KRONİK HASTALIĞI OLAN HASTALARA BAKIM VEREN YAKINLARININ UYKU KALİTESİ VE YORGUNLUK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Öz ÖZETAmaç: Araştırma, kronik hastalığı olan hastalarına bakım veren hasta yakınlarının uyku kalitesi ve yorgunluk düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır.Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel türde olan araştırma, 15 Temmuz 2013- 1 Ocak 2014 tarihleri arasında İzmir ilindeki bir eğitim ve araştırma hastanesinin Palyatif Bakım Servisi’nde yapıldı. Araştırmaya 100 hasta yakını alındı. Veri toplama aracı olarak; hasta yakını soru formu, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) ve Piper Yorgunluk Ölçeği kullanılmıştır.Bulgular: Bakım veren hasta yakınlarının % 67’sinin kadın olduğu ve %42’sinin eşine bakım verdiği, % 83’ünün hastanın daha önceki yatışlarında birlikte kaldığı belirlenmiştir. Bakım verenlerin yaş ortalaması 47.24±11.51’dir. Bakım verenlerin PUKİ (6.68±2.39) ve Piper Yorgunluk Ölçeği (4.40±0.98) toplam puan ortalamaları arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır (p=0.59). Sonuç: Bulgular incelendiğinde bakım veren yakınlarının uyku kalitesinin kötü, yorgunluk düzeylerinin orta şiddette olduğu saptanmış, uyku kalitesi ile yorgunluk arasında anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Bakım veren aile üyeleri kronik hastalığı olan yakınlarının bakımlarında büyük sorumluluk almaktadır. Hemşireler bakım veren aile üyelerinin bu sorumluluklarının farkında olmalı, uyku hijyeni eğitimi vermeli, uyumaları için fiziki koşullar sağlayarak uyku kalitelerinin arttırılmasının yanı sıra yorgunlukla baş etmeleri için de destek sağlamalıdır.Anahtar Kelimeler: Bakım veren; kronik hastalık; uyku kalitesi; yorgunluk ABSTRACTThe Investigation of The Relationship Between The Sleep Quality and Fatigue Levels of Caregivers Whose Patients With Chronic Disease*Aim: The study is aimed to determine sleep quality and fatigue level of patient caregivers whose patient has chronic disease, and to reveal their relationships between them.Method: The study, which is a descriptive and survey research, was held in a Palliative Care Service of an education and research hospital of Izmir between July 15, 2013 and January 1, 2014. The sample consisted of 100 patient caregivers. As data collection tool, patient caregiver questionnaire, Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) and Piper Fatigue Scale was administered.Findings: The analysis revealed that 67% of patient caregivers are female, 42% give care to either husband or wife, 83% have stayed as hospital attendant. The mean age of patient caregiver was 47.24 (SD=11.51). There was no significant relationship between the mean scores of PSQI (6.68±2.39) and Piper Fatigue Survey (4.40±0.98) of patient caregivers (p=0.59).Conclusion: The findings showed that sleep quality of patient caregiver was poor, fatigue level was determined as moderate, and there was no significant difference between sleep quality and fatigue level. The family members of patient caregiver take major responsibilities in cares of the patients who have chronical disease. Nurses should raise awareness for the responsibilities of the family members of patient caregiver, train them for sleep hygiene, not only increase sleep quality with providing psychical conditions to sleep but also support to deal with the fatigue.Keywords: Caregivers; chronic disease; sleep quality, fatigue

PDF

___

Ağargün YM, Kara H, Anlar Ö. Pittsburg Uyku Kalitesi İndeksi'nin Geçerlilik ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 1996, 7(2):107-15
Aslan O, Sanisoğlu Y, Akyol M, Yetkin S. Quality of Sleep in Turkish Family Caregivers of Cancer Patients. Cancer Nursing 2009, 32(5):370-77
Atagün İM, Balaban ÖD, Atagün Z, Elagöz M, Özpolat AY. Kronik Hastalıklarda Bakım Veren Yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2011, 3(3):513-52
Bilir N, Subaşı NP. Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar ve Kontrolü. Güler Ç, Akın L, Editörler. Halk Sağlı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları 2006, 1032-4
Berger AM, Parker KP, Young-McCaughan S, Mallory GA, Barsevick AM, Beck SL, et al. Sleep Wake Disturbances in People with Cancer and Their Caregivers: State of the Science. Oncology Nursing Forum 2005, 32(6):98-126
Buysse DJ, Reynolds CF, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: A New Instrument for Psychiatric Practice and Research. Psychiatric Research 1989, 28:193-213
Can G, Durna Z, Aydiner A. Assessment of Fatigue in And Care Needs of Turkish Women with Breast Cancer.Cancer Nursing 2004, 27(2):153-61
Chang EW, Tsai YY, Chang TW, Tsao CJ. Quality of Sleep and Quality of Life in Caregivers of Breast Cancer Patient. Psychooncology 2007, 16(10):950-5
Corà A, Partinico M, Munafò M, Palomba D. Health Risk Factors in Caregivers of Terminal Cancer Patients: A Pilot Study. Cancer Nursing 2012, 35(1):38-47
Çolak D, Özyılkan, Ö. Kanser Hastalarında Palyatif Tedaviler. Türkiye Klinikleri 2006, 2(10): 1-9
Forbes A, While A. The Nursing Contribution to Chronic Disease Management: A Discussion Paper. International Journal of Nursing Studies 2009, 46 (1):120-31
Given B, Sherwood PR, Given CW. What Knowledge and Skills do Caregivers Need? Journal of Social Work Education 2008, 44 (3):115-23
Görgülü Ü, Akdemir N. İleri Evre Kanser Hastalarına Bakım Verenlerin Yorgunluk ve Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi. Genel Tıp Dergisi 2010, 20(4):125-32
Greenwood N, Mackenzıe A, Cloud GC, Wılson N. Informal Carers of Stroke Survivors Factors İnfluencing Carers: A Systematic Review of Quantitative Studies. Disability and Rehabilitation 2008, 30(18):1329- 49
Haley W. The Family Caregivers Role in Alzheimer Disease. Neurology 1997, 48(6): 25- 9
Hutchison C. Social Support: Factors to Consider When Desingning Studies That Measure Social Support. Journal of Advance Nursing 1999, 29:1520- 6
İnci F, Öz F. Palyatif Bakım ve Ölüm Kaygısı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2012; 4(2):178-87
Jensen S, Given B. Fatigue Affecting Family Caregivers of Cancer Patients. Supportive Life: A Review and Evaluation of Different Conceptual Approaches. International Journal of Nursing Study 1993, 43:891-901
Karabulutlu EL, Akyıl R, Karaman S, Karaca M. Kanser Hastalarına Bakım Verenlerin Uyku Kalitesi ve Psikolojik Sorunlarının İncelenmesi. Türk Onkoloji Dergisi 2013, 28 (1):1-9
Karagözoglu S, Çabuk S, Tahta Y, Temel F. Hastanede Yatan Yetişkin Hastaların Uykusunu Etkileyen Bazı Faktörler. Toraks Dergisi 2007;8:234- 40
Kristjanson L. The Family as A Unit of Treatment. In: Portenoy R, Bruera E, Eds. Topics in Palliative Care, New York: Oxford University Press 1997: 245- 61
Mollahaliloğlu S, Hülür Ü, Yardım N, Özbay H, Çaylan AK, Ünüvar N, Editörler. Türkiye'de sağlığa bakış, Ankara: Bölük Ofset Matbaacılık 2007:45-51
Montgomery JRJ, Gonyea JG, Hooyman NR. Caregiving and The Experience of Subjective and Objective Burden. The Family and Healthcare 1985, 34:19-26.
Moore PJ, Adler NE, Williams DR, Jackson JS. Socioeconomic Status and Sealth: The role of sleep. Psychosomatic Medicine 2002;64:337-44
Northouse LL, Mood D, Templin T, Mellon S, George T. Couples' Patterns of Adjustment to Colon Cancer. Social Science Medicine 2000, 50:271-84
Piper BF, Dibble SL, Dodd MJ, Weiss MC, Slaughter RE, Paul SM. The Revised Piper Fatigue Scale: Psychometric Evaluation in Women with Breast Cancer. Oncology Nursing Forum 1998, 25:677-84
Sarı D, Eşer İ, Khorshid L. Kanser Hastalarına Bakım Veren Yakınlarının Uyku Kalitesi ve Depresyon Düzeyleri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2010, 26(1):1-10
Teel CS, Press AN. Fatigue Among Elders in Caregiving and Noncare Giving Roles. Western Journal of Nursing Research 1999, 2(4):496-520
Vitiello MV, Larsen LH, Moe KE. Gender and Estrogen Effects on The Subjective-Objective Sleep Quality Relationships of Healthy, Noncomplaining Older Men and Women. Journal of Psychosomatic Research 2004;56:503-10.