EBUBEKİR PAŞA’NIN İSTANBUL’DAKİ SIBYAN MEKTEBİ VE SEBİL VAKFININ 1867-68 YILLARINA AİT MUHASEBE DEFTERLERİ ÜZERİNDEN VAKIFLARDAKİ KAYIT DÜZENİ VE DİNAMİK YAPI

Vakıf sistemi sosyal güvenliğin temel kurumu olduğu kadar eğitim, kültür, diyanet, bayındırlık, sosyal yardım ve sağlık yatırımlarını yürüten mali ve hukuki bir kurumdur. Vakıf kurucuları vakfiyelerinde toplumun geneline hizmet etmek için idealize ettikleri hizmetleri sıralamışlardır. Bu hizmetlerin sonsuza değin sürmesi amaçlanmıştır. Vakıfların yüzyıllar boyunca yaşadığı süreç, hukuki altyapı, güçlü mali kaynaklar ve denetim sistemi ile oluşmuş ve gelişmiştir. Osmanlı mali geleneği içinde denetlemeye dayalı ve muhasebenin bilgi verme özelliklerine uygun muhasebe kültürünü, vakıflarda tutulmuş muhasebe defterlerinden okumak mümkündür. Bir başka açıdan bakıldığında vakıf medeniyetinin yüzyıllar boyunca yaşamasında bu etkin, denetleyen kayıt düzeninin önemli rolü olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Vakıf Muhasebe Defterleri, Vakfiye, Denetim

The Record System And Their Dynamic Structure Of Waqfs Upon Ebubekir Pasha’s School And Fountain Waqf Accounting Books

Waqf system is a judical and financial institution of social security as well as the institutions which conduct educational, cultural, religious, public works, social aid and health investments. The waqf founders lined the services idealized by them in their deeds of trustee. It is aimed that these services countinue forever. This process survived for centuries primarily stemmed from this legal infrastructure, financial resources and efficient inspecting recording order. The accountancy culture which is on the basis of auditing and proper for information characteristics of the accountancy within the Ottoman financial tradition may be read from the accountancy books kept in the awqaf. From another point of view that the waqf culture had survived for centuries primarily stemmed from this efficient, inspecting record order.

Keywords:

Waqf Accounting Book, Deed of Trust, Audit,

PDF

___

https://www.vgm.gov.tr/Documents/DUYURU%20 Dosyalar%C4%B1/MULHAK_TEMSILCI_2017.pdf, Erişim Tarihi, 19 Şubat 2018.
Tosun, Sevilay. “Ebubekir Paşa ve Kıbrıs’taki İmar Faaliyetleri.” C.U. Sosyal Bilimler Dergisi 28, sy. 2 (2004), 205-213.
Tali, Şerife. “İstanbul Su Mimarisinde Fatih Sebillerinin Yeri ve Önemi.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3, sy. 10 (2010): 563.
Şerifoğlu, Ömer Faruk. Su Güzeli İstanbul Sebilleri. İstanbul: İBB Kültür A.Ş. Yay., 1995.
Şensoy, Fatma. “Muhasebe defterlerinden Vakıfların Çok Yönlü Boyutlarını İzlemek- Bir Örnek XVIII. Yüzyıl”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, sy. 7 (2014): 76-103.
Şensoy, Fatma ve Oktay Güvemli. “The State Accounting Doctrine Book of The Middle East In The XIV Century: Risale-i Felekiyye-Kitab-us Siyakat And Its Place in Accounting Culture.” The British Accounting Review, 47 (2015): 159-176.
Sakaoğlu, Necdet. Bu Mülkün Kadın Sultanları. İstanbul: Oğlak Yayınları, 2011.
Öztürk, Said. Osmanlı Arşiv Belgelerinde Siyakat Yazısı ve Tarihi Gelişimi. İstanbul: OSAV, 1996.
Öztürk, Nazif. Elmalılı M. Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
Öztürk, Nazif. Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi. Ankara: TDV Yay., 1995.
Orbay, Kayhan. “Vergi Kayıtları, Mahsul Miktarları ve Fiyatlar: Vakıfların Rüsûm, A‘sâr-ı Hubûbât ve Fürûht- Hubûbât Defterleri.” Otam, sy. 30 (2011): 129.
Orbay, Kayhan. “Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları: Vakfiyeler, Şeriyye Sicilleri, Mühimmeler, Tahrîr Defterleri Ve Vakıf Muhasebe Defterleri.” Vakıflar Dergisi, sy. 29 (2005): 27-42.
Süreyya Mehmed. Sicill-i Osmani. Haz. Nuri Akbayar. Cilt 2. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
Kunter, Halim Baki. “Türk Vakıflarının Milliyetçilik Cephesi” Vakıflar Dergisi, sy. 3 (1956): 4.
Kiel, Machiel. “Tripoliçe,” İslam Ansiklopedisi. 41:315. Ankara: TDV Yay., 2012.
Kal’a, Ahmet ve Yayın Hazırlama Kurulu, İstanbul Su Külliyâtı I: Vakıf Su Defterleri - Hatt-ı Hümâyûn (1577-1804). İstanbul: İSKİ, 1997.
İnalcık, Halil. Devlet-i ‘Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar-I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
Güvemli, Oktay ve Batuhan Güvemli. “Osmanlı Kayıt Kültüründe Vakıf Muhasebesi ve Devlet Muhasebe Sistemi.” Vakıflar Dergisi, Sayı: 46 (2016): 9-10.
Güvemli, Oktay ve Batuhan Güvemli. “The Birth and Development of an Accounting Method In the Middle East (Merdiban Method).” The Fifth Accounting History International Conference, Banff (Canada), 2007.
Güvemli, Oktay, Cengiz Toroman ve Batuhan Güvemli. Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet Muhasebesi. İstanbul: Kamu Gözetimi Kurumu: 2014.
Güvemli, Oktay. Muhasebe Tarihi. Cilt 3. İstanbul: YMM Odası yayını, 2000.
Güvemli, Oktay. Muhasebe Tarihi. Cilt 1. İstanbul: Avcıol Basım Yayım, 1995.
Güran, Tevfik. Ekonomik ve Mali Yönleri ile Vakıflar Süleymaniye ve Şehzade Süleyman Paşa Vakıfları. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2006.
Genç, Mehmet. “Klasik Osmanlı Sosyal-İktisadî Sistemi ve Vakıflar.” Vakıflar Dergisi, sy. 42 (2014): 9-18.
Fazlıoğlu, İhsan. “Osmanlı Klasik Muhasebe Matematik Eserleri Üzerine Bir Değerlendirme.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 1, sy.1 (2003): 345-367.
Durmuş, M.Emin ve Bektaş, İsmail. “Osmanlı’da Muhasebe Usulü ve Vakıf Muhasebe Kayıtları Okuma Kılavuzu.” Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 3, sy. 2 (2017): 196.
Çelik, Cemil ve Dinç, Güven. “Osmanlı Dönemi Kıbrıs Su Vakıfları (1571-1878).” Mediterranean Journal of Humanities 2, sy. 1 (2012): 37-59.
Bülbül, Yaşar. “Klasik Dönem Osmanlı Muhasebe Sistemi.” Dîvân, sy. 6 (1996).
Kitap ve Makaleler Akgündüz, Ahmet. İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi. Ankara: OSAV, 1988.
Kıbrıs 21 no’lu Şeriyye Sicili
VGMA. Küçük Vakfiye Defteri, Varak No:32,Hüküm No:33
VGMA Defter No:24/60/21;24/65/22;737/1/1.
BOA. EV.HMH. d. 20310
Arşiv Belgeleri BOA. EV.HMH.d. 20309