AZERBAYCAN TÜRKÇESİNDE BİLDİRME (HABER) KİPLERİNİN TÜRKİYE TÜRKÇESİYLE KARŞILAŞTIRILMASI
Öz
Bu çalışmada Türkiye ve
Azerbaycan Türkçesinde bildirme kipleriyle ilgili yapılan araştırmalar
incelenmiştir. Bildirme (haber) kipleri bakımından Türkiye Türkçesi ile
Azerbaycan Türkçesi karşılaştırarak, Türkiye Türkçesinde bildirme kipleri olan
“geçmiş zaman, şimdiki zaman, gelecek zaman ve geniş zaman” kavramlarının
Azerbaycan Türkçesinde karşılığı olan “gelecek zaman, indiki zaman ve gelecek
zaman” başlıkları altında ele alınarak analiz edilmiştir. Yapılan analizde her
iki Türkçenin bildirme kipleri arasında bulunan benzer ve farklı noktaları
ortaya konmaya çalışılmıştır.Bunun için çalışma kapsamında Türkiye Türkçesinden
ve Azerbaycan Türkçesinden temin ettiğimiz edebi metinlerden örnekler seçilerek
üzerinde inceleme yapılarak ortak özellikler ve farklılıklar mukayese
edilmiştir. Ayrıca Türkiye Türkçesi ile Azerbaycan Türkçesi bildirme kipleriyle
ilgili yapılan çalışmalar dikkate alınmıştır. Özellikle bu çalışmamızda, Tahir Mustafa Özkan’ını “Türkçe Cümle Bilgisi
II” kitabı, Pr. Dr. Tuncer Gülensoy’un “Türkçe El Kitabı” adlı eseri, Zeynep
Korkmaz’ın, “Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi)” adlı kitabı,
Tofiq Hacıyeva, Nizami Cefarov ve Nazami Xudiyev’in “Azarbaycan Dili”, Q. Ş. Kazımov’un “Müasir Azarbaycan Dili”,
Möhsün Nağısoylu ve Mehman Zeynallı’nın beraber çıkardıkları “Azərbaycan Dili”
adlı kitabı esas alınarak gidilmiştir
___
AKBAYIR, Sıddık (2013). Eğitim Fakültesi için Cümle ve Metin Bilgisi. 7. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Ayrıntı Matbaası.
Azərbaycan Folkloru Külliyyatı XXIX cild, Dastanlar (XIX kitab)(2011). Bakı: Nurlan nəşriyyatı, 400 səh.
Azərbaycan Uşaq Folkloru (2011). Bakı: “Ağrıdağ” nəşriyyatı, 469 səh.
BALIKÇISI, Halikarnas (1974). Anadolu Efsaneleri. Üçüncü Basım. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
BALIKÇISI, Halikarnas (1996). Bulamaç. Birinci Basım. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
ERGİN, Muharrem (2000). Türk Dil Bilgisi. İstanbul.
ERSOY, A. M. (2006). Safahat. 1. Baskı. İstanbul: Fide Yayınları.
GULUSOY, İlkin (2019). Qazi Bürhanəddin “Divan”ının Dilinin Sintaksisi. 1. Baskı. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları.
HACIYEVA Tofiq, CEFƏROV Nizami, XUDİYEV Nizami (2009). Azərbaycan Dili. Bakı: Aspoliqraf Nəşriyyatı.
HEPÇİLİNGİRLER, Feyza (2005). Öğretenlere ve Öğrenenlere Türkçe Dilbilgisi. 3. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi.
(HÜSEYİNOVA), Zülfiqarlı Solmaz (2009). Azerbaycan Dili. Bakı: «İqtisadUniversiteti» nəşriyyatı, - 610 səh.
HÜSƏYNZADƏ, Muxtar (2007). Muassir Azerbaycan Dili. Bakı: Türk Pitik Şərq-Qərb.
İSMAYILOV Rafiq, QASIMOVA Xanım, ELLAZOV Fazil (2008). Azerbaycan Dili. Bakı: Altun Kitab.
KARADÜZ, Ednan ve KARADÜZ, Oğuz Eren (2003). TürkDili. Erzurum: Aktif Yayınevi.
KAZIMOV, Q. Ş. (2004). Müassir Azərbaycan Dili. Sintaksis. İkinci Nəşri. Bakı: “AspoliqrafLTD” MMC, 2004, 496 səh.
KEMAL, Yaşar (1997). Çakırcalı Efe. İstanbul: Adam Yayınları.
KOCAGÖZ, Samim (2010). Kalpaklılar. İstanbul: Literatür Yayınları.
KORKMAZ, Zeynep (2003): Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: TDK Yayınları.
LUKÂCS, György (2008). Tarihsel Roman (Macarcadan Çev. İsmail Doğan). Ankara: Epos Yayınları.
NAĞISOYLU, Möhsün ve ZEYNALLI, Mehman (2009). Azərbaycan Dili. Bakı: Araz Yayınları.
ÖZKAN, Mustafa (2013). Türkçe Cümle Bilgisi II. 1. Baskı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-Ofset Tesisleri.
SEYİDOV Yusif, ƏSƏDOVA Təhminə (2010). Azerbaycan Dili. Bakı: Çaşıoğu.
TAHİR, Kemal (1970). Yediçınar Yaylası. İkinci Basım. Ankara: Bilgi Yayınevi.
TAHİR, Kemal (1971). Yorgun Savaşçı. Dördüncü Basım. Ankara: Bilgi Yayınevi.
TANPINAR, Ahmet Hamdi (2008). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. 13. Baskı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Türkçe Sözlük (2005). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri (2004). Ankara: Yargı Yayınevi.