1950-1951 YILLARINDA BULGARİSTAN'DAN TÜRKİYE'YE TÜRK GÖÇÜ

Tarih boyunca bir ülkeden başka bir ülkeye savaş, işkence, baskı, zulüm gibi siyasi, sosyal, dini ve ekonomik sebeplerle göçler olmuştur. Osmanlı Devleti’nde ise siyasi nedenlerle büyük çapta göç hareketine 18.yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen Kırım Savaşı (1853-1856) sonrasında rastlanmıştır. 19.yüzyılın ikinci yarısında ise dönemin en ağır savaşlarından biri olan Osmanlı-Rus Savaşı (1877-1878) ile bölgedeki siyasi buhranlardan etkilenen Balkan Türkleri Türkiye’ye doğru yeni ve yoğun bir göç hareketinde bulunmuştur. Balkan Savaşları (1911-1913) ile devam eden göç hareketleri Cumhuriyet döneminde de Lozan Antlaşmasına bağlı mübadele sözleşmesi ile süreklilik halini almıştır. Bu süreçte göç konusunda Türkiye’yi en fazla meşgul eden devlet Bulgaristan olmuştur. Bu meselenin çözümü için 1925 yılında iki devlet ikamet sözleşmesi imzalamış ve göçler bu antlaşmaya bağlı olarak gerçekleştirilmiştir. İkinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile Türkiye-Bulgaristan ilişkileri durma noktasına gelmiştir ve savaşın bitmesiyle birlikte Bulgaristan’da Sovyet politikalarını destekleyen yönetimler iş başına gelmiştir. Bu durumun sonucu olarak Bulgaristan yetkilileri Türkiye’nin ABD yanlısı politika izlemesinden dolayı kendi ülkelerindeki Türklere yönelik baskı ve yıldırma politikası izleyerek onları göç etmeye zorlamıştır. Bu iki ülke arasında göç meselesi etrafında şekillenen sorunlar aşılamaz boyuta gelmiş ve Bulgaristan’da yaşayan Türkler zorunlu göçe tabi tutulmuştur. Bu çalışmada 1950-51 yıllarında Bulgaristan’dan Türkiye’ye göç eden Türklerin iskân edilmesi, barındırılması ve sosyal hayata uyum sağlaması için yapılan yardımlar Amerikan arşiv belgeleri esas alınarak değerlendirilmiştir. Ayrıca Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, TBMM Zabıt Ceridesi, Resmi Gazete, Ayın Tarihi gibi resmi yayınların yanı sıra Cumhuriyet, Milliyet gibi ulusal gazetelerden de faydalanılmıştır..

TURKISH MIGRATION FROM BULGARIA TO TURKEY BETWEEN 1950-1951

Throughout history, people have emigrated from one country to another due to such political, social, religious and economic reasons as wars, persecution, oppression and torture. A large-scale immigration to the Ottoman Empire due to political reasons occurred in the second half of the 18th century after Crimean War (1853- 1856). In the second half of the 19th century Balkan Turks, who had been suffering from the political depression in the area due to Ottoman-Russian War (1877-1878), immigrated massively to Turkey. The immigration process proceeding with the Balkan Wars (1911-1913) gained continuity in the Republic period with exchange convention of Lausanne Agreement. Within this context, Bulgaria became the country that engaged Turkey most in immigration. To solve the matter, both countries signed Accommodation Contract in 1925 and immigration was regulated according to this agreement. With the onset of WW II, the relations between Bulgaria and Turkey came to a standstill and when the war ended, governments in Bulgaria started to support Soviet policies. As a result, Bulgarian authorities started oppression and intimidation policies over Turks in Bulgaria to force them to immigrate to Turkey because Turkey was following pro-American policies at the time. Thereafter, problems arising from immigration matter became impassable and Turks in Bulgaria became subject to forced migration. In this study, the aids to resettle, accommodate and adapt the Turks immigrated to Turkey from Bulgaria to social life during 1950-51 were examined upon the documents in American archives. Besides the official publications like Turkish Republic Prime Ministry Republic Archives, TBMM Minute Book, Official Gazette and Month’s Date, certain national newspapers like Cumhuriyet and Milliyet were also made use of.