Adapazarı'nda Gökçeören Bataklığını Kurutma Çalışmaları ve Muhacirlerle Yaşanan Sorunlar (1890-1908)

Osmanlı Devleti, Müslüman ve Türk topraklarının kaybedildiği XVIII. yüzyılın sonlarından itibaren göç hareketlerine sahne olmuştur. Özellikle Kırım, Kafkasya ve Balkanlardan yapılan bu göçler sonucunda milyonlarca insan yer değiştirmek zorunda kalmıştır. Adapazarı, gerek muhacirlerin geçici toplanma yeri olan İstanbul'a yakınlığı ve gerek demiryolu güzergahında olması nedeniyle muhacirlerin sevk ve iskan edildiği yerlerden birisi haline gelmiştir. Bu bölgeye iskan edilen muhacir halklardan birisi de Boşnaklardır. Boşnaklar özellikle 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ndan sonra Bosna-Hersek'in Avusturya-Macaristan tarafından işgalinden sonra Osmanlı Devleti'ne sığınmışlardır. Adapazarı'na Boşnaklar da dahil olmak üzere çok sayıda muhacirin gelmesi ile mesken ve arazi problemini çözmek için bataklıkların kurutulması gündeme gelmiş. Bu kurutulan bataklıklardan birisi de Gökçeören Bataklığıdır. Bu makalede Gökçeören Bataklığı’nın kurutulması ile ortaya çıkan ve özellikle bataklığın etrafında yaşayan Boşnak muhacirlerin sorunları Osmanlı Arşivi belgeleri ve diğer kaynaklara göre ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Adapazarı, Göçler, Boşnak Muhacirler, Gökçeören Gölü ve Bataklığı

Drying Works of Gokceoren Swamp in Adapazarı and Problems Encountered by Immigrants

The Ottoman Empire had the scene of migration since the last years of 18th century when muslims and Turks lost their territories. Millions of people had to leave their lands as a result of these migrations, especially from Crimea, the Caucasus and the Balkans. Being close to Istanbul, the temporary meeting place of immigrants and being on the railway route, Adapazari became one of the places where immigrants were transferred and resettled. Bosnians were one of the groups of immigrants resettled in the region. Bosnians, especially after the 1877-1878 Ottoman-Russian War, after Bosnia-Herzegovina was invaded by Austria-Hungary, took refuge in the Ottoman Empire. With the arrival of many immigrants to Adapazari, including Bosnians, to solve the problem of housing and landdraining of marshland was raised. Gokceoren swamp was one of these dried marshes. In this article the problems of immigrants, particularly the ones of the Bosnian immigrants lived around Gokceoren swamp was dried will be dealt with according to the documents of Ottoman Archives and the other sources

Keywords:

Adapazari, Migrations, Bosnian Immigrants, Gokceoren Lake and Swamp,

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
Sadaret Mektubî Kalemi Mühimme Kalemi (A.MKT.MHM)
Bab- Âli Evrak Odası (BEO)
Dahiliye Mektubî Kalemi (DH.MKT)
İrade Dâhiliye (İ.DH)
Şura-yı Devlet Mülkiye Dairesi (ŞD.MLK)
Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı (Y.A.HUS)
Yıldız Sadaret Resmi Maruzat Evrakı (Y.A.RES)
Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrakı Y.MTV
Yıldız Perakende Evrakı Maiyyet-i Seniyye ve Yaverân Dairesi Maruzatı (Y.PRK.MYD)
Kitap ve Makaleler
Emgili, Fahriye. Boşnakların Türkiye’ye Göçleri (1878-1934). İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2012.
Eren, Ahmet Cevat. Türkiye’de Göç ve Göçmen Meseleleri: Tanzimat Devri, İlk Kurulan Göçmen Komisyonu, Çıkarılan Tüzükler. Nurgök Matbaası, 1966.
Göyünç, Nejat. “Hane Deyimi Hakkında.” Tarih Dergisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, sayı: XXXII, (Mart 1979): 331-348.
Gündüz, Tufan. Alahimanet Bosna: Boşnakların Osmanlı Toprakları- na Göçü. İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2012.
İpek, Nedim. “Sakarya’ya Türk Göçleri.” Sakarya İli TarihiC. I, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, (2005): 633- 660.
İpek, Nedim. İmparatorluktan Ulus Devlete Göçler. Trabzon: Serander, 2006.
İpek, Nedim. Rumeli’den Anadolu’ya Türk Göçleri (1877-1890). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1994.
Karpat, Kemal H. Osmanlı Nüfusu (1830-1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri. çev. Bahar Tırnakçı. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2003.
Karpat, Kemal H. Osmanlı’dan Günümüze Etnik Yapılanma ve Göçler. Çev. Bahar Tırnakçı. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
Narin, Resul ve Enver Konukçu. Serdivan Tarihi. İstanbul: Serdivan Belediyesi Yayınları, 2013.
Öztürk, Yücel. “XVI. Asırdan XVII. Asrın Başlarına Kadar Ada Kazası”, Sakarya İli Tarihi C. I, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, (2005): 223-304.
Şimşir, Bilâl N. Rumeli’den Türk Göçleri, C. III. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1989. Tuncel, Metin. Adapazarı. TDVİA, (c. I, s: 354- 355). İstanbul, 1988.