S. (2016). Farklı branştan ilkokul öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı, yasal düzenlemeler ve kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri [Opinions of primary school teachers about individualized education programme, legal regulation and inclusion implementation]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 247-268. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.267316
Yiğen, S. (2008). Çocuğu ilköğretim kademesinde kaynaştırma uygulamalarına devam eden anne babaların kaynaştırmaya ilişkin görüş ve beklentileri [The opinions and expectations of the parents who are involved in the inclusion of children at primary level] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Yönter, S. (2009). İlköğretim kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin zihinsel yetersizliği olan öğrencilere yönelik matematik öğretimi uyarlamalarına ilişkin görüşleri [Primary school teachers' opinions on adaptation of mathematics teaching for mentally disabled students] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Zeybek, Ö. (2015). İlköğretim okullarındaki İngilizce öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüş ve önerileri [The opinions and suggestions of the English teachers in primary schools on the mainstreaming practices] (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.