Okul Öncesi Dönem Üstün Yetenekli Çocuklar İçin Aday Bildirim Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz Bu çalışmanın amacı, 3-6 yaş grubu arasında üstün yetenekli çocukları tanılamaya yardımcı olacak bir ölçme aracı geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda, üstün yetenekli çocukların tanılanmasıyla ilgili Renzulli’nin üstün yetenek kuramına dayalı olarak kavramsal çerçeve çizilmiştir. Kavramsal çerçevenin oluşturulmasının ardından üstün yetenekli bireylerin özelliklerini içeren maddelerden oluşan 30 maddelik bir havuz oluşturularak uzman görüşü alınmıştır. Uzman görüşleri doğrultusunda maddelerde düzenlemeler yapılmış ve düzeltilmiş 30 maddeli deneme formu 3-6 yaş aralığındaki 608 çocuk için öğretmenlere uygulanmıştır. Elde edilen veriler üzerinden açımlayıcı faktör analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda, ölçeğin 13 madde ve üç faktörden (genel zekâ, yaratıcılık, işe adanmışlık) oluştuğu ortaya konmuştur. Ayrıca açımlayıcı faktör analizinin uygulandığı grubun dışında yer alan 137 çocuk için öğretmenlere ölçek uygulaması yapılarak ölçeğin yapı geçerliğinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Toplanan veriler doğrulayıcı faktör analizine tabi tutulmuştur. Analiz sonucunda, ölçeğe ilişkin uyum indekslerinin iyi uyum gösteren ve kabul edilebilir değerler arasında olduğu görülmüş ve ölçeğin üç faktörlü ve 13 maddeden oluşan yapısı bir model olarak doğrulanmıştır. Ölçüt geçerliği için yapılan incelemede, geliştirilen ölçek ile Renkli Progresif Matrisler Testi ve CogAT testleri arasında orta düzeyde korelasyon tespit edilmiştir. Ölçeğin, Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı kullanılarak hesaplanan güvenirliği ise .95 bulunmuştur. Sonuç olarak geliştirilen “Okul Öncesi Dönemde Üstün Yetenekli Çocuklar İçin Aday Bildirim Ölçeği”nin, geçerli bir ölçme aracı olduğu ve üstün yetenekli çocukları tanılamada güvenilir puanlar vereceği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Üstün yetenekli çocuklar, tanılama, ölçek geliştirme

PDF

___

Alemdar M. (2009). Erken çocukluk dönemindeki üstün yetenekli çocukların belirlenmesinde ebeveyn, öğretmen ve uzman görüşlerinin karşılaştırılması. [Comparison of parent, teacher and expert opinions in the identification of gifted children in childhood] Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2009.
Alma S. (2015). Üstün yetenekliliği derecelendirme ölçekleri- okulöncesi/anaokulu formu (grs-p)'nun türkçe’ye uyarlanması, [Adaptation of Grade-Grade for Preschool / Kindergarten Form] Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Barbour N, & Shaklee BD. (1998). Gifted education meets Reggio Emilia: Visions for curriculumin gifted education for young children. Gifted Child Quarterly, 42:228-237.Bildiren A. (2016). Proje Temelli Yaklaşıma Dayalı Erken Müdahale Programının Üstün Yetenekli Çocukların Problem Çözme Becerisine Etkisi, [Effects of project based early ıntervention program on the problem solving skills of gifted children] Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Bildiren A. (2017).Reliability and validity study for the coloured progressive matrices test between the ages of 3-9 for determining gifted children in the pre-school period. Journal of Education and Training Studies, 5:13-20.
Bildiren A. (2018). Developmental characteristics of gifted children aged 0–6 years: parental observations. Early Child Development and Care, 1-15.Brody L. Review of the Gifted and Talented Evaluation Scales. In K. F. Geisinger, R. A.Spies, J. F. Carlson, & B. S. Plake (Eds.), (2007). The seventeenth mental measurements yearbook. http://www.unl.edu/buros.
Brown S. W., Renzulli J. S., Gubbins E. J., Siegle D., Zhang W., & Chen C. (2005). Assumptions underlying the identification of gifted and talented students. Gifted Child Quarterly, 49:68-79. doi:10.1177/001698620504900107.
Chan DW. (2000). Exploring identification procedures of gifted students by teacher ratings, parent ratings and student self-reports in Hong Kong. High Ability Studies, 11: 69-82. doi:10.1080/713669176
Çelik E. H., & Yılmaz V. (2013). LISREL 9.1 ile yapısal eşitlik modellemesi, temel kavramlar-uygulamalar-programlama. [SPSS and LISREL applications of multivariate statistics for social sciences] Ankara: Anı Yayıncılık.
Çokluk Ö, Şekercioğlu G, & Büyüköztürk Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. [Structural equation modeling with LISREL 9.1, basic concepts-applications-programming]. Ankara: PegemA Yayıncılık, 2010.
Dağlıoğlu E, & Metin N. (2002). Anaokulunda devam eden beş-altı yaş grubu çocuklar arasından matematik alanında üstün yetenekli olanların belirlenmesi. [Identifying those who are gifted in the field of mathematics among the five-six-year-old children in kindergarten]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
Dağlıoğlu H. E., Doğan, A.T., & Basit, O. (2017). Kapsayıcı okul öncesi eğitim ortamlarında öğretmenler çocukların bireysel yeteneklerini belirlemek ve geliştirmek için neler yapıyor? [What do teachers do in order to identify and develop individual abilities of children in inclusive preschool settings?]. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37:883-910.
Darga H. (2010). Brigance K&1 Screen II İle İlköğretim 1. sınıfta saptanan üstün yetenekli çocuklara ve sınıf arkadaşlarına uygulanan zenginleştirme programının çoklu zeka alanlarındaki performans düzeylerini arttırmaya etkisi. [The effect of the enrichment program applied to the gifted children and their classmates to improve their performance levels in multiple intelligence areas. [Structural equation modeling with LISREL 9.1, basic concepts-applications-programming].Ankara, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi Anabilim Dalı.
Hair J, Black W, Babin, B, Anderson R, & Tatham, R. (2006). Multivariate data analysis. 6th Ed., Pearson Prentice Hall, Upper Saddle River.
Heller KA. (2004). Identification of gifted and talented students. Psychology Science, 46:302-323.
İnal G. (2011). Bilişsel yetenekler testi form-6’nın geçerlik güvenirlik çalışması ve altı yaş çocuklarının bilişsel yeteneklerine muhakeme eğitim programının etkisinin incelenmesi. The validity and reliability study of the cognitive abilities test form-6 and the effect of the disciplinary education program on the cognitive abilities of the six-year-old children]. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Johnsen S. (2009). Best practices for identifying gifted students. Principal, 88: 8-14.
Jolly J. L., & Kettler T. (2008). Gifted education research 1994–2003: A disconnect between priorities and practice. Journal for the Education of the Gifted, 31:427-446.Karadağ F. (2015). Okul öncesi dönemde potansiyel üstün zekâlı çocukların belirlenmesi. [Determination of potential gifted children in preschool period] Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Karadağ F, Karabey B, & Pfeiffer S. (2016). Identifying gifted preschoolers in Turkey: The reliability and validity of the Turkish-translated version of the Grs-Preschool/Kindergarten Form. Journal of Education and Training Studies, 4:8-16.
Karnes F. A., Shaunessy E., & Bisland A. (2004). Gifted students with disabilities: Are we finding them? Gifted Child Today, 27:16–21.
Koç F., & Saranlı, A. G. (2017). Erken çocukluk dönemindeki üstün yetenekli çocuklara ilişkin Türkiye’de gerçekleştirilen lisansüstü çalışmaların çok boyutlu analizi. [Multidimensional analysis of graduate study in Turkey for gifted children in early childhood]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1:163-183.
Koshy V., & Robinson N. M. (2006). Too long neglected: Gifted young children. European Early Childhood Education Research Journal, 14:113-126.Kroesbergen EH, van Hooijdonk M, Van Viersen S, Middel-Lalleman, & M, Reijnders J. J. (2016). The psychological well-being of early identified gifted children. Gifted Child Quarterly, 60:16-30.
Kurt E. (2008). Raven SPM Plus Testi 5.5-6.5 yaş geçerlik, güvenirlik, ön norm çalışmalarına göre üstün zekalı olan ve olmayan öğrencilerin erken matematik yeteneklerinin karşılaştırılması, [Raven SPM Plus Test 5.5-6.5 age validity, reliability, comparison of early math abilities of gifted and non-gifted students according to pre-norm studies]. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Lohman, D., Korb, K., & Lakin, J. (2008). Identifying academically gifted English-language learners using nonverbal tests: A comparison of the Raven, NNAT, and CogAT. Gifted Child Quarterly, 52:275-296.
Louis B, Lewis M, & Feiring C. (1991). Identification of minority inner–city gifted preschool children. Paper presented at the ACYF Research Conference, Crystal City, VA.
McWilliam R. A. (2005). Assessing the resource needs of families in the context of early intervention. In M. J. Guralnick (Ed.), A developmental systems approach to early intervention: National and international perspectives Baltimore, MD: Paul H. Brookes, p. 215-234.
Mönks F. J, & Katzko M. W. (2005). Giftedness and Gifted Education. In R. J., Sternberg & J. E., Davidson, (Eds.), Conceptions of Giftedness (2nd ed.)Cambridge: Cambridge University Press, p. 187-200.
National Association for Gifted Children [NAGC] & Council for Exceptional Children [CEC]. (2006). NAGC–CEC Teacher knowledge & skill standards for gifted and talented education.
National Association for Gifted Children & The Council of State Directors of Programs for the Gifted. (2015). 2014-2015 State of the states in gifted education: Policy and practice data.
Pfeiffer S. I. (2003). Challenges and opportunities for students who are gifted: What the experts say. Gifted Child Quarterly, 47: 161–169.
Pfeiffer S. I. (2015). Essentials of gifted assessment. Hoboken, NJ: John Wiley.
Pfeiffer S, & Petscher Y. (2008). Identifying young gifted children using the Gifted Rating Scales-Preschool/Kindergarten Form. Gifted Child Quarterly, 52:19-29.
Pletan M. (1995). Parents observations about kindergartners who are advanced in mathematical reasoning. Journal for the Education of the Gifted,19:30–44.
Renzulli J.S., & Reis S. M. (Eds.). (2004). Identification of Students for Gifted and Talented Programs. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Renzulli JS. (2005). The three-ring conception of giftedness: A Developmental Model For Promoting Creative Productivity. In R. J. Sternberg & J. Davidson (Eds.), Conceptions of Giftedness (2nd ed.). Boston, MA: Cambridge University Press, p. 217-245.
Sak U. (2017). Üstün zekalılar özellikleri tanılanmaları eğitimleri. [Giftedness properties diagnostics and trainings]. Vize Yayıncılık: Ankara.
Saranlı A. G. (2017). Okul öncesi dönemdeki erken müdahale uygulamalarına farklı bir bakış: Üstün yetenekli çocuklar için erken zenginleştirme. [A different look at early intervention practices in pre-school period: Early enrichment for gifted children]. Eğitim ve Bilim, 42:190.
Saranlı A.G., Sühendan E. R., & Deniz K. Z. (2017). Okul öncesi dönemdeki üstün yetenekli çocukların dil gelişimlerinin analizi. [Analysis of language development of gifted children in pre-school period]. YED/JEL, 2017; 1.
Selçuk-Bozkurt Ö. (2017). Okul öncesi dönemde öğretmenleri tarafından yaşıtlarına göre üstün ve özel yetenekli olarak aday gösterilen çocukların gelişim özelliklerinin incelenmesi. [Examining the developmental characteristics of children who are nominated as superior and special talents according to their peers by pre-school teachers]. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007.
Smith D. (2001). Review of gifted evaluation scale, Second Edition. In S. Plake & J. C.Impara (Eds.), The fourteenth mental measurements yearbook.
Sternberg R. J. (2018) 21 Ideas: A 42-Year search to understand the nature of giftedness. Roeper Review, 40: 7-20.
Tabachnick B.G., Fidell L. S. (1989). Using multivariale statistics. Cambridge: Harper & Row.
Tannenbaum AJ. Nature and Nurture of Giftedness. In Colangelo, N. & Davis,G.A. (Eds.). (2003). Handbook of Gifted Education (3rd edition), Boston: Pearson Education, p. 45-49.
Tavşancıl E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. [Measurement of attitudes and data analysis with SPSS]. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Tezbaşaran A. A. (1996). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. [Likert type scale development guide]. Ankara: TPD Yayınları.