TÜRKİYE-SURİYE İLİŞKİLERİNDE BİR KIRILMA NOKTASI: EKİM 1998 KRİZİ VEYA DİĞER BİR İFADEYLE “İLAN EDİLMEMİŞ SAVAŞ”

Türkiye-Suriye ilişkilerinin son 40 yıllık seyrine baktığımızda en önemli kırılma anlardan birinin 1998 yılının Ekim ayında yaşandığını söylemek mümkündür. 1990’lı yılların ilk yarısında imzalanan güvenlik protokollerine rağmen Suriye’nin PKK faaliyetlerine desteğini sürdürmesi ve Abdullah Öcalan’ın Suriye topraklarında ikamet ediyor olması, 1998 sonbaharında iki ülkeyi savaşın eşiğine getirmiştir. Ekim 1998 Krizi'nin Adana Mutabakatı'nın imzalanması ile son bulması, iki ülke ilişkilerinde yeni bir dönemin kapılarının aralanmasına neden olmuştur. Bu çalışmada PKK faaliyetlerinin Türkiye-Suriye ilişkilerinde oynadığı inşa edici rol, Ekim 1998 Krizi üzerinden analiz edilmektedir. Ekim 1998 Krizi’nin Suriye yönetiminin PKK faaliyetlerine destek vermeyeceğini resmen taahhüt ederek sonlanması, iki ülke ilişkilerinde uzlaşmazlıktan her alanda işbirliği dönemine geçişin başlangıç noktası olmuştur. Bu nedenle Ekim 1998 Krizi’ni bir kırılma noktası olarak değerlendirmek mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Suriye, PKK, Ekim 1998 Krizi, Adana Mutabakatı

A Breaking Point in Turkey-Syria Relations: October 1998 Crisis or in other Words “Undeclared War”

Looking at the most important breaking moments from the past 40 years the course of the Turkey-Syria relations is possible to say that one happened in October of 1998. Despite the security protocols signed in the first half of the 1990s, Syria continued to support PKK activities and Abdullah Öcalan's residence in the Syrian territory brought the two countries to the brink of war in the autumn of 1998. The ending of the October 1998 Crisis with the signing of the Adana Agreement led to a gap in the doors of a new era in relations between the two countries. In this study, the agent build starring role in PKK activity in Turkey-Syria relations are analyzed through October 1998 Crisis. The ending of the October 1998 Crisis with a formal commitment by the Syrian administration to not support the activities of the PKK has been the starting point for the transition to a cooperative period of all issues from the conflict between the two countries. For this reason, it is possible to consider the October 1998 Crisis as a breaking point.

Keywords:

Turkey, Syria, PKK, October 1998 Crisis, Adana Agreement,

PDF

___

“Türkiye Cumhuriyeti ile Suriye Arap Cumhuriyeti Arasında Ekonomik İşbirliği Protokolü (17 Temmuz 1987).” Resmi Gazete, 87/12171. 10.12.1987.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü. “Ekim 1998-12 Ekim 1998.” http://ayintarihi. byegm.gov.tr/turkce/date/1998-10-30, (12.02.2018).
Tür, Özlem. “Türkiye Suriye İlişkileri: Su Sorunu.” Türkiye ve Ortadoğu: Tarih, Kimlik, Güvenlik içinde, Editör Meliha Benli Altunışık, (105-128), İstanbul: Boyut Yayınları, 1999.
Süleyman Elik, Iran-Turkey Relations, 1979-2011: Conceptualising the Dynamics of Politics, Religion and Security in Middle-Power States. London and New York: Routledge Publications, 2012.
“Suriye’ye Sabrımız Kalmadı (17 Eylül 1998).” Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/suriyeye-sabrimiz-kalmadi-39038649, (16.02.2018).
Sayarı, Sabri. “Turkey and the Middle East in the 1990s.” Journal of Palestine Studies 26, sy. 3 (1997): 44-55.
“Sabrımız Taşıyor (2 Ekim 1998),” Hürriyet. http://www.hurriyet.com. tr/sabrimiz-tasiyor-39040871, (10.02.2018).
Olson, Robert. Türkiye’nin Suriye, İsrail ve Rusya ile İlişkileri: 1979- 2001. Çeviren Süleyman Elik. Ankara: Orient Yayınları, 2005.
Olson, Robert. “Turkey-Syria Relations Since the Gulf War: Kurds and Water.” Middle East Policy 5, sy. 2 (1997): 168-193.
Olson, Robert. “The Kurdish Questions and Turkey’s Foreign Policy toward Syria, Russia and Iraq since the Gulf War.” The Kurdish Nationalist Movement in the 1990s: Its Impact on Turkey and the Middle East içinde, Editör Robert Olson, (84-113). Kentucky: The University Press of Kentucky, 1996.
Olson, Robert. “Turkish and Syrian Relations Since the Gulf War: The Kurdish Questions and the Water Problem.” The Kurdish Conflict in Turkey: Obstacles and Chances for Peace and Democracy içinde, Editör Ferhad Ibrahim ve Gülistan Gürbey, (119- 149). New York: St Martin’s Press, 2000.
Müftüoğlu, Ferruh. Ortadoğu Su Meseleleri ve Türkiye. İstanbul: Marifet Yayınları, 1997.
Marcus, Aliza. Kan ve İnanç: PKK ve Kürt Hareketi. Çeviren Ayten Alkan. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
Kut, Gün. “Burning Waters: The Hydropolitics of The Euphrates and Tigris.” New Perspectives on Turkey, sy. 9 (1993): 1-17.
Kinzer, Stephen. “Turkey’s Ties to Syria Sink to War in All But the Name (4 Ekim 1998).” http://www.nytimes.com/1998/10/04/ world/turkey-s-ties-to-syria-sink-to-war-in-all-but-the-name. html, (13.02.2108).
“Karanlık Oyuna Son Vereceğiz (8 Ekim 1998).” Hürriyet. http:// www.hurriyet.com.tr/karanlik-oyuna-son-verecegiz-39041812, (08.02.2018).
Karakoç, Jülide. “Türk Dış Politikasında Kürt Sorununun Etkisi: 1980’lerden Bugüne.” Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2009.
İmset, İsmet G. PKK: Ayrılıkçı Şiddetin 20 Yılı (1973-1992). Ankara: Turkish Daily News Yayınları, 1993.
Hooglund, Eric. “Government and Politics.” Turkey: A Country Study içinde, Editör Helen Chapin Metz, 231-302. Washington: The Federal Research Division of the Library of Congress, 1995.
Gunter, Michael M. The Kurds and the Future of Turkey. New York: St. Martin’s Press, 1997.
Gunter, Michael M. The A to Z of the Kurds. Lanham: The Scarecrow Press, 2009.
Fırat, Melek ve Ömer Kürkçüoğlu. “Irak ve Suriye’yle Sorunlu İlişkiler.” Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar 1980-2001 içinde, Editör Baskın Oran, II: 129-148. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
Fırat, Melek ve Ömer Kürkçüoğlu. “Arap Devletleriyle İlişkiler.” Türk Dış Politikası: Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar 1980-2001 içinde, Editör Baskın Oran, II: 551-568. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
Birand, Mehmet Ali. APO VE PKK. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1993.
Balıkçı, Faruk. “Ağlayarak Dağa Çıktım (4 Eylül 1998).” Hürriyet. http://www.hurriyet.com.tr/aglayarak-daga-ciktim-39036628, (10.02.2018).
Balcı, Ali. Türkiye Dış Politikası: İlkeler, Aktörler, Uygulamalar. İstanbul: Etkileşim Yayınları, 2013.
Aykan, Mahmut Bali. “The Turkish-Syrian Crisis of October 1998: A Turkish View.” Middle East Policy 6, sy. 4 (1999): 174-191.
Aras, Damla “The Syrian Uprising: Turkish-Syrian Relations Go Downhill.” The Middle East Quarterly 19, sy. 2 (2012): 41-50.
Altunışık, Meliha B. ve Özlem Tür. “From Distant Neighbors to Partners? Changing Syrian-Turkish Relations.” Security Dialogue 37, sy. 2 (2006): 229-248.
Akmandor, Neşet, Hüseyin Pazarcı ve Hasan Köni. Ortadoğu Ülkelerinde Su Sorunu. Ankara: TESAV Yayınları, 1994.
Akçam, Taner. “Kürt Hareketinde Gelinen Nokta Üzerine.” Birikim, sy. 134-135 (2000): 128-138.