OSMANLI DEVLETİ MERKEZ BÜROKRASİSİNDE BİZANS BAKİYESİ BİR KURUM OLARAK LOGOFETLİK

Öz İstanbul’un fethi ile Bizans İmparatorluğu’nun siyasi hayatı son bulmuştur. Ancak aynı fetih Bizans devlet idaresine dair tüm kurum ve uygulamalar için tamamen bir son değildir. Zira İstanbul’daki Türk hâkimiyeti, Osmanlı himayesi altındaki İstanbul Fener Rum Patrikhanesi için yepyeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Bu aynı zamanda gayrimüslimlerin ruhani örgüt yapılarına dair bazı kadim kurum ve uygulamaların devam etmesi anlamına gelmektedir. İnceleme konumuz olan logofetlik kurumu da bu kapsamdadır. Bu çalışmada Bizans devlet idaresinde çok önemli bir yeri olan logofetlik kurumunun Osmanlı Devleti idaresine intikali süreci ele alınacak, logofetliğin Osmanlı bürokrasisinin hangi alanlarında hayat imkânı bulduğu ve Osmanlı idare tarihine ne tür bir etki yaptığı araştırılacaktır. Bununla birlikte, Bizans tarihine ait kaynaklar ile Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde yer alan belgelerden hareketle, logofetlik kurumunun gerek Bizans ve gerekse Osmanlı Devleti’ndeki uygulama sahaları mukayeseli olarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Bizans, idare tarihi

PDF

___

Arşiv Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)

A.AMD. (Sadaret, Amedi Kalemi Evrakı): 11 / 157; 3 / 23; 45 / 13 A.DVN.MHM. (Sadaret, Mühimme Evrakı): 4 / 48 BEO. (Babıali Evrak Odası): 1781 / 133560; 1919 / 143891 DH.MKT. (Dahiliye, Mektubi Kalemi): 107 / 63 HAT. (Hatt-ı Hümayun): 1152 / 45725 İ.DH. (İrade, Dâhiliye): 1279 / 100615 İ.HR. (İrade, Hariciye): 11 / 521; 16 / 769; 33 / 1526; 38 / 1764; 57 / 2653 İ.HUS. (İrade, Hususi): 16 / 104; 22 / 45 İ.MMS. (İrade, Meclis-i Mahsus): 16 / 698; 58 / 2683 İ.MSM. (İrade, Mesail-i Mühimme): 32 / 916; 33 / 940; 36 / 1027 Y.PRK.A. (Yıldız, Sadaret): 9 / 25 Y.PRK.AZJ. (Yıldız, Arzuhal Jurnal): 14 / 1 Y.PRK.ŞH. (Yıldız, Şehremaneti Maruzatı): 8 / 27; 2 / 23 ZB. (Zabtiye): 310 / 23 İnceleme Eserler

Ahmet Cevdet Paşa. (1994). Cevdet Paşa Tarihinden Seçmeler (haz. S. Irmak ve B. K. Çağlar). 2. İstanbul: MEB Yayınları

Akyıldız, Ali. (2015). Osmanlı Bürokrasisi Ve Modernleşme. 5.bs., İstanbul: İletişim Yayınları

Atalay, Bülent. (2002). Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’nin Siyasi Faaliyetleri. Türkler, Cilt 13, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları

Avcı, Casım. (2003). İslam Bizans İlişkileri. İstanbul: Klasik Yayınları

Balcı, Sezai. (2006). Osmanlı Devleti’nde Tercümanlık ve Bab-ı Ali Odası, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara

Belge, Hadi. (2018). 19. Yüzyıl Osmanlı Taşra İdaresinde Aynaroz Manastırları, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi- Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara

Berkes, Niyazi. (2012). Türkiye’de Çağdaşlaşma (haz. A. Kuyaş). 18.bs., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 312.

Delilbaşı, Melek. (2002). Osmanlı- Bizans İlişkileri. Türkler, Cilt 9, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları

Düşünmez, Döndü. (2006). Tanzimat Devri Osmanlı Mülki İdaresi’nde Kapı Kethüdalığı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya

Erdoğan, Esra Güzel. (2009). II. Andronikos Dönemi Konstantinopolis Manastırlarının Toplumla İlişkisi Ve Philanthropia Kavramı (1282-1328). Basılmamış Doktora Tezi, İTÜ-Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul

Eryılmaz, Bilal. (2010). Tanzimat Ve Yönetimde Modernleşme. İstanbul: İşaret Yayınları

Eyice, Semavi. (1992). Boğdan Sarayı, İslam Ansiklopedisi, c.6., İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları

Jelavich, Barbara. (2007). Balkan Tarihi,18. ve 19.Yüzyıllar. (Çev. İ. Durdu vd.). 1.Cilt, İstanbul: Küre Yayınları

Karpat, Kemal. (1994). Eflak, İslam Ansiklopedisi, c.10., İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları

Kılıç, Halim. (2012). Osmanlı Devleti’nde Bir İdari Modernleşme Kurumu Olarak Şura-i Devlet (1868-1876), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi-Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara

Kınlı, Onur. (2006). Osmanlı’da Modernleşme ve Diplomasi, Ankara: İmge Yayınları

Kızıltan, Yılmaz. (2006). I. Meşrutiyetin İlânı ve İlk Osmanlı Meclis-i Mebusan’ı, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), 251-272.

Miller, D.A. (1966). The Logothete ofthe Drome in the Middle Byzantine Period, Byzantion, XXXVI (2), pp. 438-470.

Ortaylı, İlber. (2002). Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet Sistemi. Türkler, Cilt 10, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları

Pakalın, M. Zeki. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri Ve Terimleri Sözlüğü, C.II. İstanbul: MEB Yayınları

Philliou, M. Christine. (2011). Biography of an Empire: Governing Ottomans in an Age of Revolution, California: Universıty of California Press

Reyhan, Cenk. (2006). Osmanlı'da Millet Nizamnameleri: Avrupa İle Uyum Sürecinde Rum-Ermeni-Yahudi Cemaat Düzenlemeleri, Belgeler-TTK Yayınları, XXVII (31), s. 33-90.

Reyhan, Cenk. (2015). 1864-1871 Vilayet Nizamnamelerinde İdare Meclisleri: Osmanlı Taşrasında Birörnek Yönetim Modeli”nin Kuruluş Sorunu, 1864 Vilayet Nizamnamesi, (Ed. E. Tural, S.Çapar). TODAİE-TİAV, Ankara, s. 51-68.

Şemseddin Sami. (1996), Kamus-i Türki, 7.bs., İstanbul: Çağrı Yayınları

The Oxford Dictionary of Byzantium. (1991). (Ed. A. P. Kazhdan, A-M. Talbot, vd.). Book III., New York: Oxford University Press

Uçman, Abdullah. (1995). Encümen-i Daniş, İslam Ansiklopedisi, c.11., İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları

Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, VI. Cilt, 7.bs., XIII. Dizi - Sa. 16, Ankara: TTK Yayınları

Vasiliev, A. Aleksandrovich. (1943). Bizans İmparatorluğu Tarihi (Çev. A. M. Mansel). (Birinci Cilt). Ankara: Maarif Matbaası Yayınları

İnternet

https://www.archives.saltresearch.org/R/-?func=dbin- jumpfull&object_id=3777907&silo_library=GEN01 (Erişim Tarihi: 05.08.2018)

https://funkystock.photoshelter.com/image/I0000f_Jpb_Z7Tb4 (Erişim Tarihi: 05.08.2018)