Gulcan Bagcivan, Esra Tanrıver, Betülay Kılıç

KRONİK KALP DAMAR HASTALIĞI OLAN BİREYLERİN HASTALIK ALGISININ İNCELENMESİ

Öz Amaç: Bu çalışma kronik kalp damar hastalığı olan bireylerin hastalık algılarının belirlenmesi amacı ile yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte olan bu çalışma, Aralık 2012-Nisan 2013 tarihleri arasında bir Üniversite Hastanesinde Kardiyoloji ve İç Hastalıkları klinik ve polikliniğinde takip edilen kronik kalp damar hastalığı (koroner arter hastalığı, kalp yetmezliği, hipertansiyon, aritmiler, kapak hastalıkları) olan bireyler ile yürütülmüştür. Veriler “Hasta Bilgi Formu” ve “Hastalık algısı ölçeği (HAÖ)” ile toplanmıştır. Bulgular: Araştırmaya toplam 110 hasta katılmıştır. Hastaların yaş ortalaması 54.97 ± 16.67 yıl ve %48.2 erkek, %51.8 kadındır. Hastaların %39.1’i hipertansiyon hastası ve %30.9’u 0 ile 3 yıl hastalık süresine sahiptir. Hastaların HAÖ’den aldıkları puanlara göre alt boyut puan ortalamaları; hastalık tipi alt boyutu 4.12±2.58, hastalık hakkındaki görüşleri süre (akut/kronik) alt boyut 23.17±5.64, sonuçlar alt boyutu 15.01±3.83, kişisel kontrol alt boyutu 22.25±4.03, tedavi kontrol alt boyutu 19.33±3.73, hastalığı anlayabilme alt boyutu 19.05±3.85, süre döngüsel alt boyutu 12.99±2.94, duygusal temsiller alt boyutu 19.96±5.90 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre, hastaların kalp hastalığı tanısı aldıktan sonra yaşamlarında deneyimledikleri bazı genel hastalık belirtilerini kronik kalp hastalıkları ile ilişkilendirmediğini, hastalıklarını kronik bir hastalık olarak algıladıklarını, hastalığının çok ciddi sonuçları olduğuna inandıklarını, hastalıklarını anlayabildiklerini, hastalıklarını kontrol edebileceğine ve hastalığının tedavi ile kontrol edilebileceğine ilişkin pozitif algısının ve hastalığa ilişkin endişelerinin olduğunu göstermektedir. Hastaların hastalık nedeni olarak ilk sırada risk etkenlerini ikinci olarak da psikolojik nedenleri algıladıkları görülmüştür. Sonuç: Kronik hastalıkların yönetiminde son derece önemli bir konu olan hasta katılımının sağlanması için hastaların hastalık algılarının belirlenmesi ve bu sonuçların bakım sürecinde dikkate alınması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

kronik kalp damar hastalığı, hastalık algısı, hemsirelik

PDF

___

World Health Organization (September 2011), Noncommunicable Diseases Country Profiles 2011.Erişim:26.08.2016.http://whqlibdoc.who.int/pub lications/2011/9789241502283_eng.pdf/
Whellan DS, Goodlin SI, Dıckınson MG, Heidenreich PA, Jaenicke C, Stough WG et al. End-of-life care in patients with heart failure. Journal of Cardiac Failure 2014; 20(2): 121-34.
Weinman J, Petrie KJ, Moss-Morris R, Horne R. The Illness Perception Questionnaire: A new method for assessing the cognitive representtation of illness. Psychol Health 1996; 11: 431-45.
Türkiye İstatistik Kurumu, Ölüm nedeni istatistikleri 2015, Sayı: 21526, Erişim:26.08.2016. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=245 72
Trivedi R, Slightam C, Fan VS, Rosland AM, Nelson K, Timko C, et al. A Couples' Based Self-Management Program for Heart Failure: Results of a Feasibility Study. Front Public Health 2016; 29 (4):171.
Toback M, Clark N. Strategies to improve selfmanagement in heart failure patients. Contemp Nurse. 2017;53(1):105-20.
Ribeiro V, Melão F, Rodrigues JD, Leite SM, Garcia RM, Dias P, et al. Perception of illness symptoms in patients with acute coronary syndrome: A need to improve. Rev Port Cardiol 2014; 33(9):519- 23.
Oyanguren J, Latorre GPM, Torcal LJ, Lekuona GI, Rubio MS, Maull LE, et al. Effectiveness and Factors Determining the Success of Management Programs for Patients With Heart Failure: A Systematic Review and Meta-analysis. Rev Esp Cardiol 2016; 69(10):900-14.
Oli N, Vaidya A, Subedi M, Krettek A. Experiences and perceptions about cause and prevention of cardiovascular disease among people with cardiometabolic conditions: findings of in-depth interviews from a peri-urban Nepalese community. Glob Health Action 2014, 7(1): 24023.
Oğuz S, Yetim M, Yalçın Ö, Ünalan YE, Çamcı G. Hipertansiyonlu Bireylerde Hastalık Algısının Tedavi ve Diyet Uyumuna Etkisi. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2016; 5(2):75-83.
Murray J, Craigs CL, Hill KM, Honey S, House A. A systematic review of patient reported factors associated with uptake and completion of cardiovascular lifestyle behaviour change. BMC Cardiovascular Disorders 2012; 12(8):120-32.
Moss-Morris R, Weinman J, Petrie KJ, Horne R, Cameron LD, Buick L. The revised illness perception questionnaire (IPQ-R). Psychol Health 2002; 17(1):1-16.
Lau- Walker M. Relationship between Illness Representation and Self- Efficacy. Journal of Advanced Nursing 2004; 48(3): 216-25.
Küçükberber N, Özdilli K. Yorulmaz H. Kalp hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesine etki eden faktörlerin değerlendirilmesi. Anadolu Kardiyol Derg 2011;11(7): 619-26.
Kocaman N, Özkan M, Armay Z, Özkan S. Hastalık Algısı Ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2007; 8(4):271-280.
Katz M, Laurinavicius AG, Franco FG, Conceicao RD, Carvalho JA, Pesaro AE, et al. Calculated and perceived cardiovascular risk in asymptomatic subjects submitted to a routine medical evaluation: The perception gap. Eur J Prev Cardiol 2015;22 (8):1076-82.
Jeon Y, Kraus SG, Jowsey T, Glasgow NJ. The experience of living with chronic heart failure: a narrative review of qualitative studies. BMC Health Serv Res 2010; 10: 77.
Falk K, Granger BB, Swedberg K, Ekman I. Breaking the vicious circle of fatigue in patients with chronic heart failure. Qualitative Health Research 2007; 17(8): 1020-27.
Evangelista LS, Kagawa-Singer M, Dracup K. Gender differences in health perceptions and meaning in persons living with heart failure. Heart & Lung: The Journal of Acute and Critical Care 2001; 30(3): 167-76.
Efe F, Olgun N. Kalp Yetersizliği Olan Hastalarda Dispne, Yorgunluk ve Yaşam Kalitesi Üzerine Eğitimin Etkisi. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi 2011; 1–13.
Chiou AF, Hsu SP, Hung HF. Predictors of healthpromoting behaviors in Taiwanese patients with coronary artery disease. Appl Nurs Res. 2016;30:1-6.
Cherrington CC, Lawson TN, Clark KB. Illness Representation of Patients with Systolic Heart Failure. Progress in Cardiovasculer Nursing 2006;21(4): 190- 5.
Armay Z, Özkan M, Kocaman N, Özkan S. Hastalık Algısı Ölçeği'nin Kanser Hastalarında Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Klinik Psikiyatri 2007;10: 192-200
Arruda GO, Santos AL, Teston EF, Cecilio HPM, Radovanovic CAT, Marcon SS. Association between self-reported health and sociodemographic characteristics with cardiovascular diseases in adults. Rev Esc Enferm USP 2015; 49(1):60-7.
Akın, S., Durna, Z. Kalp yetersizliği hastalarının psikososyal uyumu. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2006, 10(2):1-2.
Akbıyık A, Koçak G, Oksel E. Kronik Kalp Yetmezliği Olan Hastalarda Öz-Bakım Davranışlarının İncelenmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi 2016; 1(2): 1-8.
Aalto AM, Aro AR, Weinman J, Heijmans M, Manderbacka K, Elovainio M. Sociodemographic, Disease Status, and Illness Perceptions Predictors of Global Self-Ratings of Health and Quality of Life among Those with Coronary Heart Disease – One Year Follow-Up Study. Quality of Life Research 2006; 15(8): 1307–22.