TÜRK ROMANINDA KENT ÜTOPYASI: PEYAMİ SAFA’NIN SİMERANYA’SI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Ütopya "hem hiçbir yerdir (outopia) hem de iyi bir yerdir (eutopia)". Ütopyanın kelime anlamıyla özü "mümkün olmayan, ancak insanın bulunmak için heves ettiği bir dünyada yaşamak"tır. Peyami Safa 1899-1961 yılları arasında yaşamış yazar, öğretmen ve gazetecidir. Tereddüt ve şüphe kavramları arasında yakın ilişki kurar ve şüphe, zekânın aydınlatıcısı olur. Yeni İstanbul gazetesinde tefrika edildikten sonra 1951 yılında kitap olarak yayımlanan Yalnızız romanın içinde bir ütopya benzeri hikâye daha vardır. Yalnızız romanının başkişisi Samim’dir ve Simeranya’yı o kurar. Gerçek hayatta yaşadığı sorunların çözümünün nasıl olacağını Simeranya’da yazar. Çalışmanın amacı Simeranya’nın bir kent ütopyası olup olmadığının tespit edilmesidir. Bu bağlamda çalışmada ütopya kavramının özellikleri ile Simeranya’nın özelliklerini karşılaştırarak analiz edilecektir. Özetle; -Eserin roman içinde hikâye formu ile bilimkurgu olarak yazılması- Bir ada şeklinde olduğu düşünülen, tahmin edilen Simeranya’nın farklı bir yerde olması. -Simeranya’ya rüyada veyahut hayal kurarak gitmesi. -Mekânın içe kapanık olması- Somut gerçek bir yerdeymiş gibi az da olsa iç ve dış mekânın tasvir edilmesi. -Eğitim konusuna çok önem verilmesi ve bunun sistemi üreten ve yeniden üreten bir kurum gibi görülmesi. - Geleceğin tahmin edilebilir olması. Yukarıda sayılanlar gibi ütopik eğilimler olmakla beraber klasik ve modern ütopyanın birçok özelliğini bünyesinde taşımamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ütopya, Simeranya, Safa, Eğitim

URBAN UTOPIA IN TURKISH FICTION: AN INVESTIGATION OF SIMERANYA BY PEYAMI SAFA

Utopia is both “no place (outopia)” and “a good place (eutopia)”. The meaning of utopia refers to “living in a world that is not possible, but one desires to live in”. Peyami Safa was a writer, teacher and journalist who lived between 1899-1961. He established a close relationship between the concepts of hesitation and doubt and suspicion became elucidator of the intelligence. There is a utopia-like story in his novel “Yalnızız” which was published as a book in 1951 after serialized in Yeni İstanbul newspaper. Samim is the protagonist of the novel and the founder of Simeranya. Safa wrote how he solved the problems that he experienced in real life in Simeranya. The purpose of this study is to find out whether “Simeranya” is a city utopia or not. In this context, the study will analyze the characteristics of the concept of utopia and the essential features of “Simeranya” by comparing them. In summary the results can be presented as follows; -the work was written as science fiction in the form of story in the novel. - Simeranya is thought to be in the form of an island, being located elsewhere. -One can go to Simeranya by dreaming or while in a dream. -The space is introverted. -The interior and exterior space were described as if it were a real place.- The subject of education was given a particular importance and it was regarded as an institution that produces and reproduces the system.-The future is predictable. Although there are utopian tendencies such as those mentioned above, the novel does not carry many features of classical and modern utopia.

Keywords:

Utopia, Simeranya, Safa, Education,

PDF

___

Ağaoğulları, M. A., & Köker, L. (2008). Tanrı Devletinden Kral-Devlete Siyasal Düşünceler. Ankara: İmge Kitabevi.
Arak, H. (2011). Hermann Hesse'nin Boncuk Oyunu ve Peyami Safa'nın Yalnızız Romanları'nda Eğitim Eleştirisi. X. Uluslararası Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu (s. 97-100). Ankara: Gazi Üniversitesi.
Ayvazoğlu, B. (2008). Safa, Peyami. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 35, 437- 440.
Dayı, A. (2014). Türk Düşüncesinin Muhafazakar Ruhu Peyami Safa: Roman Kahramanları Işığında Bir Değerlendirme. Muhafazakar Düşünce (39), 129-149.
Doğaner, V. (2012). 'Yalnızız' Romanında Estetik Roman Unsurları. Turkish Studies, 7(2), 335-351.
Fâtik, M. (2013). Muhtâru’l - Hikem Hikmetli Sözler. (A. Coşkun, Dü., & O. Güman, Çev.) İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları: 16.
Gariper, C. (2012). Yalnızız Romanında Mekanın Poetikasızlaşması ve Ütopik Dünya Olarak Simeranya. Erdem Dergisi (62), 41-58.
Hekim , E. (2006). Yeni Atlantis, Güneş Ülkesi, Utopia, Yalnızız, Balık İzlerinin Sesi ve Ankara Adlı Eserlerdeki Hayali Dünyaların Karşılaştırılması. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Kösoğlu, N. (2016). Yalnızız'ı Sunarken. P. Safa içinde, Yalnızız (s. 7-13). İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
Kumar, K. (2005). Ütopyacılık. (A. Somel, Çev.) Ankara: İmge Kitabevi.
Kumar, K. (2006). Modern Zamanlarda Ütopya ve Karşıütopya. İstanbul: Kalkedon .
Mannheim, K. (2008). İdeoloji ve Ütopya. (M. Okyayuz, Çev.) Ankara: De Ki Basım.
Ötüken. (2017). Giriş. P. Safa içinde, Fatih Harbiye. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
Öztürk, N. (tarih yok). Çağdaş Türk Edebiyatında Ütopya.
Safa, P. (2016). Yalnızız. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
Sakallı, F. (2012). Türk ve Dünya Romanında İki Ütopik Mekanı Mukayese Denemesi: 'Simeranya' ve 'Pala'. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 1(1), 73-84.
Yalçınkaya, A. (1999). Çağdaş Türk Edebiyatında Ütopya - Bir Giriş Denemesi. Ankara: Tartışma Metinleri No: 13.
Yalçınkaya, A. (2004). Eğer'den Meğer'e Ütopya Karşısında Türk Romanı. Ankara: Phoenix.
Yalçınkaya, A. (2012). Devlet: Ne Seninle Ne Sensiz. M. A. Ağaoğulları (Dü.) içinde, Sokrates'ten Jakobenlere Batı'da Siyasal Düşünceler (s.359-401). İstanbul: İletişim Yay. .
Yavaş, G. (2011). Peyami Safa'nın Yalnızız Adlı Romanında Bir Çatışma Unsuru Olarak İdeolojik ve Düşünsel Yapı. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, Ocak-Haziran, 131-152.
Yumuşak, F. C. (2012). Ütopya, Karşı-Ütopya ve Türk Edebiyatında Ütopya Geleneği. Bilig, Bahar (61), 47-70.