TÜRK SİYASAL HAYATINDA ORTADOĞU: DIŞ POLİTİKA, KİMLİK VE TEMSİL

Türkiye siyasi tarihi, çoğunlukla siyasal kutuplaşmaların mücadelesi ile geçti. Bu mücadelenin başat aktörleri ise devletin ve Batıcı eğiliminin muhafızlığını üstlenen Kemalist zihniyet ile Osmanlı’nın kültürel mirasını sahiplenen muhafazakâr zihniyet oldu. Söz konusu aktörler sadece iç politikada çatışma halinde olmakla kalmadı aynı zamanda dış politikayı da bu mücadelenin bir parçası haline getirdiler. Osmanlı’nın önemli bir parçası olan Ortadoğu ise hem iç politikada hem de dış politikada bu mücadelenin merkezinde yer aldı. Buradan hareketle, post-yapısalcı teorinin dış politika-iç politika ayrımını sorunsallaştırmasından yola çıkan makale, Türkiye’deki siyasi blokların dış politikayı, iç politikada kendi kimliklerini yeniden inşa etmede araçsallaştırdığını, Türkiye’nin Ortadoğu dış politikasını da bu amaca hizmet eden bir alana dönüştürdüklerini iddia etmektedir. Bu bağlamda makale, Kemalist ve muhafazakâr siyasi cephelerin Ortadoğu tasavvurunu incelemekte; bu tasavvurun birinci olarak iç politikada kendi kimliklerini güçlendirme işini gördüğünü ikinci olarak ise diğer/rakip siyasi söylemleri marjinalleştirme amacı taşıdığını iddia etmektedir. Alternatif siyasi söylemleri inceleyebilmek için analizine çok partili dönem ile başlayacak olan makale, temsillerdeki süreklilikleri ve örüntüleri yakalayabilmek için ise analizini 2010’lu yıllara kadar götürecektir.

THE MIDDLE EAST IN TURKISH POLITICAL LIFE FOREIGN POLICY, IDENTITY AND REPRESENTATION

Turkish political history has on a large scale passed through the conflict between two political fronts. The Kemalist bloc which takes a position in favor of the new state and its Western orientation, and conservative bloc which tries to protect Ottoman’s cultural and political heritage have been two main actors of this conflict. The actors in question have made foreign policy a part of this conflict. The Middle East, as an important part of Ottoman, have been at the heart of this conflict in both domestic and foreign policy. Thus, with reference to post-structuralist theory’s main argument which problematize classical theories in International Relations, the paper argues that political blocs in Turkish politics instrumentalizes Turkish foreign policy in order to consolidate their own identity. Accordingly, the present paper examines the imagination of the Middle East from the perspectives of particular political blocs in Turkish politics, namely Kemalist and conservative. It argues that those imaginations construct a discourse which serves to (1) construct the political identity of actors; (2) marginalize other/rival discourses. By doing so, the paper begins with multi party period as Turkish political life witnessed alternative political discourses with multi-party system. Finally, it continues until 2010s because it aims to find out pattern in representations. 

___

  • Akdoğan, Y. (2004). AK Parti ve Muhafazakar Demokrasi. İstanbul: Alfa Yayınları.
  • Ashley, R. (1987). Foreign Policy as Political Performance. International Studies Notes, 13(2), 51-54.
  • Ashley, R. (1996). “The Achievements of Post-Structuralism”, International Theory: Positivism and Beyond, Steve Smith, K. Booth, M. Zalewski (ed.), Cambridge: Cambridge University Pres, s. 240-253.
  • Bağcı, H. (2001). Türk Dış Politikasında 1950’li Yıllar. Ankara: METÜ Press.
  • Balcı, A. (2007). Diskors ve Pratik Olarak Dış Politika. Uluslararası İlişkiler, 4(15), 67-87.
  • Balcı, A. (2011). "Dış Politika”: Yeni Bir Kavramsallaştırma Bağlamında Egemenlik Mitinin Analizi. Uluslararası İlişkiler, 7(28), 3-29.
  • Barlas, M. (2001). Turgut Özal’ın Anıları. İstanbul: Birey Yayıncılık.
  • Belge, M. (2006). Muhafazakârlık Üzerine. İçinde Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, Muhafazakarlık, Cilt 5, Tanıl Bora, Murat Gültekingil (Ed.), İstanbul: iletişim Yayınları.
  • Bir, Ç. - Shelman, M.. (2002). Formula for Stability: Turkey Plus Israel. Middle East Quarterly, 9(2). 23-32.
  • Bilgin, P. (2009). "Securing Turkey through Western-Oriented Foreign Policy.” New Perspectives on Turkey 40 (2009): 103- 123
  • Bora, T. (2003). Türk Sağının Üç Hali. İstanbul: Birikim Yayınları.
  • Bora, T. (2017). Cereyanlar Türkiye’de Siyasi İdeolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Bozdağlıoğlu, Y. (2003). Turkish Foreign Policy and Turkish Identity: A Constructivist Approach. London: Routledge.
  • Campbell, D. (1992). Writing Security: United States Foreign Policy and the Politics of Identity: University of Minnesota Press.
  • Can, S. (2020). Turkey‟s EEC membership as a canvas of struggle for identity: The NSP versus the JP. New Perspectives on Turkey, 62, 101-121.
  • Caporaso, J. A. H., Charles F., Kegley, Charles W., Rosenau, James N., Zinnes, Dina A. (1987). The Comparative Study of Foreign Policy: Perspectives on the Future. International Studies Notes, 13(2), 32-46.
  • Cemal, H. (1989). Özal’ın Hikayesi. Ankara: Bilgi Yayınevi
  • Connolly, W. E. (1995). Kimlik ve Farklılık: Siyasetin Açmazlarına dair Demokratik Çözüm Önerileri, çev. Ferma Lekesizalın, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Cumhuriyet. (13.06.1967). Türk Hükümeti, Amerika‟nın teklifini kabul etmedi. Cumhuriyet.
  • Cumhuriyet. (12 Aralık 1991). “Özal: Kürtler Konusunda Demirel ile paraleliz”. s. 19.
  • Cumhuriyet. (12.06.1997). Laik Cumhuriyet Tehdit Ediliyor. Cumhuriyet.
  • Cumhuriyet. (17.11.2013). İşte Barzani‟nin Kürdistan haritası. Cumhuriyet.
  • Cumhuriyet. (26.01.1993). Teröre lanet. Cumhuriyet.
  • Çakır, R. (2005). Milli Görüş Hareketi. İçinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, İslamcılık, Cilt 6, Tanıl Bora, Murat Gültekingil (Ed.), İletişim: İletişim Yayınları.
  • Çalış, Ş. H. (2005). İslamcıların Dünyası Uluslararası İlişkilerin Dini- Politiği. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, İslamcılık, Cilt 6, Tanıl Bora, Murat Gültekingil (Ed.),. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Davutoğlu, A. (14.10.2014). Başbakan Davutoğlu‟nun, 14 Ekim tarihli TBMM Grup Toplantısı
  • Davutoğlu, A. (2004). Stratejik Derinlik Türkiye'nin Uluslararası Konumu, İstanbul: Küre Yayınları.
  • Demirel, S. (1977). Anayasa ve Devlet İdaresi. İstanbul: Göktürk Yayınları.
  • Demirel, S. (1991). Demirel‟in Meclis‟te konuşması. TBMM’nin Tutanak Dergisi.
  • Demirel, S. (12.12.1991). Yabancı gazetecilerin Başbakan Demirel‟e soruları: Türkiye‟nin BAB dışında kalması tehlikeli değil. Cumhuriyet.
  • Demirel, S. (2002). Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel’in Söylev ve Demeçleri. (Editör: Cengiz Ergen) Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.
  • Duman, M. Z. (2010). Türkiye’de Liberal Muhafazakar Siyaset ve Turgut Özal. Ankara: Kadim Yayınları.
  • Düzgit, Senem Aydın. (2016). De-Europeanisation through Discourse: A Critical Discourse Analysis of AKP‟s Election Speeches, South European Society and Politics 21, no. 1, 45-58.
  • Ecevit, B. (08.11.1956). İsrail‟in Durumu. Ulus.
  • Ecevit, B. (03.10.1996). Hükümet Truva atı. Hürriyet.
  • Elhan, N. (2016). İran Devrimi'nin Türkiye'de Yansımaları: "İrancılık ve "İrancı" İslamcılık. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 3(2), 28- 57.
  • Erdoğan, R. T. (19.06.2019). Cumhurbaşkanı Erdoğan: Mısır'ın uluslararası mahkemelerde yargılanması için gerekeni yapacağız. Anadolu Ajansı.
  • Erdoğan, R. T. (15.05.2012). Başbakan Erdoğan‟ın 15 Mayıs tarihli TBMM Grup Toplantısı.
  • Erdoğan, R. T. (02.02.2012). Dindar gençlik yetiştireceğiz. Hürriyet.
  • Erdoğan, R. T. (31.03.2011). Erbil'e gitmek kolay olmadı. İlke Haber.
  • Erdoğan, R. T. (10.01.2004). Erdoğan: Din üzerinden siyasete karşıyız. Hürriyet.
  • Fırat, M. (1997). 1960-71 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu. Ankara: Siyasal Kitabevi.
  • Fırat, M., Kürkçüoğlu, Ö. (2009). Ortadoğu'yla İlişkiler. İçinde Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Baskın Oran (Editör). İstanbul: İletişim.
  • Fuller, G. E. – Barkey, H. J. (2013). Türkiye’nin Kürt Meselesi. İstanbul: Profil Yayınları.
  • Gerger, H. (2006). ABD Ortadoğu Türkiye. İstanbul: Ceylan Yayınları.
  • Gözen, R. (2000). Amerikan Kıskacında Dış Politika: Körfez Savaşı, Turgut Özal ve Sonrası. Ankara: Liberte Yayınları.
  • Gunter, M. (1993). A de facto Kurdish State in Northern Iraq. Third World Quarterly, 14(2), 295-319.
  • Gürpınar, B. (2013). Milli Güvenlik Kurulu ve Dış Politika. Uluslararası İlişkiler, 10(39), 73-104.
  • Hürriyet. (06.02.1997). RP, İran muhipleri derneği, Hürriyet.
  • Hürriyet. (10.03.2011). Erdoğan 2 milyar dolarlık fabrikayı açtı, „paranın dini imanı olmaz‟ dedi. Hürriyet.
  • Hürriyet. (18.11.2013). Barzani: Başbakan‟ın Kürdistan demesi çok hoşuma gitti. Hürriyet.
  • Hürriyet. (19.11.2011). Başbakan Erdoğan, Dünya Türk Girişimciler Kurultayı'nda konuştu. Hürriyet.
  • Hürriyet. (23.08.1997). Tarikat iftarı bardağı taşırdı. Hürriyet.
  • Hürriyet. (26.09.2001). Erdoğan: Merkez sağdaki boşluğu AKP doldurdu. Hürriyet.
  • Hürriyet. (10.01.2004). “Erdoğan: Din üzerinden siyasete karşıyız”. Hürriyet.
  • Hürriyet. (26.11.2013). Bahçeli‟nin Grup Konuşması. Hürriyet.
  • Keyman F., Içduygu, A. (2003) Globalization, Civil Society and Citizenship in Turkey: Actors, Boundaries and Discourses, Citizenship Studies 7, no. 2, 219-234.
  • Keyman, F. (2006). “Eleştirel Düşünce: İletişim, Hegemonya, Kimlik/Fark”, Devlet, Sistem ve Kimlik: Uluslararası İlişkilerde Temel Yaklaşımlar, Atila Eralp (ed.), İstanbul: İletişim Yayınları, s. 227-260.
  • Kılıçdaroğlu, K. (15.07.2014). 15 Temmuz 2014 tarihli TBMM Grup Toplantısı Konuşması
  • Kılıçdaroğlu, K. (8.10.2014) Türkiye, Ortadoğu bataklığını kendi ülkesinin içine çekti. cnntürk.com.tr.
  • Kılıçdaroğlu, K. (30.05.2018). Kılıçdaroğlu: 'Suriyelileri bal gibi göndereceğiz'. HaberTürk.
  • Koçak, C. (2002). Türk Milliyetçiliğinin İslam'la Buluşması. İçinde Modern Türkiye'de Syasi Düşünce Milliyetçilik, Cilt4, Tanıl Bora (Editör). İstanbul: İletişim.
  • Koçak, C. (2012). İktidar ve Demokratlar Türkiye'de İki Partili Siyasi Sistemin Kuruluş Yılları (1945-1950). İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Kösebalaban, H. (2014). Türk Dış Politikası. İstanbul: BigBag Yayınları.
  • Küçükboz, D. (2016). Türk Dış Politikasında İslamcı-Kemalist Hesaplaşma Erbakan Dönemi Libya Örneği. İçinde Ortadoğu Yıllığı 2015, Muhittin Ataman, Kemal İnat (Editör). İstanbul: Açılım Yayınları.
  • Kürkçüoğlu, Ö. (2010). Türkiye’nin Arap Ortadoğu’suna Karşı Politikası (1945-1970). Ankara: Barış Kitap.
  • Laclau, E. (1990). New Reflections on the Revolution of Our Time: Ernesto Laclau: Routledge, Chapman & Hall, Incorporated.
  • Mardin, Ş. (2005). Operasyonel Kodlarda Süreklilik, Kırılma ve Yeniden İnşa: Dün ve Bugün Türk Islaml İstisnacılığı. Doğu Batı Dün Bugün Yarın İdeolojiler 4, 8(31), 29-52.
  • MecGhee, G. (1992). ABD-Türkiye-NATO-Ortadoğu. Ankara: Bilgi Yayınevi.
  • Mert, N. (2005). Türkiye İslamcılığına Tarihsel Bir Bakış. İçinde Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, İslamcılık Cilt 6. Tanıl Bora, Murat Gültekingil (Ed.), İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Milliyet. (01.01.2003). Erbakan, Araplara AKP‟yi şikayet etti. Milliyet.
  • Milliyet. (04.03.2003). Üç ayda Allah cezalarını verdi. Milliyet.
  • Milliyet. (07.09.1996). Siyasilerden büyük tepki. Milliyet.
  • Milliyet. (08.10.1996). Liderler: Hesap sorarız. Milliyet.
  • Milliyet. (17.09.1969). İslam Zirvesine Katılıyoruz. Milliyet.
  • Milliyet. (17.10.1991). Ecevit: Kürt düşmanı değilim. Milliyet.
  • Milliyet. (18.03.2016). Erdoğan: Koynunuzda yılan besliyorsunuz. Milliyet.
  • Milliyet. (20.01.1984). Evren: İran-Irak Savaşı‟nın bitirilmesi için yardıma hazırız. Milliyet.
  • Milliyet. (23.02.2003). İşte nedeni bu harita. Milliyet.
  • Milliyet. (25 Şubat 1997). İsrail‟e Paşa Sözü. Milliyet.
  • Mütercimler, E. – Öke, M. K. (2004). Düşler ve Entrikalar Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası. İstanbul: Alfa Yayınları.
  • ntv.com.tr. (17.06.2014). 'Ortadoğu'ya bataklık demek ırkçılıktır'. ntv.com.tr.
  • ntv.com.tr. (30.01.2018). Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan ÖSO'ya Kuva-yi Milliye benzetmesi. ntv.com.tr.
  • Polat, N. (2012). International Relations, Meaning and Mimies, Oxan: Routledge.
  • Ongun, H. Ö. (2016). “Post-Yapısalcılık”, İçinde Uluslararası İlişkilere Giriş Tarih, Teori, Kavram ve Konular, Şaban Kardaş, Ali Balcı (ed.), 6. Baskı,İstanbul: Küre Yayınları, 239-251.
  • Özal, T. (1984). Başbakan Turgut Özal’ın Konuşma, Mesaj, Beyanat ve Mülakatları 13.12.1983-12.12.1984. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
  • Özal, T. (12.12.1991). Özal: Kürtler Konusunda Demirel ile paraleliz. Cumhuriyet.
  • Özgür, B. (2019). Atatürk‟s Middle East: representations in the construction of state identity. Turkish Studies.
  • Öztürk, K. (1968). Türkiye Cumhuriyeti hükümetleri ve programları. İstanbul: AK Yayınları.
  • Polat, N. (2012). International Relations, Meaning and Mimies, Oxan: Routledge;
  • Radikal. (14.03.2006). BOP içinde ABD ile birlikte hareket ediyoruz. Radikal.
  • Rumelili, B. (2004). Constructing Identity and Relating to Difference: Understanding the EU's Mode of Differentiation. Review of International Studies, 30(1), 27-47. Retrieved April 18, 2020;
  • Sabah. (22.02.2006). Türbanı çözemedik Hamas'ı çözelim hali. Sabah.
  • Sabah. (26.07.2014). Erdoğan: İsrail bir terör devleti. Sabah.
  • Safa, P. (24 Kasım 1956). Mısır, Suriye, İsrail ve Dünya. Milliyet.
  • Soysal, M. (18.08.2009). En iyi çözüm mübadeledir!. dünyabülteni.org.
  • Sönmezoğlu, F. (2016). Soğuk Savaş Döneminde Türk Dış Politikası (1945- 1991). İstanbul: Der Yayınları.
  • Sözcü. (07.07.2013). Mısır, Demokrasi İçin Laikliğin Zorunlu Olduğunu Gösterdi. Sözcü.
  • Sözcü. (09.05.2017). CHP‟li Vekilin Gözünden İstanbul‟da Suriyeli Dramı. Sözcü.
  • Sputnik Türkiye, (1 Şubat 2017). CHP'li Yılmaz: Askerlerimiz Suriye‟de şehit oluyor, Suriyeliler Türk kızlarıyla geziyor. Sputnik Türkiye.
  • sputniknews.com. (31.01.2018). CHP'den hükümete ÖSO uyarısı: Başınıza iş açacaksınız. sputniknews.com.
  • Türkeş, A. (1997). Milli Doktrin Dokuz Işık. İstanbul: Kamer Yayınları.
  • William, H. (2003). Türk Dış Politikası 1774-2000. İstanbul: Mozaik.
  • Yanık, Lerna K. (2011). "Constructing Turkish “Exceptionalism”: Discourses of Liminality and Hybridity in Post-Cold War Turkish Foreign Policy." Political Geography 30, no. 2. 80-89.
  • Yeni Şafak. (13.01.2009). Erdoğan'dan Baykal'a 'BOP Eşbaşkanı' cevabı. Yeni Şafak.
  • Yeşiltaş, M. (2013). The Transformation of the Geopolitical Vision in Turkish Foreign Policy. Turkish Studies, 14(4), 661-687.
  • Zürcher, E. J. (2015). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.