Puvatya Savaşı (732)

711 yılında Müslümanlar İspanya’yı fethettiler. 719’da Languedoc’u işgal ettiler. Rhône ile Pireneler arasında kalan bu bölge o dönemde Septimania diye adlandırılıyordu. 721 yılında Akitanya Dükü Eudes tarafından Toulouse’da durduruldular. Bunun üzerine bakışlarını doğu istikametine çevirdiler. 725 yılında Nimes ve Arles’ı aldılar. Aynı yıl Bourgogne bölgesindeki Autun manastırına başarılı bir sefer düzenlediler. 732 yılında, Endülüs valisi Abdurrahman, Tours üzerine yürüdü. Ordusu Araplardan ve yeni Müslüman olmuş Berberilerden müteşekkildi, O, Fransa’yı fethedip İstanbul’a yürümek niyetindeydi. Ancak, Eudes’ün çağrısına cevap veren Charles Martel, özellikle Frank piyadelerinden oluşan ordusuyla aynı şehre yürüdü. İki ordu Poitiers ve Tours arasında, Moussais la Bataille denen yerde savaş düzeni aldı. Yaklaşık on gün boyunca, askerler birbirlerini gözlemlediler ve küçük çaplı çatışmalar yaşandı. 25 Ekim 732 günü, Ramazan ayında Müslümanlar savaşa tutuştu. Hafif süvari birliklerinden oluşan İslam ordusu hücuma geçti; fakat birbirlerine sıkı sıkıya kenetlenmiş Frank birliklerinin saflarını dağıtıp piyade birlikleri için bir gedik açamadı ve bir duvara çarpmış gibi geri çekilmek zorunda kaldı. Abdurrahman el-Gâfikî şiddetli savaşta şehit oldu ve ordusu geceleyin Narbonne’a geri çekildi. Bu askeri savaş hemen eğitimli çevrelerde çok büyük bir yankı uyandırdı. Hatta daha sonraları bir İspanyol vakayinamesi bu savaşı Avrupalıların kâfirlere (Müslümanları kastediyor) karşı bir zaferi olarak yansıttı. Bu durum kültür ve medeniyet bağlamında Avrupa’nın ilk deneyimi olarak görüldü. Böylece Hıristiyan tarihçiler, Charles Martel’i Hıristiyanlığın şampiyonu sıfatıyla övdüler ve Hıristiyanlığın Avrupa’nın dini olarak kalmasını sağlayan bu savaşı da, İslam’a karşı verilen mücadelede kesin bir dönüm noktası olarak nitelendirdiler.

Anahtar Kelimeler:

Abdurrahman el-Gâfikî, Puvatya, Franklar, Charles Martel

THE BATTLE OF POITIERS (732)

In 711, Muslims conquered Spain. They occupied in the current 719 Languedoc. This province, between the Pyrenees and the Rhone, then, called Septimania. They was stopped at Toulouse in 721 by Duke Duke Eudes of Aquitaine. They then turned their eyes towards the east and took Nimes and Arles in 725. İn the same year, they launched a successful raid on the rich abbey of Autun in Burgundy. In 732, the governor of Spain, Abd er-Rahman he walked towards Tours at the head of his troops, composed mainly of Arabs and Berbers of newly converted to Islam. He intended to conquer France and head for Constantinople. However, Charles Martel, answering the call of Eudes, also marched to that city after gathering an army infantry mainly Francs. The two armies faced on Moussais Battle, between Poitiers and Tours. Roughly, about ten days, the troops observed and engaged was skirmishes. On October 25, 732, which was also the day of the month of Ramadan, Muslims decided to engage in battle. But their light cavalry clashed with the "impenetrable wall" formed by the Frankish warriors, walk but disciplined and ironclad. Abd er-Rahman was killed in the infernal battle and his men packed up and returned to Narbonne in the night. This military battle will almost immediately get a very high profile in educated circles. Thus a Spanish chronicle hardly posterior described the event as a victory for Europeans over the infidel. This is the first known mention of Europe as civilization and culture. Later Christian chroniclers praised Charles Martel as the champion of Christianity, characterizing the battle as the decisive turning point in the struggle against Islam, a struggle which preserved Christianity as the religion of Europe.

Keywords:

Abd-al-Raḥmân Al Ghafiqi, Poitiers, The Frankish, Charles Marte,

PDF

___

Arslan, Emîr Şekîb, Târihu ğazavâti'l-Arab fî Fransa ve Sivisra ve İtalya ve Cezâiri'l-Bahri'l-mütevassit, Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmî, tarihsiz.

Âşûr, Saîd Abdülfettah, Târîhi Avrûba fî’l-usûri’l-vustâ, Beyrut: 1976.

Atçeken, İsmail Hakkı, “Puvatya (Balatu’ş-Şüheda) Savaşı ve Etkileri Üzerine Bir Araştırma”, S.Ü.İ.F.D., 8 (1998).

Atçeken, İsmail Hakkı, “Târık b. Ziyâd”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XL, 24-25.

Atçeken, İsmail Hakkı, Endülüs’ün Fetih Süreciyle İlgili Farklı Görüşlere Eleştirel Bir Yaklaşım, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2005), 17-30.

Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ , (ö.279/892), Fütûhu’l-büldân (çev. Mustafa Fayda), İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.

Bigot, Henri, Des Traces laissées en Provence par les Sarrasins, Paris: 1908.

Bilici, Faruk, “Fransa (V. Ülkede İslâmiyet)”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XIII, 87-190.

Brockelman, Carl, İslam Ulusları ve Devletleri Tarihi (çev., Neşet Çağatay) Ankara: 1992.

Büstani, Butrus el-, Me’ariku’l Arab fi’ş-Şark ve’l-Ğarb, Beyrut: 1987.

Cahen, Claude, Doğuşundan Osmanlı Devleti’nin Kuruluşuna Kadar İslamiyet (çev. Esat Nermi Erendor), Ankara: 2000.

Cardonne, M., Histoire de l’Afrique et de l’Espagne: sous la Domination des Arabes, Paris: 1767.

Chalmel, J.-L., Histoire de Touraine, c. I, Paris: 1828.

Chronique mozarabe de 754, trad. Charles-Marie de la Roncière, Robert Delort et Michel Rouche, dans L'Europe au Moyen Âge, Documents expliqués, c. I, s. 395-888, Armand Colin, 1979, p. 139, in, Mohammed Arkoun, Histoire de l’İslam et des musulmans en France du Moyen Âge à nos jours, Éditions Albin Michel, 2006.

Condé, Joseph M., Histoire de la domination des Arabes et des Maures en Espagne et en Portugal, depuis l'invasion de ces peuples jusqu'à leur expulsion définitive, Rédigée sur l'Histoire traduite de l'arabe en espagnol de M.Joseph Conde par M. de Marlès, c. I, Paris: 1825.

Dabbî, Ahmed b. Yahya ed-, (ö. 599/1203), Buğyetü'l-Multemis fî târîhi ricâli ehli’l-Endelüs, Kahire: Dârü’l-Kâtibi’l-Mısrî, 1990.

Davies, Norman, Avrupa Tarihi (çev. Mehmet Ali Kılıçbay), 2. Baskı, İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları, 2011.

De Marigny, Histoire des Arabes sous le gouvernement des Califes, c. II, Paris: 1750.

Demirkent, Işın, “Franklar”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XIII, 173-176.

Doğuştan Günümüze İslâm Tarihi, c. II, IV, İstanbul: 1986.

Ebû Diyak, S. Muhammed Feyyâz, el-Vecîz fî Târîhi’l-Mağrib ve’l-Endelüs, Irbid: 1988.

Ebû Halil, Şevkî, ‘Avâmilu’n-Nasr ve’l-Hezime ‘Abra Târihine’l-İslâmî, Dımeşk: 1991.

Ferrûh, Ömer, el-Arab ve'l-İslâm fî'l-Havzi'l-Garbî mine'l-Bahri'l-Ebyazi'l-Mütevessit, (2. Baskı), Beyrut: 1981.

Gibbon, Édouard, Histoire de la décadence et de la chute de l'Empire romain, par J.A.C. Buchon, c. II, Paris: 1838.

Ğanîmî, Abdü’l-fettah Mukalled el-, Ma’reketü Balâtü’ş-şühedâ: fi’t-târîhi’l-İslâmiyyi ve’l-Avrubî, Kahire: 1996.

Hasan, İbrâhim Hasan, Siyasî-Dinî-Kültürel-Sosyal İslâm Tarihi (çev. İsmail Yiğit ve Sadrettin Gümüş), c. I-III, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1985.

Hamîdullah, Muhammed, “Fethu’l-Endelüs (İsbânyâ) fî Hilâfeti Seyyidinâ Osman seneti 27 li’l-Hicreti”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, 7/1-2 (1978), 221-225.

Hitti, Philip K., Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi (çev. Salih Tuğ), İstanbul: 2011.

Humeydî, Muhammed b. Fütûh el- (ö. 488/1095), Cezvetü’l-muktebis fî Târîhi ulemâi’l-Endelüs, Tunis: 2008.

İbn Abdülhakem, Fütûhu Mısr ve Ahbâruhâ, Kahire: 1991.

İbn Haldûn, Abdurrahman (ö. 808/1405), Târîhu İbn Haldûn (Kitâbu'l-İber ve Divânu'l-Mubtedei ve'l-Haber), I-VII, Bulak: 1284.

İbn İzârî, Ebû Muhammed Ali b. Muhammed el-Merrâkuşî (ö.695/1295), el-Beyanü'l-Muğrib, fi Ahbâri’l-Endelüs ve'l-Mağrib (nşr. E. Levi-Provençal-G. S. Colin), c. I-II, (2.baskı), Beyrut: 1400/1980.

İbnü’l-Esîr, İzzuddîn (ö.630/1232), el-Kâmil fî’t-târîh, c. II, IV, V, Beyrut: 1966.

İbnü’l-Kûtıyye, Ebû Bekir Muhammed b. Ömer (ö. 367/977), Târîhu İftitâhi’l-Endelüs (nşr. İbrâhim el-Ebyârî), c. I-II, Kahire: 1410/1989.

İbnü'l-Emin, Mahmud Esad Seydişehrî, Tarih-i Din-i İslâm (İslam Tarihi)-Medine, Dört Halife Devri ve Sonrası, c.II, İstanbul: Divan Yayınları, 1983.

İbnü'l-Faradî, Abdullah b. Muhammed (ö.403/1013), Tarihu Ulemâi'l-Endelüs (nşr. İbrâhim el-Ebyârî), c. I-ll, Beyrut :1404/1984.

İnân, Muhammed Abdullah, Devletü’l-İslâm fi’l-Endelüs, Kahire: 1417/1997.

Julien, Charles-André, Histoire de l’Afrique du Nord Des origines à 1830, Paris: 1994.

Kalelizade, K.Şükrü, Puvatye Muharebesi, İstanbul: Kanaat Kütüphanesi, 1932.

Lapidus, Ira M., İslâm Toplumları Tarihi, Hazreti Muhammed’den 19. Yüzyıla, c. I, İstanbul: İletişim Yayınları, 2010.

Lavallée, Théophile, “Histoire des Français - Depuis le Temps des Gaulois Jusqu'en 1830”, Tome I, Paris: 1865.

Lavisse, Ernest, Histoire de France İllustrée Depuis les Origines jusqu'à la Révolution, Hachette, c. II, Paris: 1911.

Le Bon, Gustave, La Civilisation des Arabes, Paris: 1996.

Levi-Provençal, Evariste, Histoire de l'Espagne musulmane, I-III, Paris-Leiden: 1950.

Lot, Ferdinand, Études sur la bataille de Poitiers de 732; In: Revue belge de philologie et d'histoire, Tome 26 fasc. 1-2, 1948, s. 35-59.

Makkari, Şihabuddin Ahmed b. Muhammed et-Tilimsânî el- (ö.1041/1631), Nefhu't-Tîb min Ğusni'i-Endelusi'r-Ratîb, (nşr. İhsan Abbas), c. I-VIII, Beyrut: Dâr Sâdır, 1408/1988.

Mantran, Robert, İslâm’ın Yayılış Tarihi (VII-XI. Yüzyıllar), (çev. İsmet Kayaoğlu), Ankara: 1981.

Moke, Henri Guillaume, La Bataille De Poitiers, notice sur le tableau de M. L. de Taeye, Gand, tarihsiz.

Nouveau Larousse İllustré, Dictionnaire Universel Encyclopédique, Tome Deuxième, Librairie Larousse, Paris: tarihsiz.

Özaydın, Abdülkerim, "Belatü'ş-Şüheda", TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), V, 391-392.

Özcan, Azmi, “Fransa-Tarih”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), XIII, 78.

Özdemir, Mehmet, Endülüs Müslümanları-I (Siyasî Tarih), Ankara: 2010.

Pirenne Jacques, Büyük Dünya Tarihi, (çev. N. Önal-B. Cankat-R. Özdek), c. I, Istanbul: tarihsiz.

Pirenne, Henri, Hz. Muhammed ve Şarlman İslâm Fetihleri ve Ortaçağ Uygarlığı, (çev. Muhsin Önal Mengüşoğlu), İstanbul: 2012.

Price, Roger, Fransa'nın Kısa Tarihi (çev. Özkan Akpınar), İstanbul: 2008.

Reinaud, M., De l’Art militaire chez les arabes au moyen âge, Paris: 1848.

Reinaud, M., İnvasions des Sarrazins en France: et de France en Savoie, en Piémont et dans la Suisse, Paris: 1836.

Sâlim, Seyyid Abdülazîz, Târîħu’l-müslimîn ve âŝâruhüm fi’l-Endelüs, Beyrut: 1988.

Sénac, Philippe, Françoise Micheau, La bataille de Poitiers,de la réalité au mythe; in “Mohammed Arkoun, Histoire de l’İslam et des musulmans en France du Moyen Âge à nos jours, Éditions Albin Michel, 2006, p.18- 26

Süyûtî, Celâleddîn es- (Abdurrahmân b.Ebî Bekr) (ö.911/1505), Târîhu'l-hulefâ (nşr. Muhammed Muhyiddin Abdülhamid), Kahire: 1389/1969.

Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr (310/922), Târîhu’l-ümemi ve’l-Mülûk, Beyrut: 1987.

Tardieu, M. -Saint-Marcel, Charles-Martel ou La France délivrée, Paris: 1806.

Üçok, Bahriye, Emevîler-Abbasîler, Ankara, 1968.

Ünlü, Nuri, İslâm Tarihi I, (Başlangıçtan Osmanlılara Kadar), İstanbul: 2012.

Watt, W. Montgomery, İslam Avrupa’da (çev. Hulusi Yavuz), İstanbul: 1989.

Wellhausen, Julius, Arap Devleti ve Sükûtu, (çev. Fikret Işıltan), Ankara: 1963.

Ya‘kûbî, Ahmed b. Ebî Ya‘kūb İshâk b. Ca‘fer b. Vehb b. Vâzıh

Târîhu’l-Ya’kûbî, , c. II, Leiden: 1992.

Yıldız, Hakkı Dursun, “Abdurrahman el-Gafikı”, TDV İslâm Ansiklopedisi (DİA), I, 162.