Çalışanların İş Güvencesizliğine Yönelik Algılarının Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına Etkisinde Kaygının Aracı Rolü

Bu çalışmanın amacı, çalışanların iş güvencesizliğine yönelik algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisinde kaygının aracı rolünü incelemektir. Ayrıca çalışanların iş güvencesizliğine yönelik algılarının, örgütsel vatandaşlık davranışlarının ve kaygı düzeylerinin demografik özelliklere (statü, cinsiyet, yaş grupları, medeni durum, çocuk durumu, eğitim durumu ve işyeri kıdemi) göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek de araştırmanın amaçlarındandır. Araştırmaya, İstanbul’da kamu ve özel sektörde istihdam edilen 268 kadrolu ve sözleşmeli çalışan katılmıştır. Araştırma verileri anket yöntemiyle toplanmıştır. Araştırma sonucunda, çalışanların iş güvencesizliğine yönelik algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisinde kaygının kısmi aracı rolü olduğu görülmüştür. Ayrıca çalışanların iş güvencesizliğine yönelik algıları; statülerine ve yaş gruplarına göre; çalışanların örgütsel vatandaşlık davranışları da statülerine göre farklılaşmaktadır. Çalışanların kaygı düzeyi ise hiçbir demografik değişken açısından farklılık göstermemektedir.

Anahtar Kelimeler:

İş Güvencesi, İş Güvencesizliği, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Kaygı, Sürekli Kaygı

Mediation Role of Anxiety in the Effect of Employee Perceptions of Job Insecurity on Organizational Citizenship Behaviors

The aim of this study is to examine the mediating role of anxiety in the effect of employees' perceptions of job insecurity on organizational citizenship behaviors. Also, the aim of the study is to determine whether employees' perceptions of job insecurity, organizational citizenship behaviors and anxiety levels differ according to demographic characteristics (status, gender, age groups, marital status, child status, educational status and seniority). 268 permanent and contracted employees employed in public and private sectors in Istanbul participated in the study. Research data were collected by questionnaire method. As a result of the study, it was seen that there is a partial mediator role of anxiety in the effect of employees' perceptions of job insecurity on organizational citizenship behaviors. In addition, employees' perceptions of job insecurity differ according to their status and age groups; organizational citizenship behaviors of employees also differ according to their status. Anxiety level of employees does not differ in terms of any demographic variables.

Keywords:

Job Security, Job Insecurity, Organizational Citizenship Behavior, Anxiety, Trait Anxiety,

PDF

___

Allison, B. J., Voss, R. S., & Dryer, S. (2001). “Student Classroom and Career Success: The Role of Organizational Citizenship Behavior”. Journal of Education For Business, 76(5), 282-288.
Altan, L., Bingöl, Ü., Sağırkaya, Z., Sarandöl, A., & Yurtkuran, M. (2004). “Romatoid Artritli Hastalarda Anksiyete ve Depresyon”.Romatizma, 19(1), 7-13.
Ashford, S. J., Lee, C., & Bobko, P. (1989). “Content, Cause, and Consequences of Job Insecurity: A Theory-Based Measure and Substantive Test”. Academy Of Management Journal, 32(4), 803-829.
Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). “The Moderator-Mediator Variable Distinc-Tionin Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statisti-Cal Considerations”, Journal Of Personality And Social Psychology, 51 (6), 1173-1182.
Boya, F. Ö., Demiral, Y., Ergör, A., Akvardar, Y., & De Witte, H. (2008). “Effects of Perceived Job İnsecurity on Perceived Anxiety and Depression İn Nurses”. Industrial Health, 46(6), 613-619.
Bozkurt, S., & Bal, Y. (2012). “Investigation of The Relationship Between Corporate Social Responsibility and Organizational Citizenship Behavior: A Research.” International Journal of Innovations in Business 1.1 S.45-46, 40-59
Boz, D., Duran, C., & Behdioğlu, S. (2018). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve Örgütsel Yenilikçiliğin Toplam Kalite Yönetimi Uygulamaları Üzerindeki Etkileri”. Dumlupınar University Journal of Social Science/Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.
Cohen, S., & Lichtenstein, E. (1990). “Perceived Stress, Quitting Smoking, And Smoking Relapse”. Health Psychology, 9(4), 466.
Correll, R.E., (1984). "Relationship of Anxiety and Depression to Age and Sex in An Acute Psychiatric Population." Psychological Reports 55.3 S.979, 979-986.
Çakır, Ö., (2007). "İşini Kaybetme Kaygısı: İş Güvencesizliği."Çalışma Ve Toplum, 1.12, S.120 117.
Dede, E. (2017). İş Güvencesizliği Algısının Ve Örgütsel Güven Düzeyinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkileri: Devlet Ortaokulu ve Özel Ortaokul Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma.
Demir, F. (1999). İş Güvencesi Hukuku. Fakülteler Kitabevi, Barış Yayınları.
De Witte, H., & Näswall, K. (2003). Objective'vssubjective'job Insecurity: Consequences of Temporary Work for Job Satisfaction and Organizational Commitment in Four European Countries.Economic and Industrial Democracy, 24(2), 149-188.
De Witte, H. (2005). “Job Insecurity: Review of The İnternational Literature on Definitions, Prevalence, Antecedents and Consequences”. Sa Journal of Industrial Psychology, 31(4), 1-6.
Dığın, Ö., & Ünsar, S. (2010). “Çalışanların İş Güvencesi Algısının Belirleyicileri ve İş Güvencesinden Memnuniyetin Organizasyonel Bağlılık, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 133-145.
Dursun, S., & Bayram, N. (2013). “İş Güvencesizliği Algısının Çalışanların Kaygı Düzeyleri Üzerine Etkisi: Bir Uygulama”. Isguc The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 15(3), 20-27.
Demirel, E. T., (2013). “Mesleki Stresin İş Tatminine Etkisi: Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü, Niğde Üniversitesi İibf Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1
Dereli, B. (2012). “İş Güvencesizliği Kavramı ve Banka Çalışanlarının İş Güvencesizliğine Yönelik Algılarının Demografik Özelliklerine Göre İncelenmesi”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (21), 237-256
Ferrie, J. E. (1999). Health Consequences of Job Insecurity.WHO Regional Publications European Series, 59-100.
Greenberg, J., & Baron, R. A. (2003).” Behavior in Organizations: Understanding and Managing the Human Side of Work. Pearson College Division”.
Greenhalgh, L., & Rosenblatt, Z. (1984). "Job Insecurity: Toward Conceptual Clarity." Academy of Management Review 9.3 S.440, 438-448.
Güçlü, N. (2001). “Stres Yönetimi”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1).
Gürbüz, S., & Yüksel, M. (2011). “Çalışma Ortamında Duygusal Zekâ: İş Performansı, İş Tatmini, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bazı Demografik Özelliklerle İlişkisi”. Doğuş Üniversitesi Dergisi,9(2), 174-190.
Gürbüz, S., Bekmezci, M . (2012). “İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Bilgi İşçilerinin İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Duygusal Bağlılığın Aracılık ve Düzenleyicilik Rolü”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41 (2), 189-213.
Hellgren, J., Sverke, M., & Isaksson, K. (1999). “A Two-Dimensional Approach to Job” Insecurity: Consequences for Employee Attitudes and Well-Being. European Journal of Work and Organizational Psychology, 8(2), 179-195.
Hovardaoğlu, S. (1997). "Stres Belirtileri ile Durumsal ve Sürekli Kaygının Yordanması." Kriz Dergisi 5.2 S.128, 127-134.
Kapar, R. (2012). “Ekonomik Krizlerin Çalışanların Sağlığı ve Güvenliği Üzerindeki Etkileri”. Calısma ve Toplum, 34(3).
Karaaslan, A., Özler, D. E., & Kulaklıoğlu, A. S. (2009). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Bilgi Paylaşımı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,11(2), 135-160.
Kaya, M. & Varol, K. (2004). “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Durumluk-Sürekli Kaygı Düzeyleri ve Kaygı Nedenleri (Samsun Örneği)”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(17), 31-63.
Kaya, P. A. ( 2001). "İş Güvencesi: Türk Çalışma Mevzuatındaki Düzenleme - 158 Sayılı Ilo Sözleşmesi Ve Temmuz 2000 Tarihli İş Güvencesi Yasa Taslağının Kısaca Değerlendirilmesi". Isguc The Journal of Industrial Relations and Human Resources
King, J. E. (2000). White Collar Reactions To Job Insecurity and The Role of The Psychological Contract: Implications for Human Resource Management. Human Resource Management: Published in Cooperation With The School of Business Administration, The University of Michigan and in Alliance With The Society of Human Resources Management, 39(1), 79-92.
Klandermans, B. & Vuuren, T.V. (1999). "Job Insecurity: Introduction." European Journal of Work And Organizational Psychology 8.2 S.145, 145-153.
Koç, F., Kaya, N., Özbek, V., & Akkılıç, E. (2013). “Algılanan Fiyat ile Tüketici Güveni Arasında Algılanan Hizmet Kalitesinin Aracı (Mediator) Etkisi: Bankacılık ve Gsm Sektörlerinin Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Araştırma”. 18. Ulusal Pazarlama Kongresi, Kafkas Üniversitesi.
Lee, K. & Allen, N.J. (2002). "Organizational Citizenship Behavior and Workplace Deviance: The Role of Affect and Cognitions." Journal of Applied Psychology 87.1 S.131, 131-142
Mackenzie, S. B. & Posdakoff, P. M., (1994). “Organizational Citizenship Behaviors and Sales Unit Effectiveness”. Journal of Marketing Research, 31(3), 351-363.
Netemeyer, R. G., Boles, J. S., Mckee, D. O., & Mcmurrian, R. (1997). “An Investigation into The Antecedents of Organizational Citizenship Behaviors in A Personal Selling Context.” Journal of Marketing, 61(3), 85-98.
Organ, Dennis W. (1997). "Organizational Citizenship Behavior: It's Construct Clean-Up Time." Human Performance 10.2 S.87, 85-97.
Organ, D. W. (1988). “Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome”. Lexington Books/Dc Heath and Com.
Önder, Ç. & Wasti A. (2003). “İş Güvencesi: Kapsamlı Bir Model Testi”, 11. Ulusal Yönetim ve Örgüt Kongresi Bildiri Kitabı, Afyon Kocatepe Üniversitesi,
Podsakoff, P. M., Ahearne, M., & Mackenzie, S. B. (1997). “Organizational Citizenship Behavior and The Quantity and Quality of Work Group Performance”. Journal of Applied Psychology, 82(2), 262.
Poyraz, K. & Kama, U. (2008). “Algılanan İş Güvencesinin, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13 S. 143-164
Probst, T. M. (2003). “Development and Validation of The Job Security Index and The Job Security Satisfaction Scale: A Classical Test Theory and Irt Approach”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 76(4), 451-467.
Sezgin, F. (2005). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir Çözümleme Ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar”. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1).
Shilling S. & Brackbill, R. M. (1987). “Occupational Health and Safety Risks and Potential Health Consequences Perceived By Us Workers.” Public Health Rep. 102, S. 36-46,
Sipahi, B., Yurtkoru, E. S. ve Çinko, M. (2008). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, 2. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Sverke, M., & Hellgren, J. (2002). “The Nature of Job Insecurity: Understanding Employment Uncertainty on The Brink of A New Millennium." Applied Psychology 51.1, 23-42.
Şanal, M. (2013). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışının İşletmeler Açısından Önemi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 529-538.
Seçer, B. (2011). “İş Güvencesizliğinin İçsel İşten Ayrılma ve Yaşam Doyumuna Etkisi”. İsgüc The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 13(4), 43-60.
Uludağ, G., Taşdöven, H., & Dönmez, M. (2014). “Polis Adaylarının Mesleki Kaygı Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 75-94.