Çevreye Metaekolojik Yaklaşım ve Doğada Karşılıklı Dayanışma İlkesi

Çağımızın en önde gelen problemlerinden biri de çevre sorunlarıdır. Fakat doğa, yaşamı destekleyen bir sistem olmanın ötesinde üretim kaynaklarının bulunduğu bir depo olarak algılandığından çevre sorunlarına yönelik ilgi aynı zamanda ekonomik kaygıları da içermektedir. Doğaya ve çevre sorunlarına olan bu yaklaşım mekanik ve parçalı bir doğa algısının sonucudur ve çevre sorunlarının da gerçek nedenidir. Bu makalede doğa varlıklarını birer meta olarak gören bu yaklaşımı tanımlamak için “metaekoloji” kavramı önerilmektedir. Bu kapsamda makalenin temel amaçları: (1) üretim biçimi ve çevre sorunları arasındaki ilişkiyi açıklamak; (2) doğaya olan metaekolojik yaklaşımı eleştirmek ve (3) metaekoloji bağlamında temel çevre yaklaşımlarını yine eleştirel bir yaklaşımla irdelemektir. Son analizde ise çevre sorunları konusunda insan ya da doğa merkezli çevre yaklaşımı yerine eklektik bir yaklaşım tercih edilmekte ve klasik yazında yer alan “doğada karşılıklı çıkar ilişkisi” prensibi yerine “karşılıklı dayanışma ilkesi” benimsenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Çevre Sorunları, Ekoloji, Kapitalizm, Metaekoloji

One of the prominent concerns of our age is about environmental problems. But these concerns are not only related with to accepting of nature as a life supporting system but also economic anxieties which are based on the accepting of nature as material source of production and repository. So, the common discourses about environmental problems are induced by economic concern usually. In this perspective environmental problems are crucial because of the negative effects on the production process. This is logical results of the mechanical and fragmented nature perception and cause more exploitation of the environment. Economically motivated, mechanical and fragmented nature perception is conceptualized as “methaecology” in this article. It’s considered that the main causes of the environmental problems are exploitative production system in this essay. So the main purpose of this article is (1) to explain of the relationship between mode of production and environmental problems; (2) to criticize of the metaecologic perception of the nature; and (3) to evaluate main critical environmental approach in the context of methaecology.

Keywords:

Capitalism and Ecology, Environmental Problems, Methaecology.,

PDF

___

ASLAN, H. (2007) Doğa Kavramının Tarihsel Gelişimi. Felsefe Dünyası. [Online] 2(46). s.50-66 http://www.tufed.org/1301- 0875/46-2007/46-050.pdf. [Erişim Tarihi: 03.04.2011].
BARRY, J. (1999) Environment and Social Theory. New York: Routledge Publication.
BELL, M. M. (2004) An Invitation to Environmental Sociology. California: Pine Forge Press.
BENLİSOY, S. (2008) Joel Jovel’le Söyleşi: Ekolojik Krizin Nedeni Kapitalizmin Ahlaksızlığıdır. Mesele Kitap Dergisi. 2008 (20). s.30
BENLİSOY, S. (2009) İklim Krizinden Kaçınmak Hala Mümkün mü? Mesele Kitap Dergisi. 2009(29) s.49
BİRDİŞLİ, F. (2013) Metaekoloji ve Metaekolojik Güvenlik. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi. 6(1). s.139-143. Ankara: Nobel Yayıncılık.
BRENNAN, A. ve Lo,Y. Environmental Ethics. ZALTA, E. N. (der.) The Stanford Encyclopedia of Philosopy. [Online] http://plato.stanford.edu/entries/athics-environmental/, [Erişim Tarihi:09.04.2011].
BUTZER, K. W. (1971) Environment and Archeology: An Ecological Approach to Prehistory. Chicago and N.York: Aldine, Atherton Inc.
CANSEVER, Edip. (2009) Ekososyalizm Nedir? Ne Değildir? [Online] http://www.ekolojistler.org/ekososyalizm-nedir-ne-degildirilgin-ozkaya-ozluer.html,[Erişim tarihi: 11.04.2011].
CURTIN, P. D. (2008) Kültürlerarası Ticaret. BIYIKLI, Ş. (çev.) İstanbul: Küre Yayınları.
ERYILMAZ, Ç. (2005) Kültürel Ekofeminizmin Eleştirisi. (Yayınlanmamış Y.Lisans Tezi), Ankara.
FOSTER, J. B. (1999) Savunmasız Gezegen. ÜNDER, H. (çev.) Ankara: Epos Yayınları.
FOSTER, J. B. (2002) Ecology Aganist Capitalism. New York: Monthly Review Press.
KIŞLALIOĞLU, M. ve BERKES, F. (der.) (2003) Ekoloji ve Çevre Bilimleri, İstanbul: Remzi Kitapevi.
KOVEL, J. (2005). “Ekolojik Bir Marksizm Hakkında Düşünceler” ÖZKAN, H. (çev.) Praksis: Çağdaş Marksist Akımlar. 2005(13). s-97-109. Ankara: Dipnot Yayınları.
MAMEDOV, N. (1996) Toplum ve Doğanın Karşılıklı Etkileşimi: Sosyal Ekoloji. Çevre Dergisi. [Online] 1996(21). s.13-15. http://www.ekolojidergisi.com.tr/resimler/21-3.pdf. [Erişim Tarihi:08.04.2011].
MARX, K. (2003) 1844 Elyazmaları, Ekonomi, Politik ve Felsefe. SOMER K. (çev.) Ankara: Sol Yayınları.
NAESS, A. (1999) Letter to the Ediyor of Zeta Magazine. Philosophical Dialogues: Arnes Naen and The Progress of Ecophilosophy. s. 225-232WITOZSEK N. & BRENAN A. (der.) Oxford: Rownan and Littlefield Pub.
ÖZYOL, A. (2011) Kalkınma Politikalarında Kadın ve Feminizm. [Online] http://www.hydra.com.tr/uploads/kutup2.pdf. [Erişim Tarihi: 10.04.2011].
PONTING, C. (2000) Dünyanın Yeşil Tarihi. BAŞÇI-SANDER, A. (çev.) İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınevi.
POLANYI, K. (2007) Büyük Dönüşüm. BUĞRA, A.(çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
RONAN, C. A. (2005) Bilim Tarihi. İHSANOĞLU, E. & GUNERGUN, E. (çev.) Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
SÉE, H. (2004) Modern Capitalism, Its Origin and Evoluation. VANDERBLUE, H. B. & DONIOT, G. F. (çev.) Kitchener: Batoche Books.
SCHOPENHAUER, A. (2005) İsteme ve Tasarım Olarak Dünya. ÖZŞAR, L. (Çev.) Bursa: Biblos Kitapevi
SMITH, A. (2004) Ulusların Zenginliği. YUNUS, A. & BAKICI, M. (çev.) İstanbul: Alan Yayıncılık.
ŞENEL, A. (1995) İlkel Topluluktan Uygar Topluma. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
WALLERSTEIN, I. (2002) Modern Dünya Sistemi. (I. Cilt). İstanbul: Bakış Yayınları.
WORSTER, D. (1994) Nature’s Economy. UK: Cambridge University Pres.